Ένας άγνωστος όσο και σπάνιος αρχαίος λίθινος διπλός ληνός (ελαιοπιεστήριο), που εκτίθεται στο «Ελαιοτριβείο-Μουσείο Βρανά» στον Παπάδο της Γέρας Λέσβου, παρουσιάστηκε στο ευρύ κοινό σε εκδήλωση που διοργάνωσε η πολιτιστική εταιρεία «Αρχιπέλαγος» στο χώρο του «Ελαιοτριβείου-Μουσείου».

Την εκδήλωση προλόγισαν ο πρόεδρος της εταιρείας «Αρχιπέλαγος», Νίκος Σηφουνάκης και ο πρόεδρος του συνδιοργανωτή της εκδήλωσης, Παγγεραγωτικού Πολιτιστικού Συλλόγου Γέρας, Γιώργος Ζορμπάς. Και οι δύο αναφέρθηκαν στην αξία του εκθέματος στην ιστορική διαδρομή του πολιτισμού του λαδιού στο νησί.

Ο κ. Σηφουνάκης τόνισε την ιδιαίτερη σημασία της επιστημονικής παρουσίασης του ληνού από τον προϊστάμενο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λέσβου, Παύλο Τριανταφυλλίδη, «τον πλέον ειδικό επιστήμονα που έχει ασχοληθεί ειδικά για τον τρόπο έκθλιψης της ελιάς κατά την αρχαιότητα στο Αιγαίο» όπως σημείωσε.

Επίσης, ο κ. Σηφουνάκης μίλησε για την εύρεση του ληνού στο κτήμα των Γιάννη και Αποστόλη Βατζάκη, στον Πλακάδο της Γέρας, οι οποίοι τον μετέφεραν και τον χάρισαν στο υπό δημιουργία τότε «Μουσείο-Ελαιοτριβείο Βρανά», υποπτευόμενοι, όπως χαρακτηριστικά ειπώθηκε, πως είχε να κάνει με την παραγωγή ελιάς στα παλαιότερα χρόνια.

Ο Παύλος Τριανταφυλλίδης, με μία εμπεριστατωμένη παρουσίαση, ξενάγησε το ακροατήριο στο μαγευτικό περιβάλλον του ελαιοτριβείου της γενιάς του Οδυσσέα Ελύτη, στην ιστορία της παραγωγής του λαδιού στον ελλαδικό χώρο, επισημαίνοντας τη μοναδικότητα του παρουσιαζόμενου ληνού: «Είναι ο μοναδικός διπλός ληνός που έχει βρεθεί στη Λέσβο. Συνδέει, δε, την ελαιοπαραγωγή της Λέσβου στην αρχαιότητα και με την καλλιέργεια της ελιάς που σήμερα αποτελεί το βασικότερο, αυτόχθονο και παραγωγικό προϊόν της αιολικής γης. Η ελαιόφυτη Λέσβος φαίνεται ότι κατείχε αναμφίβολα σημαντική θέση στην πρωτογενή γεωργική και οικονομική δραστηριότητα του αιγαιακού χώρου κατά την αρχαιότητα, καθώς οι φιλολογικές πηγές μαρτυρούν τη σημασία της ελιάς ως αναπόσπαστο στοιχείο του βιοτικού επιπέδου των Λεσβίων κατά τους ιστορικούς χρόνους». Όπως εξήγησε ο κ. Τριανταφυλλίδης, «ο τύπος του διπλού ληνού, όπως του παραδείγματος από το Μουσείο Βρανά είναι εξαιρετικά σπάνιος στον ελλαδικό χώρο και σχετίζεται άμεσα με το μέγεθος της παραγωγής του ελαιολάδου που θα έπρεπε να εξασφαλιστεί σε σύντομο χρονικό διάστημα, λόγω του όγκου περισυλλογής των καρπών της ελιάς και της συντόμευσης της παραγωγικής διαδικασίας πολτοποίησης και δημιουργίας ελαίου. Βάσεις συμπίεσης με δύο κυκλικές αύλακες απαντούν εξαιρετικά σπάνια στον ελλαδικό χώρο» υπογράμμισε.

Ο κ. Τριανταφυλλίδης επισήμανε πως ο ληνός του Μουσείου Βρανά ανάγεται στην Ελληνιστική περίοδο, πιθανώς στον 3ο και 2ο αι. π.Χ. Λειτουργούσε, δε, με δύο μοχλούς και αντίβαρα. «Το πιεστήριο ήταν μία απλή κατασκευή από δύο επιμήκη σανίδια, ξύλον, στερεωμένα σε μία σταθερή κατακόρυφη επιφάνεια, δεμένα μεταξύ τους, τα οποία τραβούσαν προς τα κάτω αντίβαρα από μεγάλους λίθους ή σακιά λίθων, ώστε να πιέζουν τις πλάκες, κάτω από τις οποίες ήταν τα καλάθια με τον αλεσμένο πολτό, τοποθετημένα πάνω στις βάσεις συμπίεσης. Το λάδι έρεε μέσα στις αύλακες και συλλεγόταν σε πήλινο ή λίθινο αγγείο, που ήταν τοποθετημένο κάτω από την προχοή της βάσης συμπίεσης» είπε ο κ. Τριανταφυλλίδης για να καταλήξει: «Ο διπλός λίθινος ληνός από το Μουσείο Βρανά θεωρούμε ότι αποτελεί ενδεικτικό παράδειγμα εφευρετικής λύσης της αρχαίας ελληνικής τεχνολογίας για την παραγωγή ελαιολάδου σε μεγάλες ποσότητες παραγωγής και σε σύντομο χρονικό διάστημα, ιδιοκτησία πιθανώς μιας επιφανούς οικογένειας που ζούσε σε πόλισμα της Γέρας. Κρίνουμε, δε, ότι η περαιτέρω ανασκαφική διερεύνηση του εν λόγω ακινήτου, στο οποίο και βρέθηκε, θα προσφέρει πολύτιμα στοιχεία για το είδος της παραγωγής, τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν και την έκταση, αλλά και τον χαρακτήρα που αυτό είχε σε μία εύφορη και πλουτοπαραγωγική περιοχή, όπως της Γέρας».