Γνωστές και άγνωστες γυναικείες μορφές που προβάλλουν από την «ομίχλη» του χρόνου είναι οι πρωταγωνίστριες της έκθεσης με τίτλο «Η γυναίκα στην Ελληνική Επανάσταση μέσα από τις συλλογές του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου», η οποία φιλοξενείται, από τις 22 Μαρτίου έως τις 31 Μαΐου, στο Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης.

Πορτρέτα ανώνυμων Ελληνίδων, οι οποίες αγωνίστηκαν για την ελευθερία και θυσιάστηκαν για να μην πέσουν στα χέρια του εχθρού, αλλά και προσωπογραφίες γνωστών γυναικών της εποχής, που διέθεσαν την περιουσία τους στον αγώνα και πέθαναν σε συνθήκες απόλυτης ένδειας, πλαισιώνουν την έκθεση. Γυναίκες, όπως η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, η Μαντώ Μαυρογένους, η Ελισάβετ Υψηλάντη, η Δόμνα Βιζβίζη, είναι οι γνωστές ηρωίδες-πρωταγωνίστριες της έκθεσης. Οι τρεις τελευταίες, αφού πρόσφεραν όλη την περιουσία τους στον αγώνα, πέθαναν μέσα στη φτώχεια. Όμως, στη φτώχεια περιέπεσαν και χήρες αγωνιστών της Επανάστασης. Χαρακτηριστική είναι η αίτηση με χρονολογία 16 Αυγούστου 1825, της Ελένης, χήρας του Οδυσσέα Ανδρούτσου, η οποία ζητά να της επιτραπεί η παραμονή στο σπήλαιο της Διοίκησης, όπου διέμενε. Εξίσου χαρακτηριστική είναι η επιστολή του πρόεδρου της Γερουσίας προς το υπουργείο Εσωτερικών, με την οποία ζητείται η συνταξιοδότηση και προικοδότηση των χήρων και των θυγατέρων του Λάζαρου και του Γεώργιου Κουντουριώτη.

Ανάμεσα στα εκθέματα ξεχωρίζει το Πανόραμα της Ελληνικής Επανάστασης, ένα εκπαιδευτικό επιτραπέζιο παιχνίδι, το οποίο βασίστηκε σε ένα διαχρονικό και ιδιαίτερα δημοφιλές παιχνίδι της Χήνας, που ήταν γνωστό, ήδη, από τον 15ο αιώνα. Τον 19ο αιώνα, αυτό το παιχνίδι κυκλοφόρησε στην Ευρώπη σε διάφορες παραλλαγές, πολλές από τις οποίες εναρμονίστηκαν με το φιλελληνικό κλίμα που αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης. Τα έσοδα από τις πωλήσεις του παιχνιδιού προσφέρονταν για την ενίσχυση της Ελληνικής Επανάστασης.

«Η έκθεση διαρθρώνεται χρονολογικά. Ξεκινά, δηλαδή, από τις Σουλιώτισσες και τον Ζάλογγο και προχωρά στην Επανάσταση. Επικεντρώνεται σε συγκεκριμένες γυναικείες μορφές που πρωταγωνίστησαν, όπως η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, η Μαντώ Μαυρογένους, η Θρακιώτισσα Δόμνα Βιζβίζη, η πρώτη λόγια Ελληνίδα, η Ευανθία Καΐρη, η οποία με τη γραφίδα της, ουσιαστικά, προώθησε το ελληνικό ζήτημα αλλά και εμψύχωσε τους επαναστάτες. Επικεντρώνεται, όμως, και σε εκείνες τις ανώνυμες γυναίκες που προβάλλονται μέσα από τα έργα που εκτίθενται. Αυτές πρωταγωνιστούν σε όλες τις συνθέσεις, όπου απεικονίζονται να προστατεύουν το παιδί τους ή να το υπερασπίζονται ακόμα και με φονικά όπλα» αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η ιστορικός-προϊσταμένη της Βιβλιοθήκης του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, Δήμητρα Κουκίου.

«Η έκθεση διοργανώθηκε από το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο και το Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης, με σκοπό να αναδείξει ένα ξεχωριστό, αναπόσπαστο τμήμα της Ελληνικής Επανάστασης, τη συμβολή της Ελληνίδας. Χρησιμοποιήθηκαν, κυρίως από τις συλλογές του Μουσείου, έργα ζωγραφικής και χαρακτικής που μπορούν να αναπαραχθούν, όπως κάποια αντικείμενα σε πολύ καλή φωτογραφία και ανάλυση, για να υπάρχει μία σύνδεση των χαρακτικών θεμάτων και των προϊόντων του φιλελληνισμού, που ουσιαστικά πωλούνταν για τη ενίσχυση του αγώνα, έγγραφα και βιβλία, τα οποία αφορούν στη δράση της γυναίκας» προσθέτει η κα Κουκίου.