Μία έκθεση για τα σημαντικότερα Μυστήρια του αρχαίου κόσμου, τα Ελευσίνια, εγκαινιάστηκε χτες στο Μουσείο Ακρόπολης. Η νέα περιοδική έκθεση του Μουσείου, που θα λειτουργήσει για το κοινό έως την Πέμπτη 31 Μαΐου, ονομάζεται «Ελευσίνα. Τα Μεγάλα Μυστήρια».

«Αποφασίσαμε να δώσουμε τον τίτλο Μεγάλα Μυστήρια, γιατί τα Ελευσίνια ήταν τα κατ’ εξοχήν Μυστήρια του αρχαίου κόσμου. Η Ελευσίνα ήταν ένα από τα σημαντικότερα πανελλήνια ιερά και το μοναδικό ιερό με πανελλήνια αίγλη που είχε η Αττική, το οποίο απέκτησε οικουμενική αίγλη στη ρωμαϊκή εποχή. Από όλο τον τότε αρχαίο κόσμο έρχονταν να μυηθούν στα Μυστήρια, τα οποία ήταν ανοιχτά στους πάντες, ανεξάρτητα από οικονομική κατάσταση, κοινωνική θέση, ακόμα και από εθνικότητα, γιατί ένας από τους όρους ήταν όσοι μυούνταν να μιλάνε ελληνικά, όχι να είναι απαραίτητα Έλληνες». Με αυτά τα λόγια, η αρχαιολόγος Καλλιόπη Παπαγγελή, ψυχή του αρχαιολογικού χώρου και του Μουσείου της Ελευσίνας, «μύησε» τους δημοσιογράφους στην έκθεση, η οποία παρουσιάζει 64 αρχαία αντικείμενα κυρίως από το Αρχαιολογικό Μουσείο της Ελευσίνας και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Πρόκειται για εμβληματικά έργα, κάποια από τα οποία παρουσιάζονται στο κοινό για πρώτη φορά, όπως το ανάγλυφο που απεικονίζει τον ιεροφάντη Αγνούσιο, το οποίο βγήκε από τις αποθήκες της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας ακριβώς γι’ αυτόν τον σκοπό, καθώς και μερικά από τα σημαντικότερα αρχαία αντικείμενα που έχει φέρει στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στην Ελευσίνα: Το μοναδικό άγαλμα της Φεύγουσας Περσεφόνης, το πρώιμο κλασικό ανάγλυφο με την παράσταση Δήμητρας και Κόρης, ιερά σκεύη όπως κέρνοι, πλημοχόες και θυμιατήρια, αλλά και μνημεία με παραστάσεις των πρωταγωνιστών των μεγάλων μυστηρίων, του Ιεροφάντη και του Δαδούχου.

«Βλέποντάς τα γίνεται απόλυτα αντιληπτό ότι αυτό που μας λείπει δεν είναι τόσο τα ίδια τα μυστικά της λατρείας, γιατί αυτά μάλλον θα μας απογοήτευαν αν τα ξέραμε. Αυτό που είναι σημαντικό είναι πόσες χιλιάδες, εκατομμύρια ανθρώπων γοητεύτηκαν από αυτήν τη λατρεία, η οποία κράτησε σχεδόν ως το τέλος της αρχαιότητας», δήλωσε ο πρόεδρος του Μουσείου Ακρόπολης, Δημήτρης Παντερμαλής, τονίζοντας ότι «η έκθεση δείχνει τα μεγάλα Μυστήρια στην ολότητά τους», καθώς τα συνδέει με την Αθήνα και την Ιερά Οδό, φυσικά και με το τελεστήριο της Ελευσίνας, το σημαντικότερο και ιερότερο κτίριο του ιερού.

