Τι κοινό έχουν η αρχαία πόλη του Βουθρωτού στη νότια Αλβανία και τις ακτές της Αδριατικής, η δασική περιοχή του Κύκκου στη δυτική Κύπρο, η αρχαία πόλη Μεσημβρία (Νεσέμπαρ) στις βουλγαρικές ακτές της Μαύρης Θάλασσας και η Καλντέρα της Σαντορίνης και των δύο εκατομμυρίων τουριστών ετησίως;

«Βαριά» πολιτιστική κληρονομιά, μνημεία διατηρημένα ή εγκαταλειμμένα στο χρόνο και το χώρο και πλούσιο φυσικό περιβάλλοντα χώρο.

Σε αυτή τη σχέση μνημείου-περιβάλλοντος χώρου εστιάζει, και επιχειρεί να την αναδείξει, το φιλόδοξο έργο «MoΝa: Monuments in Nature: A Creative Co-existence» που συντονίζει το εν Θεσσαλονίκη (από το 1997) Ευρωπαϊκό Κέντρο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων (ΕΚΒΜΜ), με στόχο να προστατευθούν περιοχές που φέρουν σημαντική πολιτιστική κληρονομιά, έχοντας ταυτόχρονα σημαντικό περιβαλλοντικό ενδιαφέρον, στο χώρο της νοτιοανατολικής Μεσογείου και των Βαλκανίων.

«Το Δίκτυο ΜοΝα θα προσπαθήσει να αξιοποιήσει την υφιστάμενη τεχνογνωσία, κωδικοποιώντας τις καλές ευρωπαϊκές πρακτικές, μεταφέροντας τη γνώση σε τοπικά δίκτυα που για το σκοπό αυτό θα αναπτυχθούν στις Κυκλάδες με επίκεντρο τη Σαντορίνη, στην Κύπρο, στη Μεσημβρία της Βουλγαρίας και στην περιοχή του Βουθρωτού στην Αλβανία. Ειδικότερα με την ευθύνη του ΕΛΚΕΘΕ θα πραγματοποιηθεί χαρτογράφηση ενδιαιτημάτων για την προώθηση της διατήρησης της βιοποικιλότητας στη Σαντορίνη, στη Μεσημβρία (Nessebar) και στο Βουθρωτό με την πραγματοποίηση σειράς ειδικών θεματικών εργαστηρίων με εναλλασσόμενη ευθύνη από όλους τους εταίρους, με οφέλη σε ευρύ αριθμό δικαιούχων των πιλοτικών περιοχών όπως οι τοπικές/περιφερειακές αρχές, οι φορείς δημόσιου συμφέροντος που εμπλέκονται σε καθεστώτα διαχείρισης και προστασίας, ο ευρύτερος δημόσιος τομέας και κυρίως τα Υπουργεία Περιβάλλοντος – Πολιτισμού -Τουρισμού που καλούνται να επιβλέπουν τις διαδικασίες, η πανεπιστημιακή κοινότητα και ιδιαίτερα νέοι ερευνητές που μπορούν να επωφεληθούν από τα αποτελέσματα της έρευνας, οι νέοι επιστήμονες που μπορούν να ενταχθούν σε ένα νέο επαγγελματικό τομέα και κυρίως όσοι ασχολούνται με τη φύση, τον πολιτιστικό, τον αρχαιολογικό τουρισμό και άλλες ειδικές μορφές τουρισμού» υπογράμμισε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Αναστασία Χατζηνικολάου, χωροτάκτης–συνεργάτης του ΕΚΒΜΜ και συντονίστρια του έργου MoNa κατά την εναρκτήρια συνάντηση των εταίρων του προγράμματος στο αμφιθέατρο «Στέφανος Δραγούμης» του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης.

Παρόντες στην παρουσίαση στη Θεσσαλονίκη ήταν η πρόεδρος του ΔΣ του ΕΚΒΜΜ, ομότιμη καθηγήτρια του ΕΚΠΑ Σοφία Καλοπίση-Βέρτη, η Κατερίνα Νικολαΐδου, επιστημονική υπεύθυνη του έργου MoΝa, αλλά και οι εταίροι του έργου.

