To στόμιο ενός πηγαδιού με επιγραφή που απευθύνει επίκληση προς το θεό Απόλλωνα, το οποίο αποκαλύφθηκε στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού, καθώς και σπαράγματα τοιχογραφίας με χριστιανικό περιεχόμενο, που αποκαλύφθηκαν στο εσωτερικό του Ωρολογίου του Ανδρονίκου Κυρρήστου (των γνωστών «Αέρηδων»), είναι δύο νέα σημαντικά ευρήματα των ανασκαφών που πραγματοποιούνται στους αντίστοιχους αρχαιολογικούς χώρους, τους οποίους επισκέφθηκαν χτες ο αν. Υπουργός Πολιτισμού, Νίκος Ξυδάκης, και η αν. Γεν. Γραμματέας, Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη. Τους υποδέχθηκαν η Διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αθηνών, Ελένη Μπάνου, και οι υπεύθυνοι των ανασκαφών.
Αρχαιολογικός χώρος Κεραμεικού
Η προγραμματισμένη για το 2015 ανασκαφή του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στο «Εκατείον», στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού, υπό τη διεύθυνση της δρος Jutta Stroszeck και την εποπτεία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αθηνών, έφερε αναπάντεχα και πολύ σημαντικά αποτελέσματα για τη σπουδαιότητα της λατρείας που λάμβανε χώρα στο ιερό, όσο και για την ιστορία της αρχαίας λατρείας στην Αθήνα της Ρωμαϊκής εποχής.
Συγκεκριμένα, η απομάκρυνση ανεστραμμένης μαρμάρινης ληκύθου («ομφαλού») που βρισκόταν ενσφηνωμένη στο στόμιο φρέατος στην αυλή του ιερού τεμένους του «Εκατείου» / ιερού Αρτέμιδος Σωτείρας, αποκάλυψε το στόμιο ενός πηγαδιού, επενδεδυμένου εσωτερικά με δακτυλίους από πήλινες ημικυλινδρικές κεραμίδες με μηνοειδείς εγκοπές. Στο εσωτερικό κάθε ενός εκ των δακτυλίων, στο ανώτερο τμήμα, είναι χαραγμένο περιμετρικά, δεξιόστροφα, με κεφαλαιογράμματη γραφή η εξής επιγραφή:
«ΕΛΘΕ ΜΟΙ Ω ΠΑΙΑΝ ΦΕΡΩΝ ΤΟ ΜΑΝΤΕΙΟΝ ΑΛΗΘΕC»
Ο τύπος των γραμμάτων τα τοποθετεί στους πρώιμους ρωμαϊκούς χρόνους. Η επιγραφή συνιστά μια επαναλαμβανόμενη επίκληση προς το θεό Απόλλωνα, τον οποίο καλεί να αποκαλύψει στους πιστούς αληθείς προβλέψεις για τα μελλούμενα, στο πλαίσιο κάποιου τελετουργικού, προφανώς υδρομαντείας συνδεδεμένης με το φρέαρ στο ιερό.
Το εξαιρετικής σημασίας εύρημα ταυτίζει τη συγκεκριμένη θέση ως το πρώτο και μοναδικό μαντείο του Απόλλωνα στην Αθήνα, επιβεβαιώνει τη λατρεία του θεού μαζί με την αδελφή του, Άρτεμη, και αποκαθιστά την ορθή ερμηνεία του χώρου ως τεμένους που στο τέλος του 19ου αιώνα είχε αποδοθεί από τον Κ. Μυλωνά και σε μια τρίτη θεότητα, την Εκάτη.
Το ιερό βρίσκεται κοντά στο μουσείο, νότια της περίφημης ταφικής οδού. Ήδη από το 2012 διεξάγονται στην περιοχή δύο ερευνητικά προγράμματα σχετικά με τις λατρευτικές εγκαταστάσεις και τα ιερά, καθώς επίσης τη διαχείριση των υδάτων κατά την αρχαιότητα. Στο πλαίσιο αυτό είχαν έρθει στο φως τρία πηγάδια και η λατρευτική κατασκευή με τη μορφή ομφαλού.
Η αποκάλυψη φέτος περισσότερων από 20 επιγραφών με το ίδιο περιεχόμενο οδηγεί στην ταύτιση του χώρου με μαντείο, όπου υπήρχε ιερό πηγάδι αφιερωμένο στον Απόλλωνα Παιάνα (ως «αρωγό», τον οποίο επικαλούνταν κυρίως σε περίπτωση ασθένειας).
Αρχαιολογικός χώρος Ρωμαϊκής Αγοράς
Στο Ωρολόγιο του Ανδρονίκου Κυρρήστου (που είναι γνωστό και ως «Πύργος των Ανέμων» ή «Αέρηδες»), μνημείο του 2ου αι. π.Χ., εκτελείται με αυτεπιστασία από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αθηνών το έργο ΕΣΠΑ 2007-2013: «Συντήρηση και ανάδειξη του Ωρολογίου Ανδρονίκου Κυρρήστου, στον αρχαιολογικό χώρο της Ρωμαϊκής Αγοράς Αθηνών».
Κατά τις εργασίες συντήρησης που περιλαμβάνουν μεταξύ των άλλων την απομάκρυνση σαθρών επιχρισμάτων της ύστερης οθωμανικής εποχής, στο εσωτερικό του μνημείου, αποκαλύφθηκαν πρόσφατα, για πρώτη φορά, σπαράγματα τοιχογραφίας με χριστιανικό περιεχόμενο. Τα τμήματα τοιχογραφίας, για την ακριβή χρονολόγηση των οποίων η Εφορεία Αρχαιοτήτων Αθηνών θα είναι σε θέση να εξαγάγει ασφαλέστερα συμπεράσματα μετά την πλήρη αποκάλυψή τους, επιβεβαιώνουν και τεκμηριώνουν πλήρως την επαναλαμβανόμενη χρήση του μνημείου. Ενδεχομένως συνδέονται με παλαιότερα ευρήματα, όπως οι εγχάρακτοι σταυροί στις εσωτερικές και στις εξωτερικές του επιφάνειες και οι χριστιανικές ταφές κοντά στη βόρεια θύρα του Ωρολογίου, που ορισμένοι μελετητές είχαν αποδώσει στη λατρευτική χρήση του μνημείου κατά τους βυζαντινούς χρόνους.
Το συγκεκριμένο εύρημα αναδεικνύει την κατά περιόδους χρήση του Ωρολογίου από την ανέγερσή του έως και την απελευθέρωση της πόλης της Αθήνας από τους Οθωμανούς, γεγονός που πιθανότατα συνέβαλε και στην εξαιρετική κατάσταση διατήρησης του μνημείου.