«Το εντυπωσιακό είναι ότι παρά το γεγονός ότι χιλιάδες άνθρωποι μυήθηκαν στα Ελευσίνια Μυστήρια όλα αυτά τα χρόνια, δεν έχουμε μαρτυρίες τους. Ό,τι έχουμε είναι από Χριστιανούς πατέρες, που είχαν κάθε λόγο να προπαγανδίσουν τη νέα θρησκεία και κανείς τους δεν ήταν μυημένος στα Μυστήρια. Και παρόλο που συνυπήρξε για ένα διάστημα ο χριστιανισμός με τα Ελευσίνια Μυστήρια, είτε κανείς από όσους ήταν μυημένοι δεν θέλησε να γίνει Χριστιανός, είτε ακόμη κι αν έγινε Χριστιανός διατήρησε το σεβασμό της μυστικότητας και δεν μας αποκάλυψε τίποτα γι’ αυτά. Υπάρχει, όμως, και μία άλλη άποψη. Ότι τα Ελευσίνια Μυστήρια δεν αποκαλύφθηκαν ποτέ γιατί ίσως ήταν αδύνατο να αποκαλυφθούν, ήταν άρρητα με την έννοια ότι ήταν μία εμπειρία και μερικές φορές μία πάρα πολύ δυνατή εμπειρία δεν είναι δυνατόν να τη βάλουμε σε λόγια. Ίσως γι’ αυτό παρέμεινε το μυστήριο» ανέφερε η κα Παπαγγελή.

Για την έκθεση

Η έκθεση ξεκινάει με ένα ανάγλυφο που συνδέεται με το Ελευσίνιο της Αθήνας, το οποίο βρισκόταν ακριβώς κάτω από τη βόρεια πλευρά τής Ακρόπολης, ένα ιερό που ανασκαφικά έχει αποδειχτεί ότι υπάρχει τουλάχιστον από τον 6ο αι. π.Χ. Στη συνέχεια, παρακολουθεί την Ιερά Οδό, όπως το τμήμα μέσα στην έκθεση που είναι αφιερωμένο στη λατρεία της Αφροδίτης με αντικείμενα από το ιερό της που βρίσκεται στο Δαφνί. Ακολούθως, ο επισκέπτης περνάει στον κυρίως εκθεσιακό χώρο, ο οποίος σκηνοθετήθηκε ως ένα τελεστήριο. «Αυτή η αίσθηση του τελεστηρίου είναι ασυνήθιστη στην αρχαιότητα, οπότε η λατρεία γινόταν έξω από τον ναό. Το τελεστήριο ήταν ένας εσωτερικός χώρος λατρείας και είναι εντυπωσιακό αν δει κανείς τις κατόψεις που παραθέτει ο Τραυλός, πώς από ένα αρχικά μικρό σχετικά κτίριο έγινε ένα τεράστιο με 2.500 τ.μ. εμβαδόν» συμπλήρωσε ο κ. Παντερμαλής.

Στο κέντρο της έκθεσης έχει κατασκευαστεί το ανάκτορο, «τα άγια των αγίων του τελεστηρίου», όπου παρουσιάζεται ένα δεκαπεντάλεπτο βίντεο με αεροφωτογραφίες της Ιεράς Οδού, αναπαραστάσεις, προπλάσματα, τον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας και εμβληματικά εκθέματα. Ένα ιδιαίτερα κατατοπιστικό βίντεο που βοηθάει πολύ στη χωροταξική κατανόηση των Μυστηρίων.

Από τα πιο αξιόλογα εκθέματα είναι, επίσης, ο περίφημος αναθηματικός πίνακας με την επιγραφή ΝΙΙΝΝΙΟΝ ΤΟΙΝ ΘΕΟΙΝ Α[ΝΕΘΗΚΕ], μία από τις ελάχιστες εικονογραφικές μαρτυρίες σχετικά με τα Ελευσίνια Μυστήρια, δάνειο από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. «Ο πίνακας είναι μοναδικός, καθώς απεικονίζει την άφιξη μυστών στο ιερό, δύο άνδρες, δύο γυναίκες κι ένα παιδί, με τις γυναίκες να έχουν στο κεφάλι τους δεμένο το ιερό σκεύος της πλημοχόης. Το ενδιαφέρον, επίσης, είναι ότι στη συνέχεια μπορεί να δει κανείς την πραγματική πλημοχόη σε μία προθήκη μαζί με τους κέρνους, που επίσης δένονταν στο κεφάλι, όπως δείχνουν και οι μικρές τρύπες που έχουν για να στερεώνονται στις κεφαλές των μυστών» επισήμανε ο πρόεδρος του Μουσείου Ακρόπολης κατά τη διάρκεια της παρουσίασης της έκθεσης.

Η έκθεση, η οποία διοργανώθηκε από το Μουσείο της Ακρόπολης σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, εντάσσεται στο πλαίσιο των περιοδικών εκθέσεων που παρουσιάζει το Μουσείο με σημαντικά έργα του αρχαίου κόσμου από σπουδαίους τόπους της ελληνικής περιφέρειας.