Υπάρχει λύση ώστε το σημαντικό κρηναίο οικοδόμημα που αποκαλύφθηκε στη βόρεια είσοδο του σταθμού Αγίας Σοφίας, στο πλαίσιο των εργασιών για τη κατασκευή του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης, να μην «θυσιάσει» ένα τμήμα του, μήκους περίπου 4,5 μ., στο πλαίσιο της ανάδειξής του;

Είναι πιθανόν, καθώς η ενδελεχής συζήτηση που έγινε την περασμένη Τρίτη στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ), μετά την παράθεση όλων των δεδομένων, αρχαιολογικών και τεχνικών, έφερε «στο τραπέζι» δύο προτάσεις. Και οι δύο αφορούσαν το φρεάτιο εξαερισμού του σταθμού, που σύμφωνα με την Αττικό Μετρό δεν μπορεί να μετακινηθεί για λόγους ασφαλείας.

Πιο συγκεκριμένα, στο ΚΑΣ παρουσιάστηκαν όλα τα νέα δεδομένα: Από τα νεότερα στοιχεία για το μνημείο που προέκυψαν μετά την περαιτέρω ανασκαφή του έως τους περιορισμούς που θέτει το έργο ώστε να τηρηθούν οι κανόνες ασφαλείας. Το μνημείο, που κατασκευάστηκε τον 4ο αι. μ.Χ., με αλλεπάλληλες κατασκευαστικές φάσεις που δείχνουν ότι βρισκόταν σε χρήση ως και τον 7ο αι. μ.Χ., αποτελούσε την κεντρική πηγή τροφοδότησης της πόλης με νερό. Ήταν τουλάχιστον διώροφο, διαστάσεων 15,45×1,80 μ. και ύψους 2,84 μ. και στολισμένο με κόγχες που φιλοξενούσαν αγάλματα, όπως και άλλα σημαντικά νυμφαία της Κωνσταντινούπολης και της Αντιόχειας. «Στην Ελλάδα είναι ένα από τα μοναδικά κτίρια αυτού του μεγέθους και της κλίμακας», ανέφερε η αναπληρώτρια προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης και μέλος του ΚΑΣ, Πολυξένη Αδάμ-Βελένη, που έκανε και την παρουσίαση των νεότερων στοιχείων.

Από την πλευρά της Αττικό Μετρό, ο πρόεδρός της Γιάννης Μυλόπουλος, που παρευρέθηκε στη συνεδρίαση, έκανε λόγο για τους περιορισμούς που θέτει το έργο, καθώς, μετά τις τροποποιήσεις στη βόρεια είσοδο του σταθμού (σύμφωνα με τη γνωμοδότηση του ΚΑΣ τον Μάιο 2017) ώστε να διατηρηθεί κατά χώραν η μία από τις δύο βυζαντινές ημικυκλικές πλατείες που αποκαλύφθηκαν εκατέρωθεν του σταθμού, τόσο το μέγεθος όσο και το σημείο τοποθέτησης του φρεατίου εξαερισμού δεν μπορεί να αλλάξει. «Χωροθετήσαμε τον ελάχιστο δυνατό σταθμό που θα μπορούσε να είναι λειτουργικός και στη γωνία Αγίας Σοφίας με Εγνατίας το φρεάτιο εξαερισμού», τόνισε ο κ. Μυλόπουλος εξηγώντας γιατί ο εξαερισμός των σηράγγων από τη βόρεια πλευρά είναι εξαιρετικά σημαντικός.

«Το Μετρό της Θεσσαλονίκης είναι αυτόματο, δηλαδή λειτουργεί χωρίς οδηγό. Αυτό σημαίνει ότι οι θύρες στην αποβάθρα είναι διαρκώς κλειστές και ανοίγουν μόνο όταν έρχεται το μετρό, δεν είναι όπως στην Αθήνα, όπου δεν υπάρχουν πόρτες στις αποβάθρες. Στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν διπλές πόρτες, μια σειρά ως πάνω στην αποβάθρα κι αμέσως μετά οι πόρτες του τρένου. Αυτό σημαίνει ότι τίθεται σοβαρό πρόβλημα για τον εξαερισμό των σηράγγων, άρα η ελάχιστη υποχρέωση για την ασφάλεια του σταθμού είναι να υπάρχει ένα φρεάτιο εξαερισμού ακριβώς πάνω από τις σήραγγες», σημείωσε.

Ωστόσο, τα μέλη του ΚΑΣ και οι προϊστάμενοι των αρμόδιων διευθύνσεων του ΥΠΠΟ έκαναν κι άλλες προτάσεις, από τις οποίες οι δυο φάνηκαν ότι μπορεί να είναι εφικτές. Η πρώτη αφορά τη δημιουργία γραμμικού εξαερισμού και η άλλη την αλλαγή «φοράς» του αεραγωγού, η οποία ωστόσο θα «θυσιάσει» μέρος της πλακόστρωσης του μνημείου. Και για τις δύο, ο κ. Μυλόπουλος επιφυλάχθηκε να απαντήσει την επόμενη Τρίτη, 30 Ιανουαρίου 2018, που θα συνεχιστεί στο ΚΑΣ η συζήτηση για το θέμα.

Στη συνεδρίαση της περασμένης Τρίτης παρευρέθηκε επίσης εκπρόσωπος του δημάρχου Θεσσαλονίκης, Γιάννη Μπουτάρη, που μετέφερε την πρόταση ότι, από τη στιγμή που είναι απόλυτα τεκμηριωμένο ότι δεν υπάρχει άλλη λύση, ο δήμος θα μπορούσε να προχωρήσει στον ανασχεδιασμό της Πλατείας Μακεδονομάχων ώστε να τοποθετηθεί ολόκληρο το μνημείο. Επίσης, παρευρέθηκαν ο γραμματέας του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ), Θεμιστοκλής Βάκουλης και η πρώην πρόεδρός του, Όλγα Σακαλή, που μετέφεραν τη θέση του συλλόγου: «Να βρεθεί η καλύτερη τεχνική λύση, που δεν θα καταργεί τον σταθμό, θα είναι ασφαλής για το επιβατικό κοινό, αλλά θα αναδεικνύει και το μνημείο στη θέση του, χωρίς να ακρωτηριαστεί, η παρουσία του οποίου ως τοπόσημου της Θεσσαλονίκης θα είναι εν τέλει προς όφελος της πόλης».

Σημειώνεται ότι σύμφωνα με την υπουργική Απόφαση του Μαΐου 2017, ύστερα από σχετική γνωμοδότηση του ΚΑΣ, είχε αποφασιστεί το κρηναίο οικοδόμημα, που δεν είχε αποκαλυφθεί πλήρως, καθώς ήταν εγκλωβισμένο μέσα σε μεταγενέστερες βυζαντινές τοιχοποιίες, να αποσπαστεί και να επανατοποθετηθεί στην ίδια θέση.