Το καλοκαίρι του 2014, στην περιοχή του Τοπ Αλτί, στα περίχωρα της Άρτας και στη δεξιά όχθη του ποταμού Αράχθου, ανασκάφηκε ένας άγνωστος μεσοβυζαντινός ναός. Τα πρώτα ευρήματα της ανασκαφής παρουσίασε η αρχαιολόγος δρ Βαρβάρα Ν. Παπαδοπούλου στο 35ο Συμπόσιο Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης που διοργάνωσε η Χριστιανική Αρχαιολογία Εταιρεία.
Η ανασκαφική έρευνα έφερε στο φως τα λείψανα ενός μεγάλων διαστάσεων ναού, που αποτελούσε το καθολικό μονής, για την οποία δεν υπάρχουν ιστορικές μαρτυρίες. Ο ναός, διαστάσεων 27,50×21,50 μ., ανατολικά καταλήγει σε τρεις αψίδες, ενώ δυτικά αποκαλύφθηκε εντυπωσιακό πρόπυλο (με τρεις κόγχες στο βόρειο τοίχο και δύο στο δυτικό), ο τύπος του οποίου ήταν άγνωστος έως πρόσφατα στην εκκλησιαστική ναοδομία του Δεσποτάτου της Ηπείρου, επισημαίνει η κα Παπαδοπούλου.
Στη βόρεια πλευρά ο ναός έφερε προσθήκη ενός στενόμακρου χώρου, που πιθανότατα καλυπτόταν με σταυροθόλια. Μια προσθήκη, πιθανότατα καμαροσκέπαστων χώρων, υπάρχει και στη νότια πλευρά, είναι άγνωστο όμως αν συνεχίζεται σε όλο το μήκος της. Νοτιοδυτικά του ναού ήρθε στο φως μια μεγάλη πτέρυγα κελιών της μονής.
Το εντυπωσιακό αυτό μνημείο διατηρείται σε ύψος πάνω από 3 μέτρα, καθώς βρίσκεται επιχωμένο στις αποθέσεις του ποταμού Αράχθου. Στις αψίδες έχει αποκαλυφθεί μέρος των εντυπωσιακά καλοδιατηρημένων τοιχογραφιών, που θα μπορούσαν να χρονολογηθούν στη μεσοβυζαντινή περίοδο (Βήμα, Διακονικό) και στον 13ο αι. (Πρόθεση).
Η μονή, καθολικό της οποίας αποτελούσε ο συγκεκριμένος ναός, είναι κτισμένη στην ευρύτερη περιοχή του Τοπ Αλτί, σε μικρή απόσταση από την πόλη της Άρτας και στην απέναντι όχθη του ποταμού Αράχθου. Στην ίδια περιοχή διατηρούνται σημαντικοί μεσοβυζαντινοί ναοί όπως ο Άγιος Δημήτριος του Κατσούρη, ο Άγιος Βασίλειος της Γέφυρας, ο Άγιος Νικόλαος της Ροδιάς, αλλά και μια σειρά άλλων βυζαντινών ναών αρκετοί από τους οποίους εντοπίστηκαν τα τελευταία χρόνια, όπως ο Άγιος Νικόλαος στο χωριό Ρόκκα.
«Η ύπαρξη τόσων βυζαντινών μνημείων στην πεδιάδα της Άρτας προσθέτει νέα στοιχεία στην οικιστική ανάπτυξη και τη μνημειακή τοπογραφία της περιοχής» τονίζει η κα Παπαδοπούλου.
