Η έκθεση «Νέα Πάφος: 50 χρόνια Πολωνικών Ανασκαφών, 1965-2015», που εγκαινιάστηκε τον περασμένο Μάιο, στην Αίθουσα Περιοδικών Εκθέσεων του Κυπριακού Μουσείου, από το Τμήμα Αρχαιοτήτων, Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων στο πλαίσιο των εορτασμών για τη Διεθνή Ημέρα και την Ευρωπαϊκή Νύκτα Μουσείων, θα διαρκέσει έως τις 30 Νοεμβρίου 2015.
Το 2015 σηματοδοτεί την 50ή επέτειο της έναρξης των πολωνικών ανασκαφών στην Πάφο. Η έκθεση, που διοργανώθηκε από το Τμήμα Αρχαιοτήτων και το Κέντρο Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας, δίνει για πρώτη φορά την ευκαιρία στο κοινό να εξερευνήσει ένα μεγάλο μέρος των πορισμάτων μισού αιώνα αδιάκοπης αρχαιολογικής έρευνας στην πόλη της Πάφου. Οι ανασκαφές του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας στην αρχαία Νέα Πάφο (σημερινή Κάτω Πάφος), άρχισαν το 1965 με πρώτο διευθυντή τον καθηγητή Kazimierz Michałowski. Έκτοτε, οι ανασκαφές συνεχίζονται σε ετήσια βάση, με εξαίρεση το 1974, το έτος της τουρκικής εισβολής. Διευθυντής της πολωνικής αρχαιολογικής αποστολής υπήρξε για μακρά σειρά ετών (1966-2007), ο καθηγητής Wiktor Andrzej Daszewski και στη συνέχεια, μέχρι σήμερα, ο δρ. Henryk Meyza. Μια δεύτερη πολωνική αρχαιολογική αποστολή, από το Πανεπιστήμιο Jagiellonian της Κρακοβίας, ανέλαβε το 2011 την συνέχιση των ανασκαφών στο χώρο της ρωμαϊκής Αγοράς, υπό τη διεύθυνση της καθηγήτριας Ewdoksia Papuci-Władyka.
Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1960, όταν το Τμήμα Αρχαιοτήτων ξεκίνησε τις ανασκαφές στην Οικία Διονύσου υπό τη διεύθυνση του δρα Κυριάκου Νικολάου, η αρχαία Πάφος ήταν σχεδόν άγνωστη. Το 1963, μετά από πρόσκληση του δρα Κ. Νικολάου και του Διευθυντή του Τμήματος Αρχαιοτήτων δρα Βάσου Καραγιώργη, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας Kazimierz Michałowski, επισκέφθηκε την Πάφο και επέλεξε μια θέση κοντά στο χώρο των κυπριακών ανασκαφών για μελλοντικές ανασκαφές. Οι πολωνικές ανασκαφές που ακολούθησαν, διεύρυναν σημαντικά την έκταση της έρευνας και των γνώσεών μας για τη Νέα Πάφο. Αποδείχθηκε ότι η αρχαία πόλη σχεδιάστηκε με βάση το Ιπποδάμειο πολεοδομικό σύστημα, όπως οι πιο σημαντικές πόλεις της Ελληνιστικής περιόδου. Παράλληλα, η ανακάλυψη μιας σειράς πολυτελών κατοικιών, όπως η Οικία του Θησέα, η Οικία του Αιώνα, η λεγόμενη Ελληνιστική Οικία και άλλα κτήρια μαρτυρούσαν, μέσα και από τα εντυπωσιακά ευρήματα, το υψηλό επίπεδο της καλλιτεχνικής δημιουργίας στην πόλη. Η μελέτη των ευρημάτων απέδειξε επίσης τη ξεχωριστή θέση της Νέας Πάφου στην ιστορική πορεία της Κύπρου και τη σημασία της πόλης ως κέντρο οικονομικό, εμπορικό και στρατιωτικό στην ανατολική Μεσόγειο. Επιπλέον, οι μελέτες και οι διδακτορικές διατριβές πάνω σε πολλά και διαφορετικά ιστορικά και αρχαιολογικά θέματα, έφεραν την Πάφο στο επίκεντρο του επιστημονικού ενδιαφέροντος διεθνώς.
Η έκθεση στο Κυπριακό Μουσείο περιλαμβάνει ευρήματα από τις πολυτελείς οικίες και από δημόσιους χώρους, μεταξύ των οποίων αγγεία, νομίσματα, γλυπτά και ειδώλια. Ξεχωριστό έκθεμα της έκθεσης, η ένοπλος Αφροδίτη, μοναδικό δείγμα αυτού του τύπου στην Κύπρο. Σε ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα υπάρχει προβολή των σημαντικότατων ψηφιδωτών που κοσμούν τα δάπεδα των οικιών της Νέας Πάφου. Παράλληλα, εκτίθενται ευρήματα που μαρτυρούν το πολεοδομικό και το υδρευτικό σύστημα της πόλης, όπως και αναστηλωμένα αρχιτεκτονικά μέλη από δημόσιο κτίριο. Τα αρχιτεκτονικά αυτά μέλη φανερώνουν την ποικιλομορφία των αρχιτεκτονικών ρυθμών που συνυπήρχαν στην πόλη.
Η πολωνική αρχαιολογική αποστολή του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας στην Πάφο είναι σήμερα η αρχαιότερη ενεργή αρχαιολογική αποστολή στην Κύπρο, η οποία συνεχίζει να επιδεικνύει τον ίδιο αρχικό ζήλο για προώθηση των ερευνών. Η πρόσφατη ένταξη στο ερευνητικό δυναμικό της Πάφου και του Πανεπιστημίου της Κρακοβίας προσδίδει μια ιδιαίτερη δυναμική στην αρχαιολογική έρευνα της πόλης και σηματοδοτεί το πραγματικό και ιδιαίτερα ενεργό ενδιαφέρον της Πολωνίας για περαιτέρω σύσφιξη των επιστημονικών δεσμών των δύο χωρών.
