40 επιστήμονες, στελέχη γεωπάρκων και ακαδημαϊκοί, υπεύθυνοι φορέων τουρισμού, στελέχη τοπικής αυτοδιοίκησης από 14 χώρες από όλο τον κόσμο συμμετείχαν στο Διεθνές Θερινό Σχολείο Γεωπάρκων με αντικείμενο «Γεω-εκπαίδευση στην πράξη: Γεω-διατήρηση, Διαχείριση Γεωπάρκων, Γεωτουρισμός και Τοπική ανάπτυξη» που πραγματοποιήθηκε από 23 Ιουνίου έως 3 Ιουλίου 2015 στη Λέσβο.
Το Διεθνές Θερινό Σχολείο Γεωπάρκων διοργανώθηκε από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου – Τμήμα Γεωγραφίας σε συνεργασία με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου και διευθύνθηκε από τον Καθηγητή Νίκο Ζούρο, Διευθυντή του Μουσείου.
Το Διεθνές Θερινό Σχολείο τελούσε υπό την αιγίδα της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την UNESCO, του Ευρωπαϊκού και Παγκόσμιου Δικτύου Γεωπάρκων και διοργανώθηκε με τη συμπαράσταση του Δήμου Λέσβου, της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λέσβου και του Πολιτιστικού Συλλόγου Πλωμαρίου «ΤΟ ΠΟΛΙΟΝ».
Η διοργάνωση του Θερινού Σχολείου στη Λέσβο αποτελεί εξαιρετικά σημαντικό γεγονός καθώς πρόκειται για το μοναδικό σχολείο για την εκπαίδευση στελεχών γεωπάρκων που υλοποιείται σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Λέσβος επιλέχθηκε ως τόπος υλοποίησης του θερινού σχολείου μετά από κοινή απόφαση από όλα τα μέλη του Δικτύου Γεωπάρκων λόγω της εμπειρίας που διαθέτει, του υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης που προσφέρει, της ευρείας συμμετοχής από κράτη από όλο τον κόσμο και της μεγάλης εμπειρίας της στον τομέα των γεωπάρκων.
Βασικός σκοπός του θερινού σχολείου ήταν η ανάδειξη της σημασίας της γεω-εκπαίδευσης, της γεω-διατήρησης και της προστασίας των φυσικών μνημείων. Συζητήθηκαν θέματα ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού σε περιοχές γεω-μνημείων και η συμβολή τους στην τοπική ανάπτυξη. Ιδιαίτερα επισημάνθηκε ο ρόλος της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για την ευαισθητοποίηση των νέων για τις προστατευόμενες περιοχές και τα φυσικά μνημεία.
Εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενοι είχαν παράλληλα την ευκαιρία να περιηγηθούν στο Γεωπάρκο Λέσβου και να πραγματοποιήσουν 4 ασκήσεις υπαίθρου στις περιοχές: Γέρας-Πλωμαρίου, Ηφαιστειακά κέντρα Λέσβου, Πάρκο Απολιθωμένου Δάσους Νησιώπης, Μολύβου-Πέτρας και Ερεσού-Μεσοτόπου-Άγρας-Παρακοίλων.
Κατά τη διάρκεια του Θερινού Σχολείου οι συμμετέχοντες είχαν επίσης τη δυνατότητα να συμμετάσχουν σε εργαστήρια και να παρουσιάσουν εργασίες τους σε θέματα σχετικά με την προστασία, την ανάδειξη και τη διαχείριση γεωτόπων και γεωλογικών μνημείων, τη δημιουργία, οργάνωση και λειτουργία γεωπάρκων, τη σχέση μεταξύ προστατευμένων περιοχών και τοπικής κοινωνίας, τα γεωπάρκα ως εργαλεία τοπικής ανάπτυξης, τις μεθόδους προσέλκυσης επισκεπτών και ευαισθητοποίησης νέων ανθρώπων και τα προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.
