Μια ημερίδα για τη Σύμβαση της Χάγης και των Πρωτοκόλλων της που εστιάζουν στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς σε περίπτωση ένοπλων συγκρούσεων, καθώς και στην απαγόρευση εξαγωγής κινητών αγαθών από κατεχόμενες περιοχές με την απαίτηση της επιστροφής τους, δεν θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρη.

Εν μέσω των πρόσφατων θλιβερών ειδήσεων για τους βανδαλισμούς ιστορικών μνημείων και πολιτιστικών αγαθών στις χώρες της Μέσης Ανατολής, η ημερίδα με θέμα «Πολιτιστική Κληρονομιά: Προστασία και Αντιμετώπιση Κινδύνων», που διοργάνωσε η Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και τη Διεύθυνση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού στο αμφιθέατρο του Μουσείου της Ακρόπολης, έρχεται να «επικαιροποιήσει» και να ενημερώσει γύρω από τα προβλεπόμενα της Σύμβασης της Χάγης και του Πρώτου Πρωτοκόλλου της, που το 2014 συμπλήρωσαν 60 χρόνια ζωής, αλλά και του Β’ Πρωτοκόλλου της Σύμβασης (1999), που κλείνει 15 χρόνια από τη θέσπισή του.

Οι ομιλητές προέρχονταν τόσο από το εξωτερικό (εμπειρογνώμονες από την UNESCO, ICORP κ.λπ.), όσο και από το εσωτερικό (νομικοί, στελέχη του ΥΠΟΠΑΙΘ και άλλων κρατικών φορέων, Μη Κυβερνητικοί Οργανισμοί με αντικείμενο την πολιτιστική κληρονομιά κ.ά.), ενώ μεταξύ των στόχων της ημερίδας ήταν, εκτός από τη «γνωριμία» με τα προβλεπόμενα στη Σύμβαση και τα Πρωτόκολλα, η παρουσίαση των απαιτούμενων μέτρων προετοιμασίας σε καιρό ειρήνης για τη διασφάλιση των πολιτιστικών αγαθών, τόσο σε νομοθετικό, όσο και σε πρακτικό επίπεδο, καθώς και ο ρόλος των διεθνών οργανισμών σε περιπτώσεις ένοπλων συρράξεων για τη διαφύλαξη και αποκατάσταση της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Την έναρξη της ημερίδας κήρυξε με χαιρετισμό του ο αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού Νίκος Ξυδάκης, ο οποίος έκανε μια μικρή αναδρομή στις εν λόγω συμβάσεις, αλλά και σε αντίστοιχες, στις οποίες πρωτοστατεί η Ελλάδα. «Η Σύμβαση της Χάγης είναι εντυπωσιακή, αλλά με πικρό τρόπο, λόγω της επικαιρότητας που αποκτά το περιεχόμενο και οι προβλέψεις της, σε μια περίοδο που έχουμε δει τις καταστροφές, τις λεηλασίες και τις αρπαγές στις τοποθεσίες με τους μεγάλους πολιτισμούς της Μεσοποταμίας και της Μέσης Ανατολής», είπε ο κ. Ξυδάκης, τονίζοντας ότι «αυτό που φαίνεται είναι η καταστροφή, αυτό που δεν φαίνεται και συμβαίνει σε τεράστια έκταση είναι η διαρπαγή και η παράνομη διακίνηση».

Από την πλευρά της, η αναπληρώτρια γγ του ΥΠΠΟ, Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, επισήμανε ότι «αυτή τη στιγμή που συζητάμε, εξωφρενικά κοντά μας, πληγές εξακολουθούν να ανοίγονται στο σώμα της κοινής μας κληρονομιάς», τονίζοντας, ωστόσο, ότι η συγκεκριμένη συνάντηση μπορεί να παίξει ουσιαστικό ρόλο, καθώς οι απόψεις, οι σκέψεις και οι εμπειρίες των συνέδρων μπορεί να αξιοποιηθούν γόνιμα, να συμβάλλουν στην ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης, να πιέσουν για εφαρμογή της σύμβασης και να προσελκύσουν νέα κράτη-μέλη.

Μεταξύ των ομιλητών ήταν ο Jan Hladik, εμπειρογνώμονας της UNESCO, που μίλησε για τον μηχανισμό και τους στόχους της Σύμβασης της Χάγης όσον αφορά στην προστασία σε καιρό ειρήνης και στον σεβασμό σε καιρό πολέμου της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και η Άρτεμη Παπαθανασίου, Νομικός Σύμβουλος Α’ στο υπουργείο Εξωτερικών και πρόεδρος της Διακυβερνητικής Επιτροπής του Β’ Πρωτοκόλλου, η οποία, μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε στο καθεστώς ενισχυμένης προστασίας ενός αγαθού, στα κριτήρια ένταξης σε αυτό και στο πώς υποδεικνύεται ότι ένα μνημείο απολαμβάνει αυτού του καθεστώτος.

Από την πλευρά της η πρέσβης, μόνιμη αντιπρόσωπος της Ελλάδας στην UNESCO, Κατερίνα Δασκαλάκη, μίλησε, μεταξύ άλλων, για την τεχνολογία του σήμερα, που βοηθά στην προαγωγή της γνώσης, της επιστήμης και στην επαφή των ανθρώπων, αλλά μπορεί να είναι και αρνητική, συμβάλλοντας στις λεηλασίες της πολιτιστικής κληρονομιάς, μέσα από την προβολή των καταστροφέων. Επίσης, μίλησε για τη Σύμβαση του 1970, που αφορά στην καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης και εμπορίας πολιτιστικών αγαθών, στον τρόπο που ενισχύεται η διεθνής τρομοκρατία από αυτά, αλλά και στις προσπάθειες της UNESCO στην υλοποίηση των στόχων για την προστασία αγαθών με την επιτόπου καταγραφή των ζημιών, την προσφορά μέσων και τεχνογνωσίας, την προσπάθεια διαμεσολάβησης και συνεργασιών. Για την αποφασιστικότητα των Ενόπλων Δυνάμεων στην προάσπιση της πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και στην επισήμανση των δυσκολιών που πηγάζουν από την «εξέλιξη» των πολέμων, που παύουν να είναι συμβατικοί, μίλησε, μεταξύ άλλων, ο Ι. Παπακωνσταντίνου, πλοίαρχος Π.Ν., προϊστάμενος Τμήματος Πολιτικοστρατιωτικής Συνεργασίας του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας.