Ναυσικά Λιτσαρδοπούλου, Η ζωγραφική παραγωγή των Κάτω Χωρών κατά τον 17ο αιώνα, Εκδόσεις Ι. Σιδέρης, Αθήνα 2015, σελ. 292. ISBN 978-960-0806-73-1
Η μονογραφία της Ναυσικάς Λιτσαρδοπούλου για τη ζωγραφική των Κάτω Χωρών κατά τον 17ο αιώνα είναι μια αφήγηση που κατ’ αρχήν στηρίζεται σε μια κοινή ερμηνευτική παραδοχή. Ότι μια ιστορική εποχή, που χαρακτηρίζεται ως ενιαία και σημαντική μέσα από τις ιδεολογικές, πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές παραμέτρους της, προσδιορίζει όλες τις πολιτισμικές εκφράσεις της. Ότι, με άλλα λόγια, ορισμένοι ιστορικοί άξονες είναι τα ορόσημα πάνω στα οποία βασίζεται κάθε έκφανση πολιτισμού, συμπεριλαμβανομένης και της εικαστικής παραγωγής.
Η παρουσίαση αυτή, επομένως, παρακολουθεί το ιστοριογραφικό μοντέλο, σύμφωνα με το οποίο η τέχνη εγγράφει την ιστορία της περιόδου στην οποία ανήκει. Η ανά είδος, θεματική παρουσίαση αποσκοπεί να αναδείξει τα σημεία συνάντησης ανάμεσα στη ζωγραφική αφήγηση και