Οι εργαζόμενοι του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού έστειλαν επιστολή στον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη με θέμα την πρόθεση μετατροπής των Δημόσιων Μουσείων σε ΝΠΔΔ.
Ακολουθεί το κείμενο της επιστολής:
«Οι εργαζόμενοι στο Μουσείο με έκπληξη πληροφορηθήκαμε ότι η κ. Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού πρότεινε νομοσχέδιο προς ψήφιση στη Βουλή σύμφωνα με το οποίο το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού μαζί με άλλα τέσσερα μεγάλα δημόσια μουσεία της Ελλάδας (το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου) από Ειδικές Περιφερειακές Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού θα μετατραπούν σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. Έκπληξη που μεγεθύνεται από το γεγονός ότι σε κανένα στάδιο του σχεδιασμού αυτής της προτεινόμενης αλλαγής δεν ζητήθηκε από εμάς, τους εργαζόμενους στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού να καταθέσουμε τις απόψεις μας. Μάλιστα, ιδιαίτερη εντύπωση μας προκάλεσε η χρονική περίοδος την οποία επέλεξε η κ. Υπουργός για να προχωρήσει στην αλλαγή αυτή όταν όχι μόνο τα μουσεία της χώρας παραμένουν κλειστά αλλά και εμείς, οι εργαζόμενοι σε αυτά, όπως και όλοι οι συμπολίτες μας, βιώνουμε τον φόβο της πανδημίας.
»Κύριε Πρόεδρε, θα θέλαμε εξαρχής να δηλώσουμε ότι συντασσόμαστε πλήρως με τις θέσεις που εξέφρασαν σε δημόσιες επιστολές τους συνάδελφοί μας εργαζόμενοι στα υπόλοιπα δημόσια μουσεία. Με την επιστολή αυτή, λοιπόν, θα θέλαμε να καταθέσουμε και τις δικές μας εμπειρίες και να συμβάλουμε έτσι στον διάλογο που ευελπιστούμε να δημιουργηθεί ανάμεσά μας και στην ηγεσία του ΥΠΠΟΑ.
»Το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού άνοιξε για πρώτη φορά τις πύλες του στο κοινό το 1994 προκειμένου να καλύψει την ανάγκη ύπαρξης ενός εθνικού/κρατικού μουσείου για το Βυζάντιο στη Θεσσαλονίκη με στόχο να αποτελεί επιστημονικό καθίδρυμα, ανοικτό στο κοινό με ευρύτερο πολιτιστικό και εκπαιδευτικό χαρακτήρα και με σκοπό τη συγκέντρωση, διαφύλαξη, προστασία, διατήρηση, έκθεση, ανάδειξη, προβολή και μελέτη έργων και αντικειμένων της παλαιοχριστιανικής, βυζαντινής, μεσαιωνικής εν γένει και μεταβυζαντινής περιόδου, που προέρχονται κυρίως από τον γεωγραφικό χώρο της Βόρειας Ελλάδας. Η πλούσια συλλογή του με περισσότερα από 45.000 αντικείμενα αποτελεί πολύτιμο εθνικό κληροδότημα για τις επόμενες γενιές.
»Αξιοποιώντας το έμψυχο δυναμικό του αλλά και τις υποδομές του το Μουσείο υλοποίησε μία μουσειολογική και μουσειογραφική προσέγγιση η οποία έμελλε να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τα δρώμενα στον χώρο των ελληνικών μουσείων έως και σήμερα. Επισφράγιση της σπουδαιότητας αυτής της προσέγγισης αλλά και της γενικότερης υποδειγματικής λειτουργίας του μουσείου αποτέλεσαν άλλωστε οι σημαντικές διεθνείς διακρίσεις του, με αποκορύφωμα τη βράβευσή του ως καλύτερου μουσείου από το Συμβούλιο της Ευρώπης το 2005, τιμή που για πρώτη και μοναδική έως σήμερα φορά αποδόθηκε σε ελληνικό μουσείο.
»Παράλληλα, σημειώνουμε ότι στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού υπάγεται και η έκθεση του Λευκού Πύργου με την υψηλή επισκεψιμότητα που από το 2008 παρουσιάζει την ιστορία της Θεσσαλονίκης διαχρονικά με τη χρήση πολυμέσων και επιλεγμένο αρχαιολογικό υλικό από την πλούσια συλλογή του.
