Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε πρόσφατα στη Θεσσαλονίκη η δράση «Επισκέψιμα Αρχοντικά». Η δράση εντάσσεται στην πανευρωπαϊκή γιορτή ευαισθητοποίησης «Private Heritage Week» που διοργάνωσε η «European Historic Houses Association» στο πλαίσιο του εορτασμού του Ευρωπαϊκού Έτους Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2018. Εκ μέρους της Ελλάδας, τη διοργάνωση σε εθνικό επίπεδο ανέλαβε η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού. Για πρώτη φορά, σε 13 πόλεις της Ελλάδας, ιδιοκτήτες και φορείς 39 αξιοσημείωτων αρχοντικών άνοιξαν τις πόρτες τους μεταξύ 24 και 27 Μαΐου, τις ίδιες ημερομηνίες που έγινε η δράση σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Το Παράρτημα Θεσσαλονίκης της ΕΛΛΕΤ συμμετείχε ενεργά στην εν λόγω δράση, συνδιοργανώνοντας με την Γ’ Δημοτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης επισκέψεις σε τρία ιστορικά αρχοντικά στην Άνω Πόλη.
Για δύο ημέρες, οι Θεσσαλονικείς είχαν την ευκαιρία να επισκεφθούν, να γνωρίσουν και να ξεναγηθούν στο κτίριο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Άνω Πόλης (οδός Κρίσπου 7), της Γ’ Δημοτικής Κοινότητας (οδός Θεοφίλου 25) και στο κτίριο όπου στεγάζονται τα γραφεία του Παραρτήματος Θεσσαλονίκης της ΕΛΛΕΤ (οδός Επιμενίδου 19).
Η δράση ξεκίνησε την Παρασκευή 25 Μαΐου, με τα δύο ιστορικά κτίρια της Κρίσπου 7 και της Θεοφίλου 25, τα οποία κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα. Το πρώτο, αξιόλογο δείγμα βαλκανικής αρχιτεκτονικής με έντονα νεοκλασικά στοιχεία στην πρόσοψη, υπήρξε αρχικά κατοικία του Οθωμανού στρατιωτικού διοικητή Χιφζί Μπέη Καϊμακάμη, αργότερα πέρασε στην κατοχή της μουφτείας, στη συνέχεια στέγασε πρόσφυγες, φιλοξένησε δημόσια σχολεία και στις μέρες μας, αποκατεστημένο από το Δήμο Θεσσαλονίκης στεγάζει τη Δημοτική Βιβλιοθήκη της Άνω Πόλης. Την ξενάγηση ανέλαβαν η Ευαγγελία Καμπούρη και η δρ Ιωάννα Στεριώτου, πρώην προϊστάμενες της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων Κεντρικής Μακεδονίας, οι οποίες παρουσίασαν αναλυτικά τα ιστορικά στοιχεία για την περιοχή και το κτίριο, καθώς και τα ενδιαφέροντα στοιχεία της αρχιτεκτονικής του.
Το δεύτερο κτίριο, διώροφο, στο οποίο κυριαρχούν στοιχεία από τη νεοκλασική αρχιτεκτονική, με απόλυτη συμμετρία στην όψη, είχε πιθανώς χρησιμοποιηθεί αρχικά ως τουρκικό σχολείο, ενώ σήμερα στεγάζει την Γ’ Δημοτική Κοινότητα και το Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών. Την ξενάγηση εδώ ανέλαβαν οι αρχιτέκτονες Άννα Σαραϊδάρη και Βασίλης Κονιόρδος με τη συνδρομή της συντηρήτριας έργων τέχνης Λένας Ψημένου, οι οποίοι αφού αναφέρθηκαν στα ιστορικά και αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά της περιοχής, επικεντρώθηκαν στα μορφολογικά και τυπολογικά χαρακτηριστικά του κτιρίου.
Η Κυριακή 27 Μαΐου ήταν αφιερωμένη στο «σπίτι» του Παραρτήματος της ΕΛΛΕΤ, της οδού Επιμενίδου 19, ένα αξιόλογο μνημείο του 19ου αιώνα, με εντυπωσιακή εσωτερική διαρρύθμιση που χαρακτηρίζεται από πολλά επίπεδα και μεγάλους κοινόχρηστους χώρους, σε άμεση γειτνίαση με το βυζαντινό ναό του Οσίου Δαυίδ (Μονή Λατόμου). Το κτίριο αρχικά λειτούργησε ως κατοικία, αργότερα τμήμα του ως παντοπωλείο, ενώ φιλοξένησε και οικογένειες προσφύγων. Σήμερα ανήκει στο Δήμο Θεσσαλονίκης και, μεταξύ άλλων, στεγάζει τα γραφεία του Παραρτήματος Θεσσαλονίκης της ΕΛΛΕΤ. Τους επισκέπτες υποδέχθηκε η αρχιτέκτων-αναστηλώτρια και Πρόεδρος του Παραρτήματος της ΕΛΛΕΤ Κλεοπάτρα Θεολογίδου, ενώ την ξενάγηση ανέλαβαν οι καθηγητές αρχιτεκτονικής του ΑΠΘ και μελετητές των εργασιών αποκατάστασης του κτιρίου Μαρία Δούση και Μιχάλης Νομικός, οι οποίοι πολύ εύγλωττα έκαναν μια αναδρομή στο ιστορικό παρελθόν του οικισμού της Άνω Πόλης, στα τυπολογικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά του κτιρίου, ενώ οι επισκέπτες είχαν την τύχη να γνωρίσουν «άγνωστες» και ενδιαφέρουσες πτυχές γύρω από τις εργασίες αναστήλωσης, αποκατάστασης και επανάχρησης του μνημείου.
Και τις δύο ημέρες του προγράμματος, η δράση στέφθηκε από απόλυτη επιτυχία, κάνοντας τα μνημεία αυτά γνωστά στο ευρύ κοινό και προκαλώντας το ενδιαφέρον των πολιτών για την αρχιτεκτονική και πολιτιστική τους κληρονομιά. Σε αυτό, συνέβαλαν και τα ΜΜΕ της πόλης, όπως εφημερίδες, ραδιόφωνα και διαδικτυακοί τόποι, προβάλλοντας σχετικά αφιερώματα. Τα άτομα που παρακολούθησαν τις ξεναγήσεις εκτός από τις πολύ θετικές εντυπώσεις που εξέφρασαν, πρότειναν τη συνέχιση του προγράμματος και στο μέλλον.
Το γενικό συντονισμό της δράσης «Επισκέψιμα Αρχοντικά» στη Θεσσαλονίκη είχε ο συντηρητής αρχαιοτήτων και έργων τέχνης Άγγελος Μήτσας, ενώ την οργανωτική υποστήριξη είχε η ειδ. καινοτομίας και επιχειρηματικότητας Ιωάννα Μικρού.
