«HEL(L)AS ΠΑΝΤΟΥ! – EVERYWHERE!»

Συζητά η αρχαία ελληνική τέχνη με αυτή των σύγχρονων δημιουργών; Μιλούν τα θραύσματα μεταξύ τους; Είναι «υπαρκτός» αυτός ο διάλογος αρχαίου ελληνικού πνεύματος και σύγχρονων δημιουργημάτων τέχνης; Ενεργοποιεί τα αρχαία αντικείμενα η συνύπαρξη με νέα δημιουργήματα τέχνης και το αντίστροφο;

«HEL(L)AS ΠΑΝΤΟΥ! – EVERYWHERE!» είναι ο τίτλος της έκθεσης που εξελίσσεται στις αίθουσες του Αρχαιολογικού Μουσείου της Θεσσαλονίκης, συγκεντρώνοντας καθημερινά εκατοντάδες επισκεπτών (στην πλειονότητά τους όλων των εθνικοτήτων – πλην της ελληνικής…).

«HEL(L)AS -Κόλαση, Αλλοίμονο ή απλώς σύνθετα του όρου ΕΛΛΑΣ», ο πλήρης τίτλος της έκθεσης που εντάσσεται σε αυτές της φετινής -5ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης και αναπτύσσεται παράλληλα (σε πλήρη συνύπαρξη) με τα εκθέματα του Αρχαιολογικού Μουσείου.

Θραύσματα πήλινων αγγείων και αντικειμένων από την προχριστιανική μακεδονική αρχαιότητα, ρωμαϊκά και ελληνιστικά αγάλματα, όστρακα, ψηφιδωτά, σαρκοφάγοι και αναθηματικές στήλες, συνυπάρχουν και συνδιαλέγονται με ζωγραφισμένους κι ανάγλυφους και χαραγμένους κώδικες και σύμβολα και χάρτες και αιγυπτιακά ιδεογράμματα, γραφές, λίθινες στήλες, με σύγχρονα σήματα, χάρτες, βιβλία και τρισδιάστατες ψηφιακές κατασκευές και εγκαταστάσεις.

«Η σημερινή Ελλάδα με πληγώνει… Έχουμε απορρίψει τον αρχαίο κόσμο γιατί δεν τον γνωρίζουμε και δεν τον σεβόμαστε… Χάρη σε αυτόν τον αρχαίο κόσμο υπάρχουμε. Αυτός ο αρχαίος κόσμος μας συντηρεί ακόμη… Ίσως δι’ αυτών θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα που εμείς (αλλά και οι ξένοι) δημιουργήσαμε…», ανέφερε ο εικαστικός στα πρόσφατα εγκαίνια της έκθεσής του, στη Θεσσαλονίκη.

Ο Κωνσταντίνος Ξενάκης, από τη γενέθλιά του Αίγυπτο και τους φαραωνικούς τάφους της, τις «νύχτες του Αμπουκίρ», τις μέρες στις όχθες του Σηκουάνα, τους «κώνους του Βερολίνου», τον συρματοπλεγμένο Παρθενώνα, το βιβλίο της ζωής του τοποθετημένο σε έναν ρωμαϊκό τάφο, στο …δάπεδο του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, ο Κωνσταντίνος Ξενάκης «του κόσμου», επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη (μια στάση στην ιλιγγιώδη πορεία της δημιουργίας του) και καταθέτει ξανά τις δικές του σκέψεις – έργα δίπλα και παράλληλα με αυτά των μουσείων.