»Μεταξύ των κύριων επιχειρημάτων όσων εμπνεύστηκαν και τάσσονται υπέρ της μετατροπής των δημόσιων μουσείων σε ΝΠΔΔ είναι η μεγαλύτερη ευελιξία που οι φορείς θα αποκτήσουν στην απορρόφηση χορηγιών και η ενίσχυση συμπράξεων με τον ιδιωτικό τομέα. Το παράδειγμα όμως του μουσείου μας αποδεικνύει ότι το υπάρχον καθεστώς κάλλιστα έχει λειτουργήσει αποτελεσματικά και προς αυτή την κατεύθυνση. Έτσι, πέρα από την υποδειγματική διαχείριση μεγάλων ευρωπαϊκών προγραμμάτων (Β’ και Γ’ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, ΕΣΠΑ), όπως και του European Science Foundation, οι χορηγίες των Carrefour-Μαρινόπουλου και της οικογένειας Παπαστράτου συνέβαλαν στην ολοκλήρωση της μόνιμης έκθεσης του μουσείου. Σταθεροί χορηγοί όπως το Ίδρυμα Λεβέντη, το Ίδρυμα Κωστόπουλου ενισχύουν διαρκώς δράσεις του μουσείου αποτιμώντας θετικά το έργο του και επιδεικνύοντας εμπιστοσύνη στο επιστημονικό προσωπικό του, το οποίο διατηρεί τον έλεγχο και διαφυλάσσει την επιστημονική πληρότητα των εργασιών.
»Όσοι ευαγγελίζονται τη μετατροπή των δημοσίων μουσείων σε ΝΠΔΔ διατείνονται ότι η αλλαγή αυτή θα εξασφαλίσει την οικονομική αυτοτέλειά τους. Ένα επιχείρημα που αποδεικνύεται καταφανώς έωλο, όταν κανείς μελετήσει τα παραδείγματα μεγάλων μουσείων σε Ευρώπη και Αμερική, τα οποία παρά την υψηλή επισκεψιμότητα και τα ανάλογα έσοδα από ίδιους πόρους, εξακολουθούν να επιχορηγούνται από το κράτος.
»Ένα δεύτερο επιχείρημα για τη μετατροπή των δημόσιων μουσείων σε ΝΠΔΔ είναι η ενίσχυση της εξωστρέφειάς τους. Στα λίγο περισσότερα από 25 χρόνια της λειτουργίας του το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού έχει παρουσιάσει 115 περιοδικές εκθέσεις στους χώρους του, 14 περιοδεύουσες εκθέσεις, ενώ συμμετείχε σε 25 σημαντικότατες διεθνείς εκθεσιακές διοργανώσεις για τον βυζαντινό και μεταβυζαντινό πολιτισμό σε συνεργασία με φορείς όπως το Metropolitan Museum of Art, η National Gallery της Washington, το Petit Palais, το Μουσείο Ερμιτάζ κ.ά. Συμμετείχε σε 2 πολύχρονα διεθνή προγράμματα συνεργασίας για τη συντήρηση μνημείων και εκπαίδευση συντηρητών από τον ευρύτερο βαλκανικό χώρο (Αλβανία, Βουλγαρία), εξέδωσε 94 εκδόσεις, διοργάνωσε 258 συνέδρια, συμπόσια και επιστημονικές ημερίδες, συχνά σε συνεργασία με διακεκριμένους επιστημονικούς φορείς της Ελλάδας και του εξωτερικού, 102 μουσικές και θεατρικές εκδηλώσεις, 84 παρουσιάσεις βιβλίων, 119 εκπαιδευτικές δράσεις στο πλαίσιο επετειακών εορτασμών, εκστρατειών εθνικής, ευρωπαϊκής και διεθνούς εμβέλειας. Οι αριθμοί αυτοί, παρότι ιδιαίτερα εντυπωσιακοί για έναν φορέα του οποίου η εξωστρέφεια αμφισβητείται με την επικείμενη μετατροπή, σε καμιά περίπτωση δεν μπορούν να αποτυπώσουν τον αντίκτυπο που έχουν οι δράσεις του μουσείου τόσο στην πόλη της Θεσσαλονίκης και στην ευρύτερη περιοχή της όσο και σε διεθνές επίπεδο.
»Κι αυτό καθώς στο πλαίσιο της πραγματοποίησης των σκοπών του, εναρμονισμένο με τα πλέον σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα, απευθύνεται στο ευρύ κοινό, ενθαρρύνει με κατάλληλες δραστηριότητες την αύξηση της προσέλευσης των επισκεπτών στο Μουσείο, ευνοεί την παιδευτική και ψυχαγωγική επαφή του κοινού με τις συλλογές του. Ευαισθητοποιεί την κοινωνία των πολιτών για τον θεμελιώδη ρόλο της συντήρησης στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Το επιστημονικό προσωπικό του προστατεύει, συντηρεί και προβάλλει την πολιτιστική κληρονομιά που εκτίθεται στις αίθουσές του και στις πρότυπες αποθήκες του, φιλοξενεί ερευνητές και εκπαιδεύει φοιτητές. Εφαρμόζει πρακτικές συντήρησης που εναρμονίζονται με τα διεθνή ποιοτικά πρότυπα, διεξάγει επιστημονικές έρευνες με διεθνή απήχηση και διαθέτει εξαγώγιμη τεχνογνωσία. Οι εκ κατασκευής εξειδικευμένες υποδομές των εργαστηριακών χώρων και του εξοπλισμού ολοκληρώνουν έργα υψηλών απαιτήσεων και διαρκώς ανταποκρίνονται στις ανάγκες του μέλλοντος. Με τα εκπαιδευτικά προγράμματα προσελκύει και εκπαιδεύει δωρεάν πλήθος μαθητών, διοργανώνει ημερίδες και εκπαιδεύει εκπαιδευτικούς ως προς τον παιδαγωγικό ρόλο του μουσείου, παράγει εκπαιδευτικό υλικό, διοργανώνει καινοτόμες δράσεις για παιδιά, οικογένειες, φοιτητές, προσελκύει πολλές και διαφορετικές ομάδες κοινού. Είναι ένα μουσείο που από την αρχή της δημιουργίας του λειτουργεί με βάση τις σύγχρονες εξελίξεις στην έρευνα για την πολιτιστική κληρονομιά. Η δράση του συνδιαμορφώνεται από τους ισχυρούς δεσμούς που έχουν καλλιεργηθεί με την τοπική κοινότητα, όπως αποδεικνύει η διαρκής υποστήριξη που το Σωματείο των Φίλων του προσφέρει στα δρώμενά του. Με άλλα λόγια το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού έχει αναδειχθεί σε πρότυπο λειτουργίας και η αλλαγή νομικού καθεστώτος δεν θα προσδώσει κάτι αναφορικά με την εξωστρέφεια.
»Η μετατροπή των Μουσείων σε ΝΠΔΔ θα σημάνει την αποκοπή τους από την Αρχαιολογική Υπηρεσία. Το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού όπως και τα υπόλοιπα δημόσια μουσεία της χώρας, σε αντίθεση με πολλά από τα μουσεία του εξωτερικού, δεν έχουν συγκροτηθεί από ιδιωτικές συλλογές και δωρεές αλλά αποτελούν οργανικό κομμάτι της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Αυτής το έργο προβάλλουν και μέσω αυτού του έργου ανατροφοδοτούνται. Η προτεινόμενη αλλαγή θα υπονομεύσει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα τους και την ευελιξία τους σε θέματα συνεργασίας με τις Εφορείες Αρχαιοτήτων και τους φορείς του Υπουργείου, καθώς οι αποφάσεις θα πρέπει να εγκρίνονται από διοικητικό συμβούλιο, το οποίο θα ορίζεται από την εκάστοτε κυβέρνηση και θα υπόκειται σε κομματικά και όχι σε επιστημονικά και αξιοκρατικά κριτήρια.
»Κύριε Πρόεδρε, όπως μπορείτε να διαπιστώσετε, το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού πληροί όλα τα κριτήρια ενός σύγχρονου και ευέλικτου Μουσείου, ενός μουσείου που αξιοποιεί στο έπακρο ευρωπαϊκά προγράμματα και χορηγίες για την υλοποίηση των στόχων του. Ενός μουσείου βραβευμένου, ανοιχτού στην κοινωνία, με πλήθος δράσεων για όλες τις ομάδες κοινού, προάγοντας τον πολιτισμό της χώρας μας με το ελάχιστο οικονομικό κόστος για τους πολίτες.
»Εμείς οι εργαζόμενοι σε αυτό είμαστε αποφασισμένοι να προασπιστούμε τον δημόσιο χαρακτήρα του συνεχίζοντας την ανάδειξη του έργου της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Παρακαλούμε θερμά την ηγεσία του ΥΠΠΟΑ να αποσύρει το νομοσχέδιο και να ανοίξει άμεσα τον διάλογο για τη βελτίωση της λειτουργίας των Δημόσιων Μουσείων της χώρας, προς όφελος της κοινωνίας».
Την επιστολή υπογράφουν 53 εργαζόμενοι του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού.
