Μία από τις πιο σημαντικές δωρεές που παρέλαβε τις τελευταίες δεκαετίες, τη συλλογή Αναστασίου και Μαρίας Βαλαδώρου, παρουσιάζει για πρώτη φορά στο κοινό το Μουσείο Μπενάκη, με έκθεση που θα παρουσιαστεί στο κεντρικό κτήριο του Μουσείου (Κουμπάρη 1) έως τις 24 Ιανουαρίου 2016.

Tο Μουσείο τιμώντας τη μνήμη των δωρητών επέλεξε να παρουσιάσει λαμπρά έργα της συλλογής, τα οποία συγκροτούν ένα γοητευτικό σύνολο που εκφράζει το γούστο και τις προτιμήσεις μιας καλλιεργημένης αστικής οικογένειας της Αθήνας του 20ού αιώνα. Παράλληλα, προετοιμάζει την ανάπλαση του σπιτιού της οικογένειας στην οδό Οτρυνέων 13, όπου θα στεγαστεί το αρχείο και μέρος της συλλογής Βαλαδώρου.

Στο επίκεντρο της έκθεσης βρίσκονται οι δύο δωρητές, τα αδέρφια Βαλαδώρου, και κυρίως ο κατ’ εξοχήν συλλέκτης, Τάσος (1911-1995). Η έκθεση εστιάζει στον κοινωνικό περίγυρο, την παιδεία και τις πνευματικές του αναζητήσεις που καθόρισαν εν τέλει και τη φυσιογνωμία της συλλογής. Παρουσιάζονται στοιχεία που καθόρισαν τις αισθητικές προτιμήσεις του συλλέκτη, όπως το θαυμάσιο νεοκλασικό σπίτι στην οδό Πολυγνώτου 10 στην Πλάκα, εκεί όπου τα αδέλφια έζησαν το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους, η επαγγελματική τους δραστηριότητα στο χώρο των πολυτελών μεταξωτών υφασμάτων και ιερατικών ειδών, αλλά και οι φιλοσοφικές αναζητήσεις του Τάσου Βαλαδώρου.

Από τα αρχαία αντικείμενα της συλλογής εκτίθενται κυρίως μικρά αγγεία και πήλινα αγαλματίδια από τη Μυκηναϊκή έως την Ύστερη Ελληνιστική-Πρώιμη Ρωμαϊκή περίοδο, καθώς και ένα ελκυστικό μαρμάρινο αγαλμάτιο Αφροδίτης των ελληνιστικών χρόνων.

Τα έργα εκκλησιαστικής τέχνης αποτελούν το αριθμητικά και ποιοτικά ισχυρότερο τμήμα της συλλογής. Για την έκθεση επιλέχθηκαν κρητικές και επτανησιακές δημιουργίες, καθώς και ποικίλα δείγματα της θρησκευτικής ζωγραφικής, της κεντητικής και της αργυροχοΐας της ηπειρωτικής Ελλάδας. Στο σύνολό τους συγκροτούν ένα πανόραμα των καλλιτεχνικών τάσεων και των λατρευτικών πρακτικών που κυριάρχησαν στις περιοχές με ορθόδοξους χριστιανικούς πληθυσμούς, μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης.

Ανάμεσα στα έργα της συλλογής, μοναδικής σημασίας εύρημα είναι ένας σπάνιος χρυσοκέντητος επιτάφιος που χρονολογείται στις αρχές του 14ου αιώνα και για πρώτη φορά παρουσιάζεται στο κοινό. Συγκαταλέγεται αναμφίβολα στα αριστουργήματα της παλαιολόγειας κεντητικής και θα είναι αντικείμενο μελέτης και διεθνών επιστημονικών αναγνώσεων για τις επόμενες δεκαετίες. Παράλληλα με τη μακρόχρονη συντήρησή του, το Μουσείο Μπενάκη μερίμνησε για την εκπόνηση πλήρους τεχνικής και τεχνοτροπικής μελέτης από διεθνή ομάδα ερευνητών, η οποία με την ευκαιρία της έκθεσης πρόκειται να δημοσιευτεί σε αυτοτελή δίγλωσση έκδοση. Μετά την ολοκλήρωση της περιοδικής έκθεσης, ο επιτάφιος της δωρεάς Βαλαδώρου θα εκτεθεί μόνιμα στην αίθουσα 11 του ισογείου στο κεντρικό κτήριο του Μουσείου Μπενάκη, ανάμεσα στα άλλα έργα της Υστεροβυζαντινής εποχής.

