Το ραντεβού γι’ αυτό το ιδιαίτερο –ως προς τη θεματολογία– σεμινάριο δόθηκε για το απόγευμα της 6ης Φεβρουαρίου και η λαχτάρα των συμμετεχόντων, ήταν περισσότερο από έκδηλη: μάτια που έλαμπαν, ψυχές που αναζητούσαν τη ρίζα τους, μέσα απ’ αυτή τη δράση· τη ρίζα για την οποία το συναισθηματικό DNA τούς κάνει να νιώθουν περήφανοι για κάθε κομμάτι της πολιτιστικής τους κληρονομιάς.

Η ποντιακή παράδοση είναι ένα σπουδαίο κομμάτι της ελληνικής, που φέρει μέσα του αρχέγονες μνήμες και βασική της συνιστώσα είναι η ενδυμασία. Η φορεσιά αντανακλά τον τόπο καταγωγής, τη θέση της οικογένειας στην κοινωνία, αλλά και το αν ο άνδρας ή η γυναίκα που τη φορούσε ήταν ανύπαντρος/η.

Αυτό το μικρό –όχι όμως ασήμαντο– κομμάτι του ιστορικού Πόντου ζωντανεύει με πρωτοβουλία της Ένωσης Ποντίων Νομού Κιλκίς «Οι Αργοναύτες», σε ένα δωρεάν σεμινάριο ένδυσης κούκλας με παραδοσιακή φορεσιά. Το σεμινάριο διεξάγεται υπό τις οδηγίες της γραμματέως του συλλόγου, Λένας Σαββίδου, και της εκπαιδεύτριας Λένας Καλαμαρινού, η οποία προσφέρει εθελοντικά και αφιλοκερδώς τις γνώσεις της.

Δεν είναι η πρώτη φορά που οι «Αργοναύτες» προχωρούν σε μια ξεχωριστή δράση για την ανάδειξη του ποικιλόμορφου πλούτου της ποντιακής παράδοσης. «Μια σχετική προεργασία», εξηγεί η κα Σαββίδου στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, με θέμα κούκλα και ένδυση, «είχε ξεκινήσει στο σύλλογο παλαιότερα μέσα από σχετικές πιλοτικές δράσεις που έφερναν σε επαφή τα παιδιά μέλη του συλλόγου με την παραδοσιακή φορεσιά».

Αυτή τη φορά δημιουργήθηκε ένα τμήμα 20 ατόμων και θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας για όλους τους ενδιαφερόμενους που δεν μπόρεσαν να συμμετάσχουν. «Δεν είναι δράση στην οποία συμμετέχεις, αν δεν είσαι σχετικός με κάποιον τρόπο μαζί της. Για παράδειγμα, μπορεί να μην ξέρεις να ράβεις, αλλά αγαπάς το να ασχολείσαι με το παραδοσιακό ένδυμα ή τη λαογραφία γενικότερα» σημειώνει η κα Σαββίδου.

Υπογραμμίζει δε: «Όλο το εγχείρημα θα στηριχθεί σε νέες βάσεις, απευθύνεται σε διαφορετικό κοινό και θέτουμε και διαφορετικές προοπτικές με σημαντικότερες τη συνέχεια και τη συνέπεια. Δεν ξεκινάμε κάτι με την προοπτική να γίνει μία φορά και να κλείσουμε έτσι το κεφάλαιο παραδοσιακή ένδυση. Αντιθέτως, ξεκινάμε και οδεύουμε με γνώμονα τη διάρκεια και την εμβάθυνση».

Από την πλευρά της, η κα Καλαμαρινού βλέπει σε αυτή τη δράση των Αργοναυτών την ίδια της την οικογένεια. Η κα Καλαμαρινού, εδώ και πάρα πολλά χρόνια, ερευνά και ράβει την παραδοσιακή ποντιακή ενδυμασία με βαθύτατη συναίσθηση της ευθύνης που φέρει. Δημιουργεί αυθεντικά αντίγραφα των παραδοσιακών ενδυμάτων του ιστορικού Πόντου, που δεν έχουν καμία σχέση με ό,τι στο ευρύτερο κοινό αποκαλείται «στολή».

Όπως τονίζει η κα Σαββίδου, «το να μπορεί κάποιος να ράψει την ιστορία του σημαίνει πως πρωτίστως την έχει μελετήσει, την έχει αποκωδικοποιήσει και στο τέλος πια της όλης διεργασίας τη μεταφέρει στην πραγματικότητά μας με το ψαλίδι και το βελόνι. Για να μπορέσει κάποιος να σου παραδώσει ένα ευπρεπές παραδοσιακό ένδυμα, οφείλει, πρωτίστως, να έχει μελετήσει τόσο το ίδιο όσο και το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αυτό αναπτύχθηκε. Βλέπουμε πολλές φορές τραγικότητες που βάζουν σε κίνδυνο τόσο την ταυτότητα, όσο και την ιστορικότητά μας».

Πώς υφαίνεται η παράδοση

Στην πρώτη φάση του σεμιναρίου οι συμμετέχοντες θα εργαστούν με πορσελάνινη κούκλα. Στη δεύτερη φάση, το λόγο θα πάρει η πάνινη κούκλα και στην τρίτη θα «πρωταγωνιστήσει» η κούκλα του κουκλοθέατρου. Η κα Καλαμαρινού θα ασχοληθεί με την ένδυση αυτών των επιλογών, ενώ ειδικοί με την κατασκευή κούκλας εκπαιδευτές θα πλαισιώσουν την προσπάθεια.

Οι φορεσιές θα παρουσιαστούν αρχικά από την κα Καλαμαρινού τμηματικά και θα ολοκληρώνονται κομμάτι κομμάτι, το οποίο, πριν από τη φάση κατασκευής του, θα αναλύεται επαρκώς. Οι συμμετέχοντες θα ράψουν ο καθένας τη δική του φορεσιά και δεν πρόκειται –όπως αναφέρει η κα Σαββίδου– «να δοθεί έτοιμη τροφή, μιας και ένας από τους στόχους του σεμιναρίου είναι η κατανόηση όλων των επιμέρους τμημάτων της παραδοσιακής μας φορεσιάς».

Τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν –καθώς πρόκειται για τμήμα αρχαρίων– θα είναι αυτά που μπορεί να προμηθεύσει με ευκολία η αγορά, αλλά με τη φροντίδα οι απομιμήσεις να πλησιάζουν το αυθεντικό. «Σε μια δεύτερη προσπάθεια που προς το παρόν δεν την ορίζουμε χρονικά, θα επιχειρήσουμε και τη βαθύτερη εκείνη προσέγγιση της κατασκευής του ενδύματος που στηρίζεται στα παραδοσιακά υλικά και στον απολύτως παραδοσιακό τρόπο χειρισμού τους» σημειώνει η κα Σαββίδου.