Μία από τις κινηματογραφικές επιτυχίες των περασμένων ετών ήταν η ταινία «Μνημείων Άνδρες» (The Monuments Men), με πρωταγωνιστή τον Τζορτζ Κλούνεϊ, που αφορούσε την εξιστόρηση της δράσης μιας ομάδας ειδικών του αμερικανικού στρατού για τη διάσωση των έργων τέχνης που είχαν λεηλατήσει από τις κατεχόμενες χώρες οι Ναζί. Τότε, 350 ειδικοί είχαν φορέσει στρατιωτική στολή και στο διάστημα 1943-1951 είχαν διασώσει, καταγράψει και συντηρήσει τέσσερα από τα πέντε εκατομμύρια καλλιτεχνικούς θησαυρούς που είχαν κλέψει από τους νόμιμους ιδιοκτήτες τους τα στρατεύματα του Χίτλερ. Μάλιστα, δύο από τα μέλη αυτής της ειδικής ομάδας είχαν χάσει τη ζωή τους σε αυτήν την επιχείρηση.

Αυτές τις ημέρες, το Πεντάγωνο αποφάσισε να συνεργαστεί με το γνωστό Ινστιτούτο Smithsonian της Ουάσινγκτον, για να συστήσει μία νέα εκδοχή της ομάδας αυτής. Θα πρόκειται για άνδρες και γυναίκες που θα ανήκουν στις εφεδρείες του στρατού και θα έχουν διάφορες ειδικότητες, π.χ. διευθυντές μουσείων, επιμελητές εκθέσεων, αρχαιολόγοι, αρχειοθέτες κ.ά.

Αυτοί οι ειδικοί θα έχουν ως κέντρο επιχειρήσεων το στρατόπεδο του Φορτ Μπραγκ στη Βόρεια Καρολίνα και η ομάδα θα ανήκει στη Διοίκηση Επιχειρήσεων Πολιτικών και Ψυχολογικών Υποθέσεων του στρατού.

Η ανάγκη για τη σύσταση μιας τέτοιας ομάδας υπαγορεύθηκε από την πρόσφατη πολεμική εμπειρία των ΗΠΑ, οι δυνάμεις των οποίων ενεπλάκησαν σε επιχειρήσεις σε χώρες που διέθεταν πλούσια πολιτιστική κληρονομιά, από τις αρχαιότερες στον παγκόσμιο πολιτισμό. Παρ’ όλα αυτά, όπως συνέβη στο Ιράκ το 2003 και στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Βαγδάτης, οι αμερικανικές δυνάμεις δεν κατέστη δυνατό να διασώσουν τα αρχαία μνημεία από καταστροφές.

«Κατά τη διάρκεια μιας σύρραξης, η καταστροφή εμβληματικών μνημείων ή η λεηλασία έργων τέχνης δεν αποτελούν μόνο απώλεια υλικών αντικειμένων. Αντιστοιχούν, επίσης, σε στέρηση της ανθρωπότητας από τη γνώση, σβήνουν την Ιστορία και την ταυτότητα ενός λαού. Η συνεργασία του Smithsonian με τον αμερικανικό στρατό έχει στόχο να αποτρέψει αυτά τα ηθικά και νομικά εγκλήματα πολέμου», τονίζει ο Ρίτσαρντ Κούριν, ανθρωπολόγος στο Smithsonian, με την ανακοίνωση ότι συστήνεται αυτή η νέα ομάδα ειδικών στα έργα τέχνης που θα δραστηριοποιείται σε ζώνες πολέμου.

Σύμφωνα με πληροφορίες της εφημερίδας «New York Times», ο έφεδρος συνταγματάρχης Σκοτ ΝτεΤζέσι, που είναι ζωγράφος και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνιας, καθώς και βετεράνος των πολέμων στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, δήλωσε πως αποστολή αυτής της ομάδας δεν πρόκειται να είναι το κυνήγι των λεηλατημένων έργων τέχνης, όπως στην ταινία. Αντίθετα, θα δρα ως ενδιάμεσος ανάμεσα στα στρατιωτικά επιτελεία του αμερικανικού στρατού και τις τοπικές Αρχές στις εμπόλεμες ζώνες, προκειμένου να προστατεύεται η πολιτιστική κληρονομιά στις περιοχές των συγκρούσεων, ενώ θα συμβάλλει και στην αποκατάσταση της κοινωνίας των πολιτών σε αυτές.

Οι υπεύθυνοι αυτού του προγράμματος ενημέρωσαν πως οι εργασίες για τη σύνθεση της ομάδας θα ξεκινήσουν στο Smithsonian από τον Μάρτιο του ερχομένου έτους και ευελπιστούν πως μέσα σε λίγο καιρό θα είναι σε θέση να έχουν αναπτύξει στο πεδίο περίπου 25 στελέχη.

Καθώς θα πρόκειται για στελέχη σε εφεδρεία, η ομάδα δεν θα είναι ανεπτυγμένη διαρκώς στις εμπόλεμες ζώνες, αλλά θα συνοδεύει στρατιωτικές μονάδες που δραστηριοποιούνται σε αυτές. «Η τελική ιδέα είναι να εντοπίζουμε ποιοι τόποι δεν θα πρέπει να βομβαρδίζονται ή σε ποιους τόπους δεν θα πρέπει να σταθμεύουν άρματα μάχης», ανέφερε ο αντισυνταγματάρχης Τιμ Πιούμπρικ -βετεράνος του Πολέμου στον Κόλπο- ο οποίος μαζί με τον ΝτεΤζέσι επέστρεψαν από ένα σεμινάριο με την αντίστοιχη μονάδα του βρετανικού στρατού για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.