Την περιοδική έκθεση συμπληρώνει βίντεο, που προσφέρει στον επισκέπτη τη δυνατότητα να απολαύσει λεπτομέρειες του επιταφίου, να παρατηρήσει στοιχεία της τεχνικής και της συντήρησής του, να κατανοήσει τη χρήση του και να αντιληφθεί τη σημασία του σε σχέση με την καλλιτεχνική παραγωγή της εποχής του.

Η δωρεά Βαλαδώρου είναι μία από τις πολυάριθμες συλλογές, μεγαλύτερες ή μικρότερες, που προσφέρονται και συναπαρτίζουν το Μουσείο Μπενάκη. Μέσα από τη συντήρηση, τη μελέτη και την έκθεση των έργων της συλλογής το Μουσείο, εκπληρώνοντας τους σκοπούς του, αποτίει φόρο τιμής στους δωρητές και προσφέρει στο ελληνικό και το διεθνές κοινό άγνωστα έργα, ρηξικέλευθες προσεγγίσεις και νέα στοιχεία για τα αντικείμενα και την εποχή τους. Το εύρος και ο πολυδιάστατος χαρακτήρας της συλλογής και κυρίως η μοναδικότητα του βυζαντινού επιταφίου καθιστούν την έκθεση και τις συνοδευτικές δράσεις γεγονότα διεθνούς σημασίας και ακτινοβολίας.

Εκδόσεις

Την έκθεση συνοδεύει μικρό έντυπο που θα δίνεται με το εισιτήριο της έκθεσης σε κάθε επισκέπτη, με εισαγωγικά κείμενα, επιλεγμένο οπτικό υλικό και κατάλογο των έργων που εκτίθενται.

Επίσης, στο πλαίσιο της έκθεσης, τον Ιανουάριο του 2016 θα κυκλοφορήσει η δίγλωσση συλλογική επιστημονική έκδοση: Δρανδάκη Α. (επιμ.), Ο επιτάφιος της συλλογής Βαλαδώρου. Τέχνη, τεχνική και τεχνολογία ενός βυζαντινού χρυσοκεντήματος, Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα.

Παράλληλες εκδηλώσεις

Στην έκθεση θα πραγματοποιούνται ξεναγήσεις από τις επιμελήτριες, κάθε Τετάρτη 13.00-14.00 και Σάββατο 12.00-13.00. Εξαιρούνται οι ημερομηνίες: Σάββατο 26/12/2015, Σάββατο 02/01/2016 και Τετάρτη 06/01/2016.

Η συμμετοχή στις ξεναγήσεις επιβαρύνει το εισιτήριο της έκθεσης κατά €2. Για κράτηση θέσεων: τηλ.: 210 3671037, Δευτέρα-Πέμπτη 10:00-16:00.

Ωράριο λειτουργίας έκθεσης: Τετάρτη, Παρασκευή: 9.00-17.00, Πέμπτη, Σάββατο: 9.00-24.00, Κυριακή: 9.00-15.00, Δευτέρα, Τρίτη: Κλειστά

Συντελεστές έκθεσης

Επιμέλεια: Αναστασία Δρανδάκη. Ομάδα εργασίας: Μάντυ Κολιού, Πανωραία Μπενάτου, Μάρα Βερύκοκου, Βασίλης Πασχάλης. Επιμέλεια αρχαίων: Ειρήνη Παπαγεωργίου. Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός – Γραφιστικές εφαρμογές: Σταμάτης Ζάννος. Συντήρηση και παρουσίαση έργων: Τμήμα Συντήρησης Μουσείου Μπενάκη. Συντήρηση επιταφίου: Καλλιόπη Καβάσιλα, Anastasia Ozoline. Γραφιστική αποκατάσταση επιταφίου: Ντόρα Πικιώνη. Βίντεο επιταφίου: Άγγελος Δραγούτης. Αρχιτεκτονική μελέτη κτηρίου οδού Οτρυνέων 13: Μαρία Κοκκίνου και Ανδρέας Κούρκουλας.