Όποιος επισκέπτης βρεθεί στα Αμπελάκια, στο φημισμένο χωριό του δήμου Τεμπών, δεν μπορεί να μην επισκεφθεί το Αρχοντικό Σβαρτς το οποίο είναι ένα από τα σπουδαιότερα κοσμικά κτίρια του Ελλαδικού χώρου. Πρόκειται για ένα αρχοντικό που άρχισε να κτίζεται το 1778 ως κατοικία του προέδρου του Συνεταιρισμού των Αμπελακίων Γεωργίου Μαύρου Σβαρτς, ενώ υπήρξε και η έδρα του Συνεταιρισμού.

Ο παντοδύναμος τότε συνεταιρισμός αποτελούσε δείγμα της κοινωνικής και οικονομικής ζωής της περιοχής, όπου η ενασχόληση των κατοίκων με την επεξεργασία των νημάτων και κυρίως με τη βαφή τους με χρώματα ανεξίτηλα -χάρη στο φυτό ριζάρι- ήταν το κυρίαρχο στοιχείο.

Στην περιοχή των Αμπελακίων βρίσκονται αρκετά αρχοντικά. Το αρχοντικό του Σβαρτς παραμένει ακόμη και σήμερα δείγμα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής υψηλής αισθητικής του 18ου αιώνα και αποτελείται από ισόγειο και δύο ορόφους, με ξεχωριστές και εντυπωσιακές τοιχογραφίες.

Το ξύλο είναι το κυρίαρχο στοιχείο τόσο στα ταβάνια όσο και ως επένδυση στους τοίχους, ως δημιουργός της κατασκευαστικής σύλληψης αναφέρεται σε μακέτα που βρέθηκε στο αρχοντικό, ο Ιωάννης Ζερμπηνός, ενώ οι τοιχογραφίες είναι έργο του του Λ. Λόλη.

Σήμερα το αρχοντικό αυτό λειτουργεί ως ένας μουσειακός χώρος όπου ο επισκέπτης μπορεί να μεταφερθεί και να γνωρίσει την «αίγλη» εκείνης της εποχής στην περιοχή.

Όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας, Σταυρούλα Σδρόλια, αυτό το διάστημα βρίσκεται σε εξέλιξη ειδική πρόταση, σε συνεργασία του υπουργείου Πολιτισμού με την Περιφέρεια Θεσσαλίας, με στόχο τη χρηματοδότηση για την αποκατάσταση και συντήρηση του εσωτερικού χώρου του αρχοντικού Σβαρτς, καθώς οι τοιχογραφίες είναι ένα από τα σπουδαιότερα στοιχεία του κτιρίου.

Παράλληλα η κα Σδρόλια τόνισε πως ειδικά για τον δήμο Τεμπών υπάρχουν αρκετές προτάσεις που αφορούν τη συντήρηση αλλά και την αποκατάσταση μνημείων, σημειώνοντας πως η περιοχή έχει πολύ σημαντικό πολιτιστικό πλούτο που πρέπει και να διατηρηθεί αλλά και να αναδειχθεί.

Αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο στα Αμπελάκια υπάρχουν σήμερα ένα σημαντικό Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο, το Μουσείο Αμπελακίων Περιόδου 1940-1949, το αρχοντικό του Γεωργίου Σβαρτς, και ο Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου.