Περιοδική έκθεση με τίτλο «Ιερά Γεωγραφία. Προσκυνητάρια των Αγίων Τόπων (17ος-19ος αι.)» διοργανώνει το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο από τις 20 Μαΐου έως τις 3 Ιουλίου 2016.
Η έκθεση παρουσιάζει το θρησκευτικό εκείνο φαινόμενο που ξεκίνησε από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια και διαδόθηκε μετά την αναγνώριση του Χριστιανισμού και την ίδρυση των μεγαλοπρεπών ναών στην Ιερουσαλήμ και την Αγία Γη: του προσκυνήματος στους Αγίους Τόπους. Εστιάζει στη νεότερη εποχή (17ος-19ος αι.), όταν η ενεργός δράση του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων και των αγιοταφίτικων μετοχίων, σε συνδυασμό με τη συστηματοποίηση της ζητείας (προαιρετικής χρηματικής προσφοράς), συνέβαλαν στην άνθηση του προσκυνηματισμού.
Το ταξίδι στους Αγίους Τόπους προβάλλεται μέσα από τα χειρόγραφα και έντυπα, εικονογραφημένα, προσκυνητάρια των Αγίων Τόπων, τους ταξιδιωτικούς δηλαδή οδηγούς, οι οποίοι απευθύνονται στους Ορθόδοξους χριστιανούς και παρέχουν πληροφορίες για τους σταθμούς του επίγειου βίου και του πάθους του Χριστού. Επιλέγονται, επιπλέον, κάποια χαρακτικά που χρησιμοποιούνται για την εικονογράφηση των προσκυνηταρίων του 18ου αιώνα, ώστε να αναπτυχθεί η πορεία του ταξιδιού του προσκυνητή στους Αγίους Τόπους, εντός και γύρω από την Ιερουσαλήμ. Διαμορφώνεται με αυτόν τον τρόπο ο χάρτης των ιερών προσκυνημάτων, η ιερά γεωγραφία της Αγίας Γης.
Η Αγία Πόλις Ιερουσαλήμ είναι ο βασικός προορισμός του μακρινού ταξιδιού, στην οποία βρίσκεται το σημαντικότερο προσκύνημα και το κατεξοχήν λατρευτικό μνημείο του χριστιανισμού: το σύνθετο και πολύπλοκο κτιριακό συγκρότημα του ναού της Αναστάσεως, με το πλήθος των επιμέρους προσκυνημάτων εντός αυτού.
Ανάμεσα στα ενθυμήματα, τα οποία μεταφέρει στην ιδιαίτερη πατρίδα του ο προσκυνητής, είναι τα ζωγραφικά προσκυνητάρια των Αγίων Τόπων. Η εικονογράφησή τους συνδέεται άμεσα με το κείμενο των έντυπων προσκυνηταρίων, μεταφέρονται εύκολα σε μορφή ρολού και αποτελούν μαρτυρία του προσκυνηματικού ταξιδιού.
Παράλληλα, παρουσιάζεται –ως ένα από τα νεότερα παραδείγματα προσκυνηματικού ταξιδιού– η περιοδεία-προσκύνημα του Γεωργίου Λαμπάκη στους Αγίους Τόπους, το 1905. Ο Γεώργιος Λαμπάκης –ιδρυτικό μέλος της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας (ΧΑΕ) και έφορος του Μουσείου της– επισκέφθηκε τους Αγίους Τόπους και συνέλεξε, μεταξύ άλλων, ορισμένα αντικείμενα χωρίς ιδιαίτερη αρχαιολογική σημασία (μαρμαροθετήματα δαπέδων, χώμα από τον ναό του Τιμίου Σταυρού, τριμμένο υπόχρισμα από τον τάφο της Αγίας Άννας στη Γεθσημανή, φύλλα ελιάς από το Όρος των Ελαιών κ.ά.), τα οποία ενέταξε στη συλλογή της ΧΑΕ. Πρόκειται για τεκμήρια της εκκλησιαστικής ζωής που αναδεικνύουν την αδιάσπαστη συνέχεια της ιστορίας της Εκκλησίας.
Η έκθεση συμπληρώνεται με το video της Ισραηλινής φωτογράφου Dafna Tal, το οποίο παρουσιάζει τον προσκυνηματισμό σήμερα. Μία σύγχρονη και διεισδυτική ματιά στον ιερό κόσμο των χριστιανικών προσκυνημάτων των Αγίων Τόπων, και μαρτυρία της βαθιάς πίστης, συναισθηματικής φόρτισης και αφοσίωσης κάθε Χριστιανού, ανεξαρτήτως δόγματος.
