«Εκφάνσεις εκμινωισμού: Νέα στοιχεία από τον Βόρειο Τομέα της Αγίας Ειρήνης Κέας» είναι ο τίτλος διάλεξης που θα δώσει η Εύη Γκορογιάννη (Πανεπιστήμιο του Akron, Οχάιο) την Τρίτη 24 Μαΐου 2016, και ώρα 19:00, στο κτήριο της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας (Πανεπιστημίου 22, Αθήνα).
«Από την αρχή των ανασκαφών του καθηγητή J.L. Caskey στην Αγία Ειρήνη το 1960, ο οικισμός έπαιξε σημαντικό ρόλο στη συζήτηση του φαινομένου του εκμινωισμού, ενός φαινομένου πολιτισμικής αλλαγής κατά τη Μέση και πρώιμη Ύστερη Εποχή του Χαλκού» αναφέρει σχετικά η κα Γκορογιάννη. «Αν και ο οικισμός αυτός βρισκόταν σε επαφή με διάφορες περιοχές του Αιγαίου σχεδόν καθ’ όλη τη διάρκεια της κατοίκησής του, τα αρχαιολογικά σύνολα της Μέσης και Ύστερης Εποχής του Χαλκού έχουν κεντρίσει ιδιαιτέρως το ενδιαφέρον των μελετητών, καθώς ο εγχώριος υλικός πολιτισμός φαίνεται να μετατρέπεται σημαντικά, ακολουθώντας τις τάσεις που επικρατούσαν στις σύγχρονες ανακτορικές κοινότητες στην Κρήτη αλλά και σε άλλες νησιωτικές και παράκτιες κοινότητες του Αιγαίου, χωρίς όμως να χαθεί η ισχυρή επαφή με την ηπειρωτική Ελλάδα κατά το ίδιο χρονικό διάστημα. Έτσι, από την αρχή της αρχαιολογικής έρευνας στο χώρο, η σύνδεση της Αγίας Ειρήνης με τον “έξω κόσμο” και η πολιτισμική αλλαγή ήταν στο επίκεντρο του ερευνητικού προγράμματος».
Σύμφωνα με την κα Γκορογιάννη: «Το βασικό στοιχείο στις περισσότερες διατυπωμένες απόψεις σχετικά με τον εκμινωισμό της Αγίας Ειρήνης (καθώς και των άλλων εκμινωισμένων οικισμών του Αιγαίου) ήταν η εισαγωγή των ξένων στοιχείων (αντικειμένων ή πρακτικών), η επίδραση των οποίων οδήγησε στην τροποποίηση του τοπικού ιδιώματος. Τέτοιου είδους προσεγγίσεις βασίζονται σε μια δυαδική και αντιθετική αντίληψη κατηγοριοποίησης (π.χ. εντόπιο και ξένο, καθαρότητα και υβριδισμός) και στο θεωρητικό υπόβαθρο της πολιτισμικής-ιστορικής σχολής που ορίζει πολιτισμικές ενότητες με βάση την εξάπλωση πολιτισμικών χαρακτηριστικών στο χώρο και στο χρόνο, χαρακτηριστικών που θεωρούνται δείκτες της εξάπλωσης μιας συγκεκριμένης πολιτισμικής ομάδας. Πρόσφατα, διάφοροι μελετητές της Ελληνικής και παγκόσμιας αρχαιολογίας αμφισβήτησαν τις συσχετίσεις αυτές, εκφράζοντας την άποψη ότι μια τέτοια δυαδική και αντιθετική κατηγοριοποίηση είναι υπερβολικά απλοϊκή».
Στην ανακοίνωσή της η κα Γκορογιάννη θα αξιοποιήσει τις τρέχουσες θεωρητικές τάσεις στην ερμηνεία της πολιτισμικής επαφής και αλλαγής καθώς και τις σημαντικές ερευνητικές προσπάθειες που έχουν γίνει κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας στον οικισμό της Αγίας Ειρήνης με στόχο την επαναπροσέγγιση του φαινομένου του εκμινωισμού. Πιο συγκεκριμένα, θα εξετάσει την τοπική παραγωγή κεραμικής από τον Βόρειο Τομέα της Αγία Ειρήνης και θα συγκρίνει συνοπτικά τις επικρατούσες τάσεις στην κεραμική με τις τάσεις που επικρατούν σε άλλες τέχνες, όπως η υφαντουργία, η αρχιτεκτονική και η τοιχογραφία. Υπογραμμίζεται ιδιαιτέρως η διαχρονική προσέγγιση του θέματος με σκοπό την εύρεση διαφοροποιημένων συντελεστών ή ιδιοτήτων που έπαιξαν ρόλο στη διαδικασία της πολιτισμικής αλληλεπίδρασης μεταξύ των διαφόρων περιοχών του Αιγαίου και της Αγίας Ειρήνης.
Η διάλεξη πραγματοποιείται στο πλαίσιο του Κυκλαδικού Σεμιναρίου της Αρχαιολογικής Εταιρείας που διοργανώνει η Μαρίζα Μαρθάρη.
