Αναστασία Γ. Γιαγκάκη – Αγγελική Πανοπούλου (επιμ.), Το Βυζάντιο χωρίς λάμψη. Τα ταπεινά αντικείμενα και η χρήση τους στον καθημερινό βίο των Βυζαντινών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών/ Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών, Αθήνα 2018, σελ. 386. ISBN: 978-960-9538-74-9
Η συλλογή κειμένων του τόμου, καρπός ομώνυμου κύκλου ομιλιών, έχει ως στόχο τη διερεύνηση του ρόλου των ταπεινών χρηστικών αντικειμένων στην καθημερινή ζωή των Βυζαντινών, καθώς συνιστούν, μεταξύ άλλων, δείκτες των οικονομικών και κοινωνικών διαστρωματώσεων και συμπεριφορών. Το βιβλίο διαρθρώνεται σε τρεις ενότητες. Στην πρώτη, τα αντικείμενα εξετάζονται σε σύνδεση με το αρχαιολογικό τους περιβάλλον, ενώ προβάλλονται η ανασκαφή και η έρευνα επιφανείας. Η δεύτερη ενότητα επικεντρώνεται στα ίδια τα αντικείμενα και σε αντιπροσωπευτικές τους κατηγορίες βάσει του υλικού (πηλός, μέταλλο) ή της χρήσης τους (ανάγνωση, ενδυμασία, ευλογίες). Στην τελευταία ενότητα, οι γραπτές πηγές της Βυζαντινής εποχής προσεγγίζονται με στόχο την άντληση στοιχείων για τα τέχνεργα αλλά και γενικά για τις συνήθειες της καθημερινότητας, με αναφορά σε διαφορετικές κοινωνικές ομάδες.
Μέσα από το τρίπτυχο: αντικείμενα – χώρος – κείμενα, τα πρώτα συνδιαλέγονται με τα υπόλοιπα, με στόχο να προβληθούν οι διαφορετικοί τρόποι προσέγγισής τους και η ανάγκη της διεπιστημονικής έρευνας. Το βιβλίο δεν φιλοδοξεί να εξαντλήσει το θέμα και να παρουσιάσει διεξοδικά όλες τις διαφορετικές κατηγορίες αντικειμένων. Στοχεύει, ωστόσο, μέσα από τις μελέτες των συγκεκριμένων περιπτώσεων, να αναδείξει ότι τα υλικά αυτά τεκμήρια αποτελούν σημαντικούς φορείς πληροφοριών για την ιστορία, καθώς και κεντρομόλο δύναμη στο διαρκώς αυξανόμενο ενδιαφέρον της σύγχρονης επιστημονικής κοινότητας όσον αφορά τη μελέτη του βυζαντινού υλικού πολιτισμού.
