Δύο από τα σπουδαιότερα και κομψότερα αρχοντικά της Δυτικής Μακεδονίας, το Αρχοντικό της Πούλκως και του Μαλιόγκα στη Σιάτιστα Κοζάνης, ανοίγουν τις πύλες τους για το κοινό σήμερα, Δευτέρα 21 Νοεμβρίου, στο πλαίσιο της «Ημέρας για την προβολή του πολυσχιδούς έργου της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας» που έχει καθιερώσει ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων.

Η δράση έχει ως στόχο την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης σε θέματα που συνδέονται με την προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Όπως αναφέρει η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κοζάνης, Αρετή Χονδρογιάννη-Μετόκη, «συμμετέχουμε στην εκδήλωση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων με τη δράση “Ζωντανεύοντας τις μνήμες και τα μνημεία”, και γι’ αυτόν τον λόγο θα ανοίξουν για το κοινό τα Αρχοντικά Πούλκως και Μαλιόγκα στη Σιάτιστα Κοζάνης, δίνοντας την ευκαιρία στους πολίτες να θαυμάσουν την αρχιτεκτονική και τον εκπληκτικό διάκοσμό τους».

Το αρχοντικό της Πούλκως (ή Πουλκίδη) βρίσκεται σε ένα από τα δύο πολεοδομικά συγκροτήματα της Σιάτιστας στη συνοικία της Γεράνειας και, όπως δηλώνει η κτητορική επιγραφή στην είσοδο του κτιρίου, χρονολογείται από το 1752.

Πρόκειται για ένα επιβλητικό διώροφο κτίριο με ισόγειο, όροφο και ημιυπαίθριο χώρο που εντυπωσιάζει. Χρειάστηκε να γίνουν σημαντικές σωστικές παρεμβάσεις στο κτίριο, εργασίες αναστήλωσης και συντήρησης της τοιχοποιίας, των τοιχογραφιών καθώς και όλων των ξυλόγλυπτων τέμπλων. Το πρόγραμμα συντήρησης του μνημείου εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ 2007-13, κόστισε 1,5 εκατ. ευρώ και οι εργασίες ολοκληρώθηκαν στα τέλη του 2015.

Εξαιρετικές τοιχογραφίες, σχηματοποιημένα διακοσμητικά μοτίβα, ρόδακες, αστέρια και ένα καράβι κοσμούν τις προσόψεις του κτιρίου, ενώ στα δωμάτια του ορόφου εντυπωσιάζουν οι γύψινοι φεγγίτες με πολύπλοκα σχέδια από χρωματιστά γυαλιά vitraux. Επίσης, εξαιρετικής τέχνης είναι η γύψινη διακόσμηση τζακιού σε δωμάτιο του ορόφου, ενώ από τις ζωγραφικές παραστάσεις ξεχωρίζει η απεικόνιση της Κωνσταντινούπολης, όπου πιθανόν αποδίδεται η πολιορκία της από τους Τούρκους.

Το αρχοντικό Μαλιόγκα βρίσκεται στο άλλο πολεοδομικό συγκρότημα της Σιάτιστας, στη συνοικία της Χώρας. Από την επιγραφή στην είσοδο του κτιρίου φαίνεται ότι κτίστηκε το 1759. Πρόκειται για διώροφο κτίριο με ισόγειο, όροφο και ημιυπαίθριο χώρο. Ο τοιχογραφικός διάκοσμος στις εξωτερικές και εσωτερικές επιφάνειες χρονολογείται το 1844 και αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα ζωγραφικής παραγωγής της πόλης της Σιάτιστας αλλά και γενικότερα της Δυτικής Μακεδονίας. Οι εργασίες αποκατάστασης του κτιρίου και συντήρησης των τοιχογραφιών έγιναν στα πλαίσια του 3ου ΚΠΣ.

Η Σιάτιστα διαθέτει περί τα 100 αρχοντικά, μερικά από τα οποία είναι σε καλή κατάσταση, άλλα έχουν συντηρηθεί και αναπαλαιωθεί, ενώ άλλα περιμένουν να ενταχθούν σε ευρωπαϊκά προγράμματα για την αναστήλωση και συντήρησή τους, όπως το αρχοντικό Νερατζόπουλου.

Τα περισσότερα κτίστηκαν από το 1740 έως το 1780 και σηματοδοτούν τη μεγάλη οικονομική ακμή της πόλης. Τα κατασκεύασαν τοπικοί τεχνίτες και τα φιλοτέχνησαν ζωγράφοι από την ευρύτερη περιοχή της δυτικής Μακεδονίας.

Τέσσερα αρχοντικά, του Τζώνου, του Νερατζόπουλου, της Πούλκως και του Μαλιόγκα, ανήκουν στο υπουργείο Πολιτισμού και όπως αναφέρει η προϊσταμένη Αρχαιοτήτων Κοζάνης, Αρετή Χονδρογιάννη-Μετόκη, «το 2017 με μια μεγάλη γιορτή η υπηρεσία μας θα εγκαινιάσει το αρχοντικό της Πούλκως που είναι ένα πραγματικό κόσμημα για τον πολιτισμό και την αρχιτεκτονική κληρονομιά της περιοχής μας».