Γεωλογικοί σχηματισμοί «ερυθράς γης», αφθονία νερού και πηγές «ζωής», βραχοσκεπές, ρωμαϊκό υδραγωγείο: ένα σύνολο μνημείων φυσικού κάλλους, με μεγάλη γεωλογική και ταυτόχρονα αρχαιολογική σημασία, δημιουργούν στη Φιλιππιάδα της Πρέβεζας μία σπουδαία «γεωδιαδρομή».

Οι πηγές Αγίου Γεωργίου, ο Κοκκινοπηλός και το ρωμαϊκό υδραγωγείο της Νικόπολης αποτελούν την ξεχωριστή κληρονομιά για τον δήμο Ζηρού, μία άγνωστη στο ευρύ κοινό «διαδρομή», που αξίζει να ανακαλύψει ο περιηγητής.

«Έχουμε στον τόπο μας ένα μεγάλο πλεονέκτημα, την ύπαρξη αυτών των θαυμάσιων φυσικών μνημείων» επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο προϊστάμενος του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ) Ηπείρου, Βαγγέλης Νικολάου. Τονίζει, επίσης, πως η ανάδειξη και η προστασία τους έχει ιδιαίτερη περιβαλλοντική, επιστημονική, εκπαιδευτική, τουριστική και οικονομική αξία για την ευρύτερη περιοχή.

Οι πηγές του Αγίου Γεωργίου

Η λαϊκή παράδοση αναφέρει πως «στη φυσική αψίδα που σχηματίζουν τα βράχια, τρία χιλιόμετρα πριν από τη Φιλιππιάδα, στην εθνική οδό Ιωαννίνων Πρέβεζας, οι κάτοικοι της περιοχής είδαν τον Άι-Γιώργη να καλπάζει πάνω σε ένα φτερωτό άλογο κυνηγώντας τον δράκο και ότι ο Άγιος έδωσε την ευλογία του τον τόπο. Από τότε, νερό άρχισε να αναβλύζει μέσα από τη γη, στο χωριό, στο οποίο οι κάτοικοι έδωσαν το όνομα του Αγίου για να τον τιμήσουν».

Το χωριό Άγιος Γεώργιος, που βρίσκεται στις πλαγιές του Ξηροβουνίου, είναι βυθισμένο στο πράσινο και το δροσερό νερό. Εκεί υπάρχει μία από τις πηγές του ποταμού Λούρου, όπου το νερό βγαίνει ορμητικά μέσα από μία σπηλιά και υδροδοτεί του νομούς Άρτας, Πρέβεζας και Λευκάδας.

Το «θαύμα» της φύσης συμπληρώνει ο άνθρωπος, καθώς εκμεταλλεύεται τη δύναμη των ορμητικών νερών και φτιάχνει νερόμυλους, νεροτριβές και μαντάνια, ενώ χαμηλότερα, στην κοίτη του ποταμού, λειτουργεί το υδροηλεκτρικό φράγμα του Λούρου.

Το ρωμαϊκό υδραγωγείο της Νικόπολης

Οι Ρωμαίοι αξιοποίησαν το νερό και δημιούργησαν το Υδραγωγείο της Νικοπόλεως, ένα σημαντικό μεγαλόπρεπο έργο, που σήμερα σώζονται ερείπιά του, από τα οποία οι ειδικοί εξάγουν συμπεράσματα για το υψηλό επίπεδο τεχνικών γνώσεων της εποχής. Στην είσοδο του χωριού ορθώνεται ένα μέρος των τόξων του Ρωμαϊκού Υδραγωγείου που εντυπωσιάζουν τον επισκέπτη. Ο προϊστάμενος του ΙΓΜΕ Ηπείρου, Βαγγέλης Νικολάου, αναφέρει πως η διαδρομή του Υδραγωγείου δεν ήταν καθόλου τυχαία. Σχεδιάστηκε με βάση ένα λεπτομερές πρόγραμμα που, εκτός των τεχνικών προδιαγραφών, έλαβε υπόψη και τη μορφολογία, την τοπογραφία, τη στρωματογραφία, τα πετρογραφικά και ορυκτολογικά χαρακτηριστικά των πετρωμάτων, τις γεωτεχνικές και τεχνικογεωλογικές συνθήκες, τις υδρογεωλογικές συνθήκες και τις υδρολιθολογικές ιδιότητες των γεωλογικών σχηματισμών διέλευσης, την τεκτονική και τη σεισμικότητα, τα φαινόμενα πρόσχωσης, τα πλημμυρικά και διάβρωσης.

Ο Κοκκινοπηλός και τα ευρήματά του

Πάνω από το σημείο όπου αρχίζει η υπόγεια διαδρομή μήκους 450 μέτρων για το Ρωμαϊκό Υδραγωγείο, αποκαλύπτεται ένα τοπίο σεληνιακό, ο Κοκκινοπηλός. Πρόκειται για έναν τόπο 600 στρεμμάτων που πήρε το όνομα του από τη σύσταση και το χρώμα του εδάφους. Είναι περιοχή με λόφους και μικρές χαράδρες, πέντε χιλιόμετρα βόρεια της Φιλιππιάδας. Ερυθροί άργιλοι έχουν αποτεθεί στην περιοχή, όπως εξηγεί ο κ. Νικολάου, κατά την τεταρτογενή περίοδο, δηλαδή πρόσφατα, σε καρστικό βύθισμα και το πάχος του, κατά τις εκτιμήσεις του ΙΓΜΕ, είναι 20 μέτρα. Το φαινόμενο οφείλεται σε καιρικά φαινόμενα διάβρωσης ενώ το έντονο κόκκινο χρώμα σε οξείδια του σιδήρου.

Η περιοχή του Κοκκινοπηλού εντοπίστηκε το 1962 από τον Βρετανό αρχαιολόγο Έρικ Σ. Χιγκς και την ομάδα του. Τότε, οι Βρετανοί συμμετείχαν σε ανασκαφή, μαζί με τον αρχαιολόγο Καθηγητή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Σωτήριο Δάκαρη, στην περιοχή Βραχοσκεπή Ασπροχάλικου. Στη θέση Κοκκινοπηλός η αρχαιολογική σκαπάνη έδωσε πολλά ευρήματα από την Παλαιολιθική εποχή, ενώ έχουν εντοπιστεί και εργαλεία από την εποχής του Χαλκού. Ανάλογες αρχαιολογικές έρευνες, με αξιόλογα ευρήματα, έκαναν Αμερικανοί το 1991 και 1993 στην ίδια περιοχή.