«Τα πρώτα εργαλεία ξυλουργικής κινούμενα με μηχανική κίνηση κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού: η χρήση εργαλείων με τόξο και ιμάντα (τοξωτό τρυπάνι και τόρνος) για την κατασκευή πλοίων και επίπλων» είναι το θέμα διάλεξης που θα δώσει η Έλενα Μαραγκουδάκη (Διδάκτωρ Αρχαιολογίας, ανεξάρτητη ερευνήτρια) στο πλαίσιο των Αιγαιακών Διαλέξεων που διοργανώνει ο «Αιγεύς – Εταιρεία Αιγαιακής Προϊστορίας» σε συνεργασία με το Σουηδικό Ινστιτούτο Αθηνών.

«Το τοξωτό τρυπάνι καθώς και ο τόρνος μπορούν να θεωρηθούν ως το πρώτο βήμα στη μηχανική επεξεργασία ξυλείας. Αναφορικά με το τρυπάνι, υπάρχει ένα ευρύ φάσμα γραπτών, εικονογραφικών και αρχαιολογικών στοιχείων για τη χρήση του στην επιπλοποιία, καθώς και σε ναυπηγικές εργασίες. Αξίζει, ωστόσο, να σημειωθεί ότι στις περισσότερες περιπτώσεις μόνο το μετάλλινο στέλεχος έχει επιβιώσει, αλλά, συχνά, το σχήμα της απόληξής του είναι ασαφές λόγω εκτεταμένων φθορών. Αντίθετα, τα ξύλινα τμήματα δεν διατηρούνται λόγω της φθαρτότητας του υλικού. Ως αποτέλεσμα, σημαντικά ερωτήματα σχετικά με τη λειτουργία, την εξέλιξη και τον βαθμό εξειδίκευσης του τρυπανιού χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης προκειμένου να απαντηθούν» αναφέρει σχετικά με το θέμα της ομιλίας της η Έλενα Μαραγκουδάκη.

«Η συγκεκριμένη διάλεξη στοχεύει στην ποσοτική, ποιοτική και εργονομική αξιολόγηση του τρυπανιού για ξυλουργικές εργασίες κατά την ύστερη εποχή του Χαλκού» επισημαίνει η ομιλήτρια. «Το σύνολο στόχων επιδιώχθηκε με την καταγραφή, την εξέταση και την ταξινόμηση των διαθέσιμων αρχαιολογικών δεδομένων, τη συλλογή των πηγών και την ανακατασκευή ορισμένων τύπων τρυπανιών. Η αξιολόγηση αυτών βασίστηκε σε ποιοτικά χαρακτηριστικά (ποιότητα πλευράς τρύπας, ακρίβεια διάτρησης, σχήμα οπής), ποσοτικά (ταχύτητα διείσδυσης τρυπανιού) και εργονομικά κριτήρια (κόπωση του χρήστη). Μέσω πειραματικών διαδικασιών που προσομοιώνουν τη χρήση του σε ναυπηγικές εργασίες (διάτρηση συνδέσμων για την τοποθέτηση ξύλινων ήλων σε τμήμα γάστρας όμοιο με εκείνο του ναυαγίου του Uluburun), καθώς και σε αντίστοιχες ξυλουργικές (ξύλινο τραπέζι ΕΑΜ 890 από τον τάφο V του ταφικού κύκλου Α των Μυκηνών). Τα κριτήρια για την ποιοτική αξιολόγηση της γεωμετρίας των τρυπανιών σχετίζονται με το μέγεθος και το σχήμα της οπής, την ποιότητα της άκρης της οπής και την τραχύτητα της επιφάνειας του εσωτερικού της.

»Όσο για τον τόρνο, ένα άλλο αντιστοίχως καινοτόμο εργαλείο, λίγα μπορούν να ειπωθούν στην παρούσα φάση. Λόγω του γεγονότος ότι το καπάκι του προαναφερθέντος τραπεζιού έχει κατασκευαστεί σε ξυλότορνο, γίνεται προσπάθεια να προσεγγίσουμε τον τρόπο με τον οποίο έγινε όχι μόνο το αντικείμενο, αλλά και το ίδιο το εργαλείο» καταλήγει η δρ Μαραγκουδάκη.

Η διάλεξη, που θα δοθεί στα αγγλικά, θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 29 Μαρτίου 2019, ώρα 19:00, στο Σουηδικό Ινστιτούτο Αθηνών (Μητσαίων 9, σταθμός μετρό Ακρόπολη).