Επιστημονική συνάντηση με τίτλο «Αρχαιολογικό απόθεμα και οικονομική ανασυγκρότηση της Ελλάδας, 1945-1967», διοργανώθηκε την Παρασκευή 24 Νοεμβρίου στο Ιστορικό Αρχείο του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ).

«Λίγο μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου Έλληνες και ξένοι εμπειρογνώμονες αναδείκνυαν τον τουρισμό σαν μια από τις βασικές προτεραιότητες για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας, ως ένα από τα βασικότερα στοιχεία του ενεργητικού της. Το καλό κλίμα που επέτρεπε μακρά τουριστική περίοδο, το ποικίλο φυσικό περιβάλλον, η τοπική κουζίνα και η φιλοξενία των ανθρώπων θεωρούνταν βασικά πλεονεκτήματα. Αλλά ήταν κυρίως τα έργα τέχνης της κλασικής ελληνικής αρχαιότητας που έκαναν τη χώρα ανταγωνιστική των μεσογειακών χωρών», δήλωσε, μεταξύ άλλων, η Ελένη Μπενέκη, προϊσταμένη της Υπηρεσίας Ιστορικού Αρχείου του ΠΙΟΠ, ανοίγοντας την ημερίδα. Παράλληλα, έδωσε και το ερέθισμα της επιστημονικής συνάντησης: «Αυτές οι προσδοκίες και προθέσεις των εμπειρογνωμόνων δημιούργησαν το ερευνητικό ερώτημα, στο ευρύτερο πλαίσιο της ανάπτυξης που εξετάζουμε, σχετικά με το κατά πόσο επιδιώχθηκε στην πράξη αυτή η ανάπτυξη, με αιχμή του δόρατος την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας», εξήγησε η ίδια.

Πρώτος μίλησε ο Άγγελος Βλάχος, δρ Ιστορίας, ο οποίος, με τίτλο διάλεξης «Η Ελλάς κραυγάζη για Τουρισμό!: Το αρχαιολογικό απόθεμα και οι πρόνοιες για την ανάπτυξη υπό το πρίσμα του Σχεδίου Marshall (1948-1951)», έδωσε ένα πολύ κατατοπιστικό γενικό περίγραμμα του Σχεδίου Μάρσαλ σε σχέση με τον τουρισμό και το αρχαιολογικό απόθεμα. «Τα προβλήματα που αφορούσαν το εγχείρημα της ελληνικής ανασυγκρότησης παρουσίαζαν ομοιότητες αλλά και ουσιώδεις διαφορές συγκριτικά με τα δυτικοευρωπαϊκά», σημείωσε στην αρχή της ομιλίας του ο κ. Βλάχος, δίνοντας και το οικονομικό στίγμα αυτών των προβλημάτων: Διαπρεπής οικονομολόγος το 1947 ανέφερε ενώπιον της βρετανικής ελίτ ότι «το συνολικό συσσωρευμένο χρέος των ευρωπαϊκών χωρών προς τον υπόλοιπο κόσμο προσέγγιζε τα 7,5 δισ. δολάρια ως αποτέλεσμα της βοήθειας και της σχέσης με τον πόλεμο».

Για «Το Σχέδιο Marshall και τις επεμβάσεις στα μνημεία τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια» μίλησε η Λία Δάγκλα, αρχαιολόγος στη Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. «Η συμβολή του Σχεδίου Μάρσαλ στην αποκατάσταση των ελληνικών μουσείων και στις αναστηλώσεις των μνημείων μετά τις καταστροφές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και του Εμφυλίου είναι πολύ λίγο γνωστή», επισήμανε στην παρουσίασή της η κα Δάγκλα, που επιχείρησε να απαντήσει σε μια σειρά ερωτημάτων. Μεταξύ αυτών, «ποια ήταν η κατάσταση των μουσείων και των μνημείων πριν από την έναρξη του Σχεδίου Μάρσαλ;», «πότε και με ποιο σκεπτικό εντάχθηκαν σε αυτό οι επεμβάσεις στα μουσεία και στα μνημεία;», «τι είδους επεμβάσεις πραγματοποιήθηκαν;» και, τέλος, «είναι σημαντική η συμβολή του Σχεδίου Μάρσαλ εκείνη την περίοδο;».

Ομιλία με τίτλο «Η Στοά του Αττάλου στην Αρχαία Αγορά της Αθήνας: ανακατασκευή, χρηματοδότηση, απήχηση» απηύθυνε η Νίκη Σακκά, αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αθηνών. «Τη συστηματική έρευνα της θέσης (σσ. Αρχαία Αγορά) ανέλαβε το 1931 η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών, έχοντας διασφαλίσει χορηγία από το Ίδρυμα Ροκφέλερ. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η διαμόρφωση και η φύτευση του αρχαιολογικού χώρου και η ανέγερση Μουσείου Αγοράς αποτελούσαν προτεραιότητες της Σχολής άμεσα συνδεδεμένες με το διεθνές κύρος της», είπε η κα Σακκά στην αρχή της ομιλίας της, για να αναφερθεί στη συνέχεια, μεταξύ άλλων, στις προσπάθειες που έγιναν για την κατασκευή της Στοάς, καθώς και στις αντιδράσεις, θετικές και αρνητικές, που προκάλεσε η ανέγερσή της, «οι οποίες αποτύπωναν την ιδεολογική και πολιτική πόλωση της περιόδου», δηλαδή μετά την περικοπή στα τέλη του 1951 της χρηματοδότησης της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας από το Σχέδιο Μάρσαλ.

Στη συνέχεια ο Βασίλης Κολώνας, αρχιτέκτων, ιστορικός της Αρχιτεκτονικής, καθηγητής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μίλησε για τα «Τοπία και μνημεία. Αντιπαράθεση και συνύπαρξη στην πορεία της τουριστικής ανάπτυξης της Ελλάδας (1952-1967)», ενώ η Ζιζή Σαλίμπα, δρ οικονομολόγος-ιστορικός αναφέρθηκε στην «Τουριστική ανάπτυξη της Ρόδου την πρώτη μεταπολεμική περίοδο». Τέλος, αρχειονόμοι της Υπηρεσίας Ιστορικού Αρχείου ΠΙΟΠ έκαναν εκτενή αναφορά στα ερευνητικά ευρήματα που αφορούν τη δανειοδότηση του τουρισμού στη μεταπολεμική Ελλάδα μέσα από τις πηγές του Ιστορικού Αρχείου του ΠΙΟΠ. Η ημερίδα έκλεισε με μια σύντομη ξενάγηση στην έκθεση αρχειακού υλικού από τις συναφείς συλλογές του Ιστορικού Αρχείου του Ιδρύματος.