«Τελετουργίες και κεραμική στις Κυκλάδες κατά την πρώιμη Ύστερη Εποχή του Χαλκού» είναι ο τίτλος διάλεξης που θα δώσει η δρ Αγγελία Παπαγιαννοπούλου (Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο) την Τρίτη 2 Απριλίου 2019, και ώρα 19.00, στο κτήριο της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας (Πανεπιστημίου 22, Αθήνα).
«Ο απώτερος σκοπός της κατανόησης των προϊστορικών κοινωνιών εξυπηρετείται σαφώς καλύτερα με το συνδυασμό και το συσχετισμό πληροφοριών από διαφορετικές αρχαιολογικές μαρτυρίες» αναφέρει η Αγγελία Παπαγιαννοπούλου σχετικά με το θέμα της ομιλίας της. «Στην παρουσίαση αυτή θα προσπαθήσουμε να συνδυάσουμε τις γνώσεις που μας παρέχουν οι εικονιστικές παραστάσεις με τα δεδομένα που προκύπτουν από την κεραμική των Κυκλάδων κατά τη πρώιμη Ύστερη Χαλκοκρατία.
»Θα εστιάσουμε σε πέντε τελετουργίες οι οποίες είτε απεικονίζονται στις τοιχογραφίες, είτε τεκμηριώνονται από τα αρχαιολογικά ευρήματα του προϊστορικού οικισμού του Ακρωτηρίου στη Θήρα και θα ανιχνεύσουμε ποια ήταν τα πιθανά κεραμικά σκεύη που εξυπηρετούσαν αυτές τις τελετές. Παράλληλα εικονογραφικά ευρήματα, στο βαθμό που έχουν διασωθεί, θα αναφερθούν και για τους άλλους δύο ΥΚ οικισμούς, της Αγίας Ειρήνης στην Κέα και της Φυλακωπής στη Μήλο».
Στο πρώτο μέρος της ομιλίας της η δρ Παπαγιαννοπούλου θα αξιολογήσει τις μαρτυρίες που υποδηλώνονται στις τοιχογραφικές παραστάσεις για τρεις τελετουργίες, τα κοινοτικά γεύματα, τις λατρευτικές εκδηλώσεις για τη φύση και την ευόδωση της καλλιέργειας, καθώς και τις διαβατήριες τελετές. Συμπληρωματικά θα παρουσιάσει τα αρχαιολογικά ευρήματα από το Ακρωτήρι, που στοιχειοθετούν την ύπαρξη δύο ακόμη τελετουργιών, αυτής της εναπόθεσης προσφορών θεμελίωσης και τελετουργιών αφιερωμένων στους προγόνους με απώτερο σκοπό τον εξευμενισμό των χθονίων δυνάμεων, καθώς και της θυσιαστήριας τελετής ζώων.
Στο δεύτερο μέρος της ομιλίας, λαμβάνοντας υπόψη τα κεραμικά σύνολα των τριών σχετικά πλήρως ανεσκαμμένων κτιρίων, της Δυτικής Οικίας, της Οικίας Γυναικών και της Ξεστής 3, η ομιλήτρια θα εξετάσει επιλεκτικά συγκεκριμένους τύπους αγγείων σε σχέση με τις προαναφερθείσες τελετουργίες. «Μελετώντας τα αγγεία αυτά στις συγκεκριμένες συνάφειές τους μέσα στα οικοδομήματα και διακρίνοντας επαναλαμβανόμενα σύνολα αγγείων στα οποία ανήκουν, θα προσπαθήσουμε να διακρίνουμε τον δημόσιο ή τον ιδιωτικό χαρακτήρα ορισμένων τελετουργιών» επισημαίνει.
Σύμφωνα με τη δρα Παπαγιαννοπούλου: «Η τυποποίηση της Θηραϊκής κεραμικής δημιουργεί μια ενοποιημένη εικόνα για την κοινότητα ως σύνολο, αν και σε διεξοδικότερη έρευνα οι συνάφειες, τα ειδικά σχήματα ορισμένων αγγείων και η διακόσμησή τους μας οδηγούν στο διαχωρισμό ορισμένων κτιρίων, ένα από τα οποία είναι η Ξεστή 3, που εξυπηρετούσε ειδικούς σκοπούς. Ποσοτική σύγκριση ορισμένων τύπων αγγείων του κτιρίου αυτού με άλλα κτίρια του οικισμού μας βοηθάει να αξιολογήσουμε τη λειτουργικότητά του σχετικά με τις τελετές μύησης. Στιλιστικές επιλογές μεμονωμένων τύπων μπορεί να δικαιολογούνται λόγω προσωπικής προτίμησης ή τελετουργικών αναγκών, παρά ταύτα η τάση εναρμόνισης της διακόσμησης “ειδικών κεραμικών σκευών” με τη γενική θεματική διακόσμηση του κτιρίου υποδηλώνει προμελετημένη οργάνωση, η οποία μένει να ελεγχθεί και για άλλα κτίρια. Τέλος η ευρεία υιοθέτηση μινωικών συμβολικών σκευών παρατίθεται, εκτιμώντας συγχρόνως και τη διαχρονική επιβίωση ορισμένων τύπων του κυκλαδικού ρεπερτορίου».
Η διάλεξη, που θα δοθεί στα αγγλικά, πραγματοποιείται στο πλαίσιο του Κυκλαδικού Σεμιναρίου της Αρχαιολογικής Εταιρείας που διοργανώνει η Μαρίζα Μαρθάρη.