Γνωριμία με τα μνημεία του Πλωμαρίου, της Γέρας και της Θερμής
Την Παρασκευή 26 Ιουνίου 2015 οι συμμετέχοντες γνώρισαν τα γεωλογικά, πολιτιστικά και αρχαιολογικά μνημεία του νότιου τμήματος του Γεωπάρκου Λέσβου και ειδικότερα επισκέφτηκαν την περιοχή της Θερμής, της Γέρας και του Πλωμαρίου.
Η διαδρομή ξεκίνησε από το Κέντρο Πληροφόρησης του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου όπου περιηγήθηκαν στην περιοδική έκθεση «Γνώρισε τα ζώα του Απολιθωμένου Δάσους» και ενημερώθηκαν για τα αποτελέσματα των νέων ερευνητικών εργασιών του Μουσείου και τη μεγάλη σημασία τους.
Ακολούθως επισκέφτηκαν τον αρχαιολογικό χώρο του προϊστορικού οικισμού της Θερμής. Περιηγήθηκαν στον αρχαιολογικό χώρο, γνώρισαν τα ευρήματα των ανασκαφικών εργασιών στις πέντε φάσεις του και παρατήρησαν την εντυπωσιακή στρωματογραφία των διαφόρων φάσεών του αλλά και την επίδραση της διάβρωσης στον μοναδικό αυτό αρχαιολογικό χώρο.
Οι συμμετέχοντες επισκέφθηκαν τον Κόλπο της Γέρας και εντυπωσιάστηκαν από την ποικιλία των ηφαιστειακών, γεωμορφολογικών και τεκτονικών γεωτόπων της περιοχής και γενικότερα το φυσικό περιβάλλον και τους ελαιώνες ενώ στο Μουσείο-Ελαιοτριβείο Βρανά στον Παπάδο γνώρισαν τη μακρόχρονη παράδοση της Λέσβου στην καλλιέργεια της ελιάς και τον τρόπο παραγωγής του ελαιολάδου. Η διαδρομή συνεχίστηκε στην περιοχή του Πλωμαρίου, στις εγκαταστάσεις της ποτοποιίας Ισίδωρου Αρβανίτη.
Στη συνέχεια συμμετείχαν σε θαλασσινή περιήγηση και γνωριμία με τα γεωλογικά μνημεία του Πλωμαρίου που παρουσίασαν οι γεωλόγοι δρ Μυρσίνη Βαρτή-Ματαράγκα και δρ Διονύσιος Ματαράγκας, και η οποία οργανώθηκε με τη βοήθεια του Πολιτιστικού Συλλόγου Πλωμαρίου «Το Πόλιον». Κατά τη διάρκεια της διαδρομής επισκέφτηκαν την Παναγιά Κρυφτή, ένα μοναδικό γεωλογικό μνημείο και τις θερμές πηγές και την περιοχή της Μελίντας. Η γνωριμία με τα γεωλογικά, φυσικά και πολιτιστικά μνημεία του Πλωμαρίου ολοκληρώθηκε στο Μουσείο Ούζου.
Εντυπωσιασμένοι οι συμμετέχοντες από την ανάδειξη του Απολιθωμένου Δάσους
Τα μαθήματα συνεχίστηκαν στην προστατευόμενη περιοχή του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου και τις εγκαταστάσεις του Μουσείου στο Σίγρι. Τη Δευτέρα 29 Ιουνίου 2015 οι συμμετέχοντες, συνοδευόμενοι από τον Καθηγητή Ν. Ζούρο, παρακολούθησαν ειδικό μάθημα που περιλάμβανε εκπαιδευτική επίσκεψη στο θαλάσσιο και χερσαίο τμήμα του Απολιθωμένου Δάσους της νησίδας Νησιώπη. Αντικείμενο του μαθήματος ήταν η γνωριμία τους με τη μεθοδολογία δημιουργίας νέου πάρκου σε προστατευόμενη περιοχή, συντήρησης, προστασίας και ανάδειξης των απολιθωμάτων.
