Μπορεί η σύγχρονη τέχνη να έχει λόγο ύπαρξης σε ένα πανεπιστήμιο; Και πώς ένα έργο τέχνης συνομιλεί με το οικοσύστημα;

Μια έκθεση σύγχρονης τέχνης, με τη συμμετοχή περισσότερων από 40 Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, και ένα τρίμηνο πολυποίκιλο πρόγραμμα δημοσίων δράσεων κι εμπειριών για όλη την οικογένεια έρχονται να δώσουν απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά, καλώντας μας να ανακαλύψουμε έναν «κρυμμένο θησαυρό» στο κέντρο της Αθήνας.

Με τη δράση «Γεωμετρίες» (27 Μαρτίου-15 Ιουνίου), την όποια επιμελείται ο ανεξάρτητος οργανισμός σύγχρονης τέχνης locus athens, η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση επιδιώκει να επανασυστήσει στο κοινό της πόλης ένα από τα πρώτα εκπαιδευτικά ιδρύματα στη χώρα, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΓΠΑ), ως ένα επίκαιρο και συναρπαστικό τοπόσημο, ενώ συγχρόνως μας υπενθυμίζει την απόλαυση της επαφής με τη φύση.

«Οι Γεωμετρίες, πέρα από μια έκθεση, είναι ένα πλαίσιο σήμανσης ερωτημάτων για το πού οδεύουμε. Σας καλούμε να περπατήσετε, να ακούσετε, να αντικρίσετε και να γίνετε μέτοχοι, αντλώντας απόλαυση αλλά και με συνείδηση του ηθικού λογισμού της εποχής μας» ανέφεραν λίγο πριν από τα εγκαίνια της έκθεσης η Μαρία-Θάλεια Καρρά και η Όλγα Χατζηδάκη της ομάδας locus Athens, τονίζοντας πως «ένας περίπατος στους κήπους του Γεωπονικού Πανεπιστημίου προσφέρει ένα νέο και ζωτικό όραμα για το πώς ήταν η Αθήνα και πώς θα μπορούσε να γίνει».

Στη σημασία των συμπράξεων μεταξύ πολιτιστικών φορέων και πανεπιστημίων στην Ελλάδα, που «ενώ θα έπρεπε να θεωρούνται αυτονόητες δεν συμβαίνουν αρκετά συχνά» αναφέρθηκε ο γενικός διευθυντής της Στέγης, Χρήστος Καρράς. «Το Ίδρυμα Ωνάση έχει θέσει διαχρονικά στον βασικό πυρήνα των δραστηριοτήτων του την πόλη και την ενεργοποίηση του αστικού περιβάλλοντος. Ακολούθως, η Στέγη επιδιώκει να δραστηριοποιείται “εκτός των τειχών” της, ορίζοντας την πόλη ως σημείο συνάντησης με το αναπάντεχο, το άγνωστο, το ενδιαφέρον. Η συνεργασία μας με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών αποτελεί ευτυχή συγκυρία, καθώς μας δίνει την ευκαιρία, όχι μόνο να γνωρίσουμε ακόμα μία γωνιά της πόλης, αλλά και να συμπράξουμε με μια πολύ δυναμική κοινότητα, αυτήν των φοιτητών του Πανεπιστημίου, που θα μας καλωσορίζουν καθημερινά στο “σπίτι” τους».

Σχετικά με τη θεματική της έκθεσης που αφορά στη σχέση τέχνης και φύσης, καθώς και στην τέχνη ως μέσο να δούμε αλλιώς και να συλλογιστούμε τη δική μας θέση μέσα στο φυσικό και αστικό περιβάλλον, ο κ. Καρράς είπε πως τα ζητήματα αυτά απασχολούν τη Στέγη τόσο καλλιτεχνικά όσο και ιδεολογικά. «Γι’ αυτό και σε συνεργασία με τον βρετανικό οργανισμό Julie’s Bicycle, έχουμε δρομολογήσει την ανάπτυξη ενός συστήματος αειφόρου πολιτιστικής διαχείρισης και διερευνούμε τρόπους προκειμένου να καταστήσουμε τη σύγχρονη δημιουργική πρακτική πεδίο αντίστοιχων προβληματισμών».

