«Τάξη και Αταξία στην πόλη: από τις “πόλεις” στις “μη πόλεις” και αντίστροφα» είναι ο τίτλος διάλεξης που θα δώσει ο ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ, Γιώργος Σαρηγιάννης, την Πέμπτη 11 Φεβρουαρίου 2016, και ώρα 18:30, στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ (Κτήριο Αβέρωφ, Αμφιθέατρο 8, Πατησίων 42).
Όπως αναφέρει ο κ. Σαρηγιάννης σχετικά με το θέμα της ομιλίας του: «Η πόλη είναι κοινωνικό φαινόμενο που χαρακτηρίζεται από τις καταστάσεις του κοινωνικού σχηματισμού στον οποίο ανήκει, όπως “κοινωνικό σύστημα σε ακμή” ή “κοινωνικό σύστημα σε αποσύνθεση” κ.λπ., και κατά συνέπεια διακρίνουμε και στην πόλη παράλληλες καταστάσεις.
»Η πόλη στον χώρο έχει ένα συγκεκριμένο σχέδιο το οποίο μεταλλάσσεται από εποχή σε εποχή, από την άλλη μεριά η πόλη μπορεί να ξεκινήσει οικοδομούμενη βάσει σχεδίου ή να αναπτυχθεί “ελεύθερα” μέσα στο χρόνο, ως σχέδιο φυσικής ανάπτυξης. Όμως, ακόμη και όταν το σχέδιο της πόλης είναι “φυσικής ανάπτυξης” μπορεί σε συγκεκριμένες εποχές να έχει εσωτερική λογική και εσωτερική συνοχή, ενώ αντίστροφα, σχεδιασμένες πόλεις σε άλλες συγκεκριμένες εποχές μπορεί να θεωρηθούν ως τελούσες εν αταξία, σχεδίου και εσωτερικής δομής.
»Τα παραπάνω δεν αποτελούν σε καμμία περίπτωση απλά “μορφολογικές διαπιστώσεις”, αλλά είναι εκφράσεις της ίδιας της εσωτερικής λογικής και δομής της κάθε πόλης, είναι αυτό που ο Δεσποτόπουλος ονόμαζε “μη πόλεις” ή “πολεοειδείς σχηματισμούς”, δίνοντας με τους όρους αυτούς στην έννοια της “πόλης” βαρύτερο και φιλοσοφικότερο ορισμό και έννοια, όπου η πόλη αποτελεί ή οφείλει να αποτελεί (για να διεκδικεί τον τίτλο της “πόλης”) ένα συνεκτικό και οργανωμένο κοινωνικό μόρφωμα με συλλογικούς κανόνες διαβίωσης και λειτουργίας, κοινούς στόχους και ιδανικά του συνόλου των κατοίκων της, των “πολιτών” οι οποίοι δημιουργούν “πολιτεία” (=πολίτευμα) και “πολιτισμό”. Και ο Δεσποτόπουλος δεν είναι τυχαίο ότι για κανονικές πόλεις αναφέρεται στις αρχαίες ελληνικές πόλεις των κλασικών χρόνων ή στις μεσαιωνικές πόλεις της Ευρώπης (Δύσης και Βυζαντίου) και στο Ισλάμ εκείνης της εποχής.
»Η ιστορική πορεία από την “πόλη” στη “μη πόλη” ακολουθεί την πορεία των κοινωνικών σχηματισμών, και φυσικά είναι και αντίστροφη, μπορεί δηλαδή να μεταβαίνει μια μη πόλη σε πόλη, όταν αλλάξει ο κοινωνικός σχηματισμός και τεθεί ξανά το νέο κοινωνικό σύστημα σε ανοδική πορεία. Έχουμε δηλαδή εντελώς σχηματικά, πορεία από την πόλη στην μη πόλη (από την Τάξη στην Αταξία) από τα αρχαία κλασικά χρόνια στην ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο, ή από την πόλη του νεοκλασικισμού στη σύγχρονη πόλη, αλλά και αντίστροφα, από τη ρωμαϊκή πόλη στη βυζαντινή ή τη γοτθική ή από την απολυταρχία και την Αναγέννηση στην νεοκλασική πόλη του πρώιμου σύγχρονου συστήματος.
»Είναι προφανές, αλλά για αποφυγή παρερμηνειών, τονίζεται από τώρα, ότι ακόμη και στις ακμάζουσες πόλεις υπάρχουν αντιθετικά προβλήματα, όπως στην περίλαμπρη νεοκλασική πόλη του 19ου αιώνα συνυπήρχαν τα σλαμς των εργατικών συνοικιών (και το αυτό συνέβαινε και στο Βυζάντιο και στη Δύση) αλλά αυτό είναι μια άλλη πτυχή του θέματος “Πόλη και Κοινωνία”».
Η διάλεξη εντάσσεται στο πλαίσιο σειράς διαλέξεων με τίτλο «Μαθήματα εμβαθύνσεως στην Ιστορία της Αρχιτεκτονικής» που διοργανώνει το Σπουδαστήριο της Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής του ΕΜΠ.