Με το ειδικό καράβι με γυάλινο πάτο που έχει προμηθευτεί το Μουσείο οι συμμετέχοντες περιηγήθηκαν αρχικά στο θαλάσσιο τμήμα του Πάρκου Νησιώπης και είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν τις θαλάσσιες διαδρομές που έχει σχεδιάσει το Μουσείο για τη γνωριμία των επισκεπτών με το θαλάσσιο τμήμα του Απολιθωμένου Δάσους. Ακολούθως, επισκέφτηκαν τις απολιθωματοφόρες θέσεις στο χερσαίο τμήμα του Πάρκου Νησιώπης και παρατήρησαν τις εργασίες συντήρησης, προστασίας και ανάδειξης που υλοποιούνται εκεί. Παράλληλα, ενημερώθηκαν για τις δυνατότητες πρόσβασης των επισκεπτών και τα μέτρα προστασίας.
Στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και τα υπαίθρια Πάρκα του Απολιθωμένου Δάσους γνώρισαν τον τρόπο λειτουργίας και τις δραστηριότητες που αναπτύσσονται στην έρευνα και συντήρηση των απολιθωμάτων, τα προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και τον τομέα της προβολής των μνημείων της φύσης, και τη συμβολή του γεωτουρισμού στην τοπική ανάπτυξη.
Το θερινό σχολείο ολοκληρώθηκε την Παρασκευή 3 Ιουλίου 2015, οπότε οι συμμετέχοντες γνώρισαν τα γεωλογικά μνημεία της περιοχής της Ερεσού, του Μεσοτόπου και της Άγρας και επισκέφτηκαν τον Γυναικείο Αγροτουριστικό Συνεταιρισμό Μεσοτόπου.
Αποτελέσματα και συμπεράσματα
Στα βασικά θέματα που απασχόλησαν το Θερινό Σχολείο ήταν οι δυνατότητες γεω-διατήρησης και συντήρησης των γεωλογικών μνημείων και η συμβολή της γεω-εκπαίδευσης προς αυτή την κατεύθυνση. Μία από τις προτεραιότητες των Γεωπάρκων, όπως συμπέραναν οι συμμετέχοντες, πρέπει να αποτελεί η ανάπτυξη πρωτοβουλιών προς την κατεύθυνση της διατήρησης της γεωλογικής μας κληρονομιάς.
Η ανάδειξη των γεωλογικών μνημείων μπορεί να αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα για την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας. Παραδείγματα Γεωπάρκων που παρουσιάστηκαν από τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, την Ισπανία, την Αγγλία, την Κρήτη, τη Λέσβο αλλά και την Κίνα, αποδεικνύουν τα θετικά αποτελέσματα των προσπαθειών διατήρησης και προβολής γεωλογικών μνημείων και τη συμβολή τους στην τοπική ανάπτυξη. Παράλληλα, τα Γεωπάρκα αποτελούν βασικούς πυλώνες τοπικής ανάπτυξης μέσω της προώθησης ειδικών δράσεων γεω-τουρισμού και προβολής των ποιοτικών παραδοσιακών προϊόντων.
Ένα από τα κύρια συμπεράσματα του Συνεδρίου αποτέλεσε η διαπίστωση ότι η συντήρηση, η προστασία και η ανάδειξη των γεωλογικών μνημείων μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη συμβολή της γεω-εκπαίδευσης, η οποία πρέπει να θεμελιωθεί και να ενσωματωθεί σε όλες τις δράσεις των Γεωπάρκων
Τα Γεωπάρκα αποτελούν ιδανικούς χώρους για την ανάπτυξη διακρατικών συνεργασιών με στόχο την απόκτηση και μεταφορά τεχνογνωσίας καθώς και καινοτόμων πρωτοβουλιών σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος.
Επίσης, συζητήθηκαν θέματα επικοινωνίας και συμμετοχής ειδικών ομάδων όπως προσκόπων, φοιτητών και εθελοντών ως παραγόντων ευαισθητοποίησης και προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος και ανάδειξης των πολιτικών αειφόρου ανάπτυξης στις περιοχές Γεωπάρκων. Παράλληλα συζητήθηκαν οι προϋποθέσεις και τα κριτήρια για τη δημιουργία νέων Γεωπάρκων, η συμβολή τους στην ανάπτυξη επιστημονικών ερευνών και κυρίως η συμβολή τους ως εργαλείων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και κατάρτισης.