Και μπορεί ο πρωθυπουργός να επέλεξε το … «Αδιέξοδο» του Κωνσταντίνου Ξενάκη («Nο way out» είναι ο τίτλος της συλλογής, απ’ όπου το έργο «Εντολές HHB» – ακρυλικό σε μουσαμά 100Χ81, που «αναπαριστά» σε δυο στήλες τα «λογικά σύμβολα» κι αυτά του «αγωγού μετάδοσης των πληροφοριών») για να κοσμήσει -και συμβολικά;- το γραφείο του, ο ίδιος ο δημιουργός, όμως, έχει τη δική του άποψη: «Έχω κλασική αντίληψη για την τέχνη. Ο καλλιτέχνης ζει με την εποχή του και τη μεταφέρει στη δουλειά του με υπέρβαση. Αν δεν κάνεις υπέρβαση, δεν κάνεις υψηλή τέχνη. Το έξυπνο έργο είναι αυτό που όποιος το δει το καταλαβαίνει, παίρνει το δικό του μήνυμα. Σήμερα, λ.χ. ζούμε σε μια εποχή ύψιστης τεχνολογίας και επιστήμης. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι σε περιόδους πνευματικής ντεκαντάνς δεν υπάρχουν φαινόμενα. Βλέπουμε συνήθως αυτά που συντηρούνται από ένα σύστημα. Από το εκάστοτε σύστημα. Η τέχνη σήμερα στην Ελλάδα είναι προϊόν ενός συστήματος».

Στην ερώτηση, μάλιστα, για το αν «ο άνθρωπος-πολίτης δεν μαθαίνει από την ιστορία», απαντά: «Δεν πιστεύω στους ανθρώπους. Ίσως μόνο σε ορισμένους που έχουν οράματα. Θεωρώ τον εαυτό μου κρίκο μεταξύ πολλών τομέων όπως η επιστήμη, η πολιτική, η κοινωνία, είμαι ‘ανάμεσα’, πλάθω ιστορία. Είμαι εδώ για να δημιουργήσω καινούργια εδάφη ελευθερίας. Το έργο μου αναπαριστά την πραγματικότητα, ενώ συνάμα την κατηγορεί. Τα έργα μου παράγουν υπερβατικά νοήματα και ο θεατής, αν θέλει να συμμετέχει στο ταξίδι που προσκαλούν, πρέπει αντίστοιχα να διεξαγάγει μια υπερβατική ανάγνωση».

Τον γενικό συντονισμό της έκθεσης έχει η διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης Πολυξένη Βελένη, ενώ τη μουσειολογική επιμέλεια οι: Ευαγγελία Τσαγκαράκη, αρχαιολόγος, προϊσταμένη Τμ. Συλλογών Μεταλλοτεχνίας, Λίθινων και Μικροτεχνίας ΑΜΘ και Στυλιάνα Γκαλινίκη, αρχαιολόγος ΑΜΘ. Τη μουσειογραφική επιμέλεια είχε η ομάδα αρχιτεκτόνων «loopoSTUDIO».

Στις προθήκες του Αρχαιολογικού μουσείου Θεσσαλονίκης, «εμβόλιμα» και σ’ έναν «εικαστικό διάλογο» με τα αρχαία αντικείμενα από τη μακεδονική γη, εκτίθενται συνολικά 42 έργα του Κωνσταντίνου Ξενάκη ως «έναυσμα για την ενεργοποίηση των αρχαιοτήτων».

Με αφορμή την έκθεση του Κωνσταντίνου Ξενάκη «HEL(L)AS! Παντού!», το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης φιλοξενεί στους χώρους του, ως παράλληλη εκδήλωση, την έκθεση ζωγραφικής του 1ου Νηπιαγωγείου Παλαιοκάστρου, με τίτλο: «Η Ιθάκη του Ξενάκη. Πολύχρωμες περιπλανήσεις στους καμβάδες ενός μεγάλου εικαστικού».

Πρόκειται για ομαδικά έργα νηπίων, εμπνευσμένα από τις δημιουργίες του Κωνσταντίνου Ξενάκη, τα οποία έγιναν με την καθοδήγηση της νηπιαγωγού Μαρίας Κουτσανοπούλου, στο πλαίσιο του ομότιτλου Πολιτιστικού Προγράμματος.

Η έκθεση που εντάσσεται στο Κεντρικό Πρόγραμμα της 5ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης είναι ανοιχτή για το κοινό, καθημερινά ως και τις 30 Σεπτεμβρίου, από τις 8 το πρωί ως και τις 8 το βράδυ. Το εισιτήριο γενικής εισόδου στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης (για όλες τις εκθέσεις) κοστίζει 6 ευρώ.