Ένα μοναδικής αξίας έργο τέχνης, η τοιχογραφία του μεγάλου λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου Χατζημιχαήλ διαστάσεων 3,60×3,50 μ., σχεδόν 12,5 τ.μ., που παριστάνει σκηνές από την ιστορία του ψωμιού υπό τη σκιά μιας τεράστιας θεάς Δήμητρας και βρίσκεται στον Μεσαγρό της Γέρας Λέσβου, καταστρέφεται μέρα με τη ημέρα. Παραδομένο στην υγρασία και κυρίως στην εγκατάλειψη.

Μεγάλα μέρη της τοιχογραφίας αυτής πέφτουν μαζί με τον υποκείμενο σοβά που παρασύρεται από την υγρασία, ακόμα και από τα νερά της βροχής. Που κατακλύζουν το χώρο από τη σκεπή κι από τα σπασμένα παράθυρα!

Το μοναδικό αυτό έργο τέχνης είναι ιδιοκτησίας του υπουργείου Πολιτισμού. Αγοράστηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1980 με πρωτοβουλία της Μελίνας Μερκούρη. Αποτελεί δε μέρος ενός διατηρητέου συνόλου, ενός πέτρινου ισόγειου κτίσματος των αρχών του 20ού αιώνα, του «φούρνου Μαρμαρέλλη-Χατζηκωνσταντή». Ένα μνημείο που παρουσιάζει, εκτός της τοιχογραφίας, και ενδιαφέρον ως προς την αρχιτεκτονική και τη διαμόρφωση του χώρου (παραδοσιακός τρόπος παρασκευής άρτου) με το χαρακτηριστικό πατάρι-ζυμωτήρι.

Στην εσωτερική πλευρά του βόρειου τοίχου του μνημείου υπάρχει η τοιχογραφία του Θεόφιλου φτιαγμένη στις αρχές της δεκαετίας του 1930 όταν περιόδευε στη λεσβιακή ύπαιθρο ζωγραφίζοντας ό,τι έβρισκε για να κερδίζει τα προς το ζην. Και σίγουρα πριν το 1932, όταν τον ανακάλυψε ο μεγάλος τεχνοκριτικός Στρατής Ελευθεριάδης-Teriade βάζοντάς τον να ζωγραφίζει σε καμβάδες έως το τέλος της ζωής του.

Για τη συντήρηση του μνημείου, και ιδιαίτερα της τοιχογραφίας, κατά καιρούς ξοδεύτηκαν πολλά χρήματα. Οι τελευταίες εργασίες συντήρησης, ακριβοπληρωμένες όπως και όλες οι προηγούμενες, πραγματοποιήθηκαν πριν πέντε-έξι χρόνια. Η σημερινή κατάσταση του μνημείου, όμως, δείχνει πως αυτό έχει πλήρως εγκαταλειφθεί.

Η σκόνη που το έχει κατακλύσει δείχνει ότι το μνημείο έχει τουλάχιστον να σκουπιστεί πολλούς μήνες τώρα. Τα ντουβάρια, φουσκωμένα, συμπεριλαμβανομένου αυτού με την τοιχογραφία με το έργο του Θεόφιλου, «μαδάνε». Ο χώρος γεμάτος πεσμένους σοβάδες, συμπεριλαμβανομένων των χρωμάτων του μεγάλου ζωγράφου. Από το φεγγίτη πάνω από την τοιχογραφία τρέχουν τα νερά πάνω στην τοιχογραφία καταστρέφοντάς την. Ομοίως και από το σπασμένο τζάμι πάνω από την πόρτα, τα νερά μπαίνουν στο κτήριο…

Σε κατάσταση εγκατάλειψης είναι και τα υπόλοιπα μέρη του μοναδικού μνημείου. Παρατημένα, σκονισμένα και σκουριασμένα τα εργαλεία του φούρνου, σκόνη και εγκατάλειψη παντού.

Στη Μυτιλήνη εδρεύει η αρμόδια γι’ αυτό το μνημείο υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Βορείου Αιγαίου. Όπως όλοι λένε όμως στον Μεσαγρό, ο φούρνος παραμένει εδώ και πολλούς, πάρα πολλούς μήνες κλειστός και αφρόντιστος.