Από την πλευρά του, ο αντιπρύτανης του ΓΠΑ και διευθυντής του Γεωργικού Μουσείου, Σταύρος Ζωγραφάκης δήλωσε πως «οι Γεωμετρίες έρχονται να φωτίσουν χώρους, πρόσωπα και αντικείμενα του Πανεπιστημίου μας, μέσα από τις ιστορίες που τα ίδια τα αντικείμενα αφηγούνται, υπό το πρίσμα της σύγχρονης τέχνης». Επιπλέον, τόνισε πως οι προκλήσεις που εγείρονται για τους εμπλεκόμενους φορείς μέσα από την τρίμηνη αυτή δράση είναι πολλές: «Πρώτιστα, για το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, το οποίο ως εκπαιδευτικός και ερευνητικός θεσμός, που διαχειρίζεται για σχεδόν εκατό χρόνια την παραγωγή αλλά και την αναπαραγωγή και διάδοση της επιστημονικής γνώσης, συστήνεται εκ νέου ως ένας θεσμός διατήρησης και διαχείρισης της ιστορικής του μνήμης, άρρηκτα συνδεδεμένης με την ιστορία της γεωπονικής εκπαίδευσης και της πολιτιστικής της κληρονομιάς, αλλά και για το Γεωργικό Μουσείο του Πανεπιστημίου, που καλείται να διευρύνει τον σύγχρονο ρόλο του στο πλαίσιο του αιτήματος της κοινωνίας για εκδημοκρατισμό της γνώσης».

Τις «Γεωμετρίες» συνθέτουν μια εικαστική έκθεση (με νέες παραγωγές, με πρόσφατα, παλαιότερα και ιστορικά έργα) που παρουσιάζεται στο Γεωργικό Μουσείο, στο κεντρικό κτίριο του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και στους κήπους του, ένα δημόσιο πρόγραμμα επτά θεματικών Κυριακών, ένας μεγάλος περίπατος αφιερωμένος στο νερό, ένας αγώνας κωπηλασίας και ένα υπαίθριο φεστιβάλ ταινιών για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή.

Μάλιστα, με αφορμή την έκθεση ανοίγει για πρώτη φορά και ο πρώτος όροφος του Γεωργικού Μουσείου. Αν και ο ισόγειος χώρος του μουσείου λειτουργεί κανονικά, φιλοξενώντας εκθέματα όπως παραδοσιακά γεωργικά εργαλεία και μηχανήματα αλλά και πλούσιο αρχειακό υλικό, ο πρώτος όροφος παρέμενε κλειστός επί χρόνια. Εκεί έχει στηθεί τώρα το μεγαλύτερο μέρος των εκθεμάτων των «Γεωμετριών», τα οποία επιχειρούν να αναδείξουν τα δομικά στοιχεία του χώρου και της κοινότητας του ιδρύματος. Σύγχρονα έργα καλλιτεχνών «συνομιλούν» με την υπόλοιπη συλλογή του Γεωργικού Μουσείου, ενώ οι site specific εγκαταστάσεις στο εσωτερικό του Πανεπιστημίου και οι παρεμβάσεις στους εξωτερικούς χώρους βάζουν σε πρώτο πλάνο το γνωστικό αντικείμενο του ιδρύματος και την επαφή με τη φύση.

Ανάμεσα στο άνοιγμα και στο κλείσιμο της έκθεσης θα ξεδιπλωθεί σε επτά μη διαδοχικές Κυριακές το δημόσιο πρόγραμμα, το οποίο χωρίζεται σε επτά ενότητες (αλάτι, φωτιά, κήποι, σπόροι, νερό, γη και αέρας), στο πλαίσιο των οποίων θα πραγματοποιηθούν πολλές δράσεις: γεύματα, εργαστήρια, ομιλίες, ηχογραφήσεις, περφόρμανς, περιπλανήσεις, αναγνώσεις κ.ά.

Μέσα από τις δημόσιες δράσεις, μικροί και μεγάλοι θα γνωρίσουν διαφορετικές και άγνωστες όψεις του πανεπιστημίου, όπως τον αμπελώνα, το δενδροκομείο και το ανθοκομείο, ενώ θα συμμετάσχουν βιωματικά στην ιστορία του τόπου από τα οθωμανικά χρόνια έως σήμερα. Θα έρθουν σε επαφή με νέες τεχνικές καλλιέργειας, με τη φιλοσοφία της φυσικής δόμησης, με την ιστορία των πετρωμάτων, με τρόπους παρασκευής της τροφής, με την εξελικτική ιστορία της ανθρωπότητας και το πέρασμα στη γεωργία, με το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής και με πλήθος άλλων καίριων ζητημάτων γύρω από το περιβάλλον.