Alain Schnapp, Είναι δυνατή μια συγκριτική Ιστορία των ερειπίων; μτφρ.: Ανδρέας Παππάς, Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών, Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών / ΕΙΕ, Σειρά «Ετήσια Διάλεξη Κ.Θ. Δημαρά», Αθήνα 2014, σελ. 302. ISBN: 978-960-9538-29-9
«Δεν υπάρχει πολιτισμός χωρίς μνήμη, δεν υπάρχει κοινωνία χωρίς ερείπια», υπογραμμίζει ο Alain Schnapp από το βήμα της 17ης διάλεξης αφιερωμένης στη μνήμη του Κ.Θ. Δημαρά, για να αναρωτηθεί ποιος είναι ο ρόλος των μνημονικών καταλοίπων των αρχαίων, και κατά πόσο συγκλίνουν οι στάσεις διαφορετικών πολιτισμών απέναντι στην υλική κληρονομιά των προγόνων.
Από την αρχαία Αίγυπτο έως την Κίνα, περνώντας από τους λαούς της Μεσοποταμίας και τον ελληνορωμαϊκό κόσμο, ο Alain Schnapp εξερευνά τους διαφορετικούς τύπους υλικών μνημονικών καταλοίπων, συγκρίνοντας τις ποικίλες στρατηγικές συγκρότησης της συλλογικής μνήμης. Αρχαιογνωσία και αρχαιοδιφία εμφανίζονται ως διαρκή, διηνεκή συστατικά κάθε πολιτισμού καθώς όλοι καλούνται να διαχειριστούν μια αρχαία κληρονομιά, να συγκροτήσουν γενεαλογίες, να ερμηνεύσουν συνέχειες και δυναμικές. Παράλληλα, επισημαίνεται και ένα δεύτερο, εξίσου κεντρικό χαρακτηριστικό: προϊόντα και συντελεστές της προβολής κάθε πολιτισμού στο μέλλον, τα μνημεία ενέχουν τη μελλοντική τους αναγνώριση. Με την παρουσία τους λειτουργούν ως τόποι συνομιλίας μεταξύ των γενεών, όπου η αναζήτηση του παρελθόντος συναντάται με τη διεκδίκηση κάθε πολιτισμού να διατηρηθεί στη μνήμη των ανθρώπων.
Η εύθραυστη ποιητική των ερειπίων είναι ταυτόχρονα και μια ποιητική της αιωνιότητας. Η συγκριτική ιστορία των ερειπίων που προτείνει ο Alain Schnapp αγγίζει την ανθρωπολογική βάση των φαινομένων. Τα σημάδια που άφησαν στον χώρο οι κοινωνίες του παρελθόντος, συγκροτούν έναν οικουμενικό και διαρκώς ανανεωνόμενο πολιτισμικό τόπο. Άνθρωποι της πίστης, της εξουσίας και της γνώσης, αλλά και τυποποιημένες και συμβατικές μνημονικές πρακτικές της καθημερινότητας, συντηρούν ζωντανό, μέσα σε κάθε πολιτισμό, το συμβολικό κεφάλαιο της συνέχειας.
Καθηγητής ελληνικής αρχαιολογίας στη Σορβόννη και ερευνητής στο Maison de l’archéologie et de l’ethnologie, ο Alain Schnapp υπήρξε Γενικός Διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Ιστορίας της Τέχνης (INHA). Ενεργός αρχαιολόγος, έχει διδάξει σε πολλά πανεπιστήμια της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι ερευνητικές του δραστηριότητες αρθρώνονται γύρω από τρεις αλληλένδετες θεματικές: τη μελέτη του οικισμένου χώρου στην ελληνική αρχαιότητα, την ανθρωπολογία της εικόνας στην αρχαία Ελλάδα, και την ιστορία της αρχαιολογίας. Τα τελευταία χρόνια ετοιμάζει μια μελέτη αφιερωμένη στην παγκόσμια ιστορία των ερειπίων, που προγραμματίζεται να κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Seuil, το 2016, προδημοσίευση της οποίας αποτελεί η παρούσα έκδοση.
