Σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα από την Κέρο στην Αθήνα

Την έκθεση «δες ΑΠΕΝΑΝΤΙ. Έναν οικισμό στην Κέρο 4.500 χρόνια πριν», με τα σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα από την Κέρο και το Δασκαλιό, σημαντικές θέσεις της Πρωτοκυκλαδικής περιόδου (3200-2100 π.Χ.), παρουσιάζoυν από σήμερα στην Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων στο Μεταξουργείο, ο Οργανισμός Πολιτισμού Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Στην έκθεση, η οποία παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο κοινό στην Αρχαιολογική Συλλογή Κουφονησίου το 2019, εκτίθενται ευρήματα της ανασκαφικής έρευνας που πραγματοποιήθηκε τα τελευταία χρόνια από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ –ενταγμένη στην ερευνητική δραστηριότητα της Βρετανικής Σχολής Αθηνών με την άδεια του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και την υποστήριξη και εποπτεία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων– στο νησί της Κέρου και την παρακείμενη νησίδα του Δασκαλιού. Η έρευνα και η μελέτη των ευρημάτων αποδεικνύουν την ιδιαίτερη σημασία της πρωτοκυκλαδικής αυτής θέσης, ειδικά σε ό,τι αφορά τις απαρχές της αστικοποίησης και τα θαλάσσια δίκτυα διακίνησης πρώτων υλών και αγαθών στο Αιγαίο κατά την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού, και η έκθεση εστιάζει με αφηγηματικό τρόπο στην παρουσίαση αυτών των αποτελεσμάτων.

Η έκθεση αρθρώνεται σε δύο άξονες: Αφενός, προβάλλοντας όψεις της ζωής στο Δασκαλιό που καταδεικνύουν την ιδιαιτερότητα και τη θέση του σε ένα εκτενές δίκτυο ανταλλαγών. Αφετέρου, παρουσιάζοντας πτυχές της ανασκαφικής διαδικασίας και τεκμηρίωσης, που πραγματοποιήθηκαν με τη χρήση τεχνολογιών αιχμής, καθώς και πλευρές της απαιτητικής εργασίας αρχαιολόγων και ερευνητών, υπό ιδιαίτερα δύσκολες εδαφολογικές και κλιματολογικές συνθήκες.

Την επιμέλεια της έκθεσης έχει ο αρχαιολόγος-μουσειολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων Στέφανος Κεραμίδας, ο οποίος και συντονίζει όλες τις σχετικές εργασίες υπό τον γενικό συντονισμό του Εφόρου Δημήτρη Αθανασούλη και συνεπιμελήτρια τη Μαργαρίτα Δρίλλια, αρχαιολόγο/υπεύθυνη επικοινωνίας στην Easy dot, εταιρεία που υλοποίησε τη μουσειογραφική μελέτη.

Αποκλειστικός χορηγός της έκθεσης είναι η Cosmote. Η χορηγία της έκθεσης αποτελεί συνέχεια της πολύτιμης στήριξης της Cosmote στην υλοποίηση της έκθεσης στο Κουφονήσι και στο Πρόγραμμα Ανασκαφών Κέρου (The Cambridge Keros Project).

Η Κέρος

Η μικρή σήμερα βραχονησίδα αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του Κυκλαδικού πολιτισμού της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού και χαρακτηρίζεται ως μια από τις σημαντικότερες προϊστορικές θέσεις παγκοσμίως εντυπωσιάζοντας με την αρχιτεκτονική πρωτο-αστική της διαμόρφωση, ενώ το δυτικό άκρο της Κέρου υπήρξε μέρος «ιερό», καθώς ταξιδιώτες από τα νησιά των Κυκλάδων έφταναν μέχρι εδώ για να τηρήσουν μια μακρά παράδοση απόθεσης σπασμένων μαρμάρινων ειδωλίων, αγγείων και άλλων ξεχωριστών αντικειμένων.

Η αρχαιολογική έρευνα που διεξήχθη στο Δασκαλιό, έδωσε εξαιρετικά ευρήματα, παγκόσμιας αναγνώρισης, τα οποία παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στο κοινό κατά τη διάρκεια της έκθεσης στην Αρχαιολογική Συλλογή Κουφονησίου. Έως τότε, τα αντικείμενα με πιθανή προέλευση την Κέρο –κυρίως μαρμάρινα ειδώλια– που εντοπίζονται σε μουσεία ανά τον κόσμο, παρουσιάζονται ως έργα τέχνης αποκομμένα από το περιβάλλον τους, καθώς είναι στην πλειοψηφία τους προϊόντα της αρχαιοκαπηλικής δραστηριότητας που σημειώθηκε στο νησί έως το 1960.

The Cambridge Keros Project

Οι Ανασκαφές Κέρου είναι ένα από τα σημαντικότερα ερευνητικά προγράμματα Προϊστορικής Αρχαιολογίας στην Ελλάδα, ενώ η ίδια η θέση, ύστερα από τα ευρήματα των τελευταίων 14 ετών, αναδεικνύεται ως ένα από τα σπουδαιότερα προϊστορικά ιερά παγκοσμίως.

Το μακροπρόθεσμο Πρόγραμμα Ανασκαφών Κέρου του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ (The Cambridge Keros Project), ενταγμένο στην ερευνητική δραστηριότητα της Βρετανικής Σχολής Αθηνών, διεξάγεται με την άδεια του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και την υποστήριξη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων. Ξεκίνησε το 2006, με πρωτοβουλία του ομότιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ Lord Colin Renfrew και τη συνεργασία της Όλγας Φιλιανώτου, ως συνέχεια των ερευνών που πραγματοποιήθηκαν τις δεκαετίες του ’60 και του ‘80 στο νοτιοδυτικό άκρο του νησιού, στις θέσεις Κάβος και Δασκαλιό, με ανασκαφείς τον ίδιο και τους Φωτεινή Ζαφειροπούλου, Κωνσταντίνο Τσάκο, Χρίστο Ντούμα και Λίλα Μαραγκού. Ο Βρετανός αρχαιολόγος συνδιευθύνει σήμερα την έρευνα με τον δρα Michael Boyd, Senior Research Associate στο ίδιο Πανεπιστήμιο, και την Ειρήνη Λεγάκη, αρχαιολόγο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και αναπληρώτρια διευθύντρια του Προγράμματος, εστιάζοντας τόσο στη μεθοδική ανασκαφή και την τεκμηρίωσή της, όσο και στην αναλυτική μελέτη και έγκαιρη δημοσίευση των αποτελεσμάτων.

Με τη συμβολή μίας μεγάλης διεπιστημονικής ομάδας ερευνητών, έχουν ήδη εκδοθεί τέσσερις πολυσέλιδες μονογραφίες του έργου και των ευρημάτων της πρώτης τριετούς ανασκαφικής περιόδου 2006-2008.