Στη διάρκεια της υλοποίησής του, θα αναπτυχθούν τέσσερα πιλοτικά σχέδια, σε ισάριθμες περιοχές, όπως η ολιστική προσέγγιση της διαχείρισης της αρχαίας πόλης Βουθρωτό στην Αλβανία, ενέργειες για την αποφυγή υποβάθμισης, πιλοτικές δράσεις στη Μεσημβρία, ανασυγκρότηση του οδικού δικτύου στην Παλιά Πόλη της Μεσημβρίας, ώστε να γίνει φιλικότερο στο περιβάλλον και στους ανθρώπους, ολιστική προσέγγιση διαχείρισης της δασικής περιοχής του Κύκκου και άλλες δραστηριότητες σχετικά με το περιβάλλον και τον πολιτισμό στην Κύπρο, διαχείριση της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς της Καλντέρας.

Στόχος του έργου είναι:

– Η πιστοποίηση περιοχών: Ένα νέο πολιτιστικό και περιβαλλοντικό εργαλείο πιστοποίησης (Branding) των πολιτιστικών και φυσικών χαρακτηριστικών μιας περιοχής, με στόχο την ανάπτυξη ενός εξειδικευμένου τουριστικού προϊόντος.

– Η αφήγηση κινητοποίησης για τη νεολαία: Μια ειδική δράση που θα απευθύνεται κυρίως στους εφήβους, μέσω της οποίας θα καταβληθεί προσπάθεια ευαισθητοποίησης των νέων σχετικά με την περιβαλλοντική και πολιτιστική κληρονομιά, με τη χρήση ιδιαίτερα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και την έκδοση ενός τόμου στον οποίο θα περιλαμβάνονται όλα τα έγγραφα, οι χάρτες, οι προτεινόμενες διαδρομές καθώς και πλούσιο φωτογραφικό υλικό για τις τέσσερις πιλοτικές περιοχές του έργου (Βουθρωτό, Μεσημβρία, Σαντορίνη και Δάσος Κύκκου) και τέλος, μια διεθνής Διάσκεψη στο τέλος του προγράμματος, στην Αθήνα, όπου θα συζητηθούν θέματα σχετικά με το περιβάλλον και την πολιτιστική κληρονομιά, στη βάση και των θεματικών ενοτήτων, των εργαστηρίων διαλόγου, όπως θα έχουν προηγηθεί, αλλά και οικουμενική πρωτοβουλία για την προστασία του περιβάλλοντος και του πολιτισμού με τη διοργάνωση από την αντιπροσωπεία του Πατριαρχείου και του EKBMM φόρουμ στην Κωνσταντινούπολη, αφιερωμένου στα αποτελέσματα του έργου MoNa.

Το έργο «Mona» συγχρηματοδοτείται απο την Ευρωπαϊκή Ένωση, το χρηματοδοτικό πρόγραμμα Interreg-V.Balkan-Mediterranean με ποσό 1.289.302,26 ευρώ και η εξέλιξή του έχει διάρκεια δύο ετών (Μάρτιος 2019-Φεβρουάριος 2021) με στόχο την ανάδειξη αναγκαιότητας συνδιαχείρισης και προστασίας περιοχών προστατευόμενων για λόγους περιβαλλοντικούς και πολιτισμικών αξιών (περιοχές ταυτόχρονα προστατευόμενες από UNESCO, RAMSAR, NATURA 2000 κ.λπ.).

Επικεφαλής Φορέας είναι το Ευρωπαϊκό Κέντρο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων (EKBMM), με εταίρους το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού – Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, τον Δήμο Θήρας, το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), τον Δήμο Nessebar στη Βουλγαρία, την Εταιρεία Κυπριακών Σπουδών, το Τμήμα Δασών – Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, της Κύπρου, και το Ινστιτούτο Πολιτιστικών Μνημείων «Gani Strazimiri» στην Αλβανία. Το έργο υλοποιείται με την υποστήριξη του Οικουμενικού Πατριαρχείου και τη συμμετοχή του Συλλόγου Ελλήνων Πολεοδόμων Χωροτακτών (ΣΕΠΟΧ).