Τους παράγοντες που βοήθησαν στην εξέλιξη των ανεμόμυλων στις Κυκλάδες θα αναλύσει σε ομιλία του ο Στέφανος Νομικός (Αρχιτέκτων), στο πλαίσιο σειράς διαλέξεων με τίτλο «Μαθήματα εμβαθύνσεως στην Ιστορία της Αρχιτεκτονικής», που διοργανώνει το Σπουδαστήριο της Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής του ΕΜΠ.
Ο ανεμόμυλος θεωρείται ως η πιο σημαντική επινόηση στις διαδοχικές εξελίξεις των αλεστικών μέσων από την εποχή του τριπτήρα και αποτελεί το πιο σύνθετο δημιούργημα μηχανισμού ευρείας χρήσεως της προβιομηχανικής τεχνολογίας.
Είναι άγνωστο το πότε, το πώς και το από πού έφτασε στην ανατολική Μεσόγειο και γι’ αυτό έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες. Στο Αιγαίο βρήκε ιδεώδεις συνθήκες για την ανάπτυξή του: δηλαδή αεροδύναμη, κυρίως βοριάδες, σε συχνότητα και ένταση μεγάλη (πάνω από 310 μέρες το χρόνο κατάλληλος άνεμος), αλλά και η ύπαρξη εξαιρετικής μυλόπετρας στη Μήλο.
Έτσι, στις Κυκλάδες, κατά τα τέλη του 19ου αιώνα καταγράφηκε η μεγαλύτερη πυκνότητα αλεστικών ανεμόμυλων τόσο ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο επιφανείας όσο και ανά αριθμών κατοίκων από οπουδήποτε αλλού. Μπορούμε πια να υπολογίσουμε ότι στο Αιγαίο με τα παράλια της Μ. Ασίας, της ηπειρωτικής Ελλάδας και το Λασίθι της Κρήτης, οι ανεμόμυλοι ξεπερνούσαν τους 2.000.
Στις Κυκλάδες παρατηρούνται παραλλαγές μορφών από νησί σε νησί που οφείλονται στις κατασκευαστικές συνήθειες που διαμορφώθηκαν από τη σεισμικότητα του κάθε νησιού, το είδος της διαθέσιμης τοπικής πέτρας κ.ά. Επιπλέον, η κατασκευή του «μεσογειακού πυργόμυλου» προσαρμόστηκε στην τοπική αρχιτεκτονική κάθε νησιού ως προς την εσωτερική του δόμηση.
Η μετακίνηση του πληθυσμού από το εσωτερικό των νησιών προς τις παραλίες μετά τη μείωση της πειρατείας, δημιούργησε τα πρώτα ερείπια ανεμόμυλων. Στις Κυκλάδες διατηρήθηκε η ακμή τους ως τις αρχές του 20ού αιώνα και ως τη δεκαετία του ’70 μερικοί δούλευαν ακόμα στα μικρά και απομονωμένα νησιά. Σήμερα, εκτός από λίγους που συντηρούνται για τουριστικούς λόγους, κανείς δεν γυρίζει πια.
Η διάλεξη έχει τίτλο «Οι ανεμόμυλοι των Κυκλάδων» και θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 3 Μαρτίου 2016, και ώρα 18.30, στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ (Κτήριο Αβέρωφ, Αμφιθέατρο 8, Πατησίων 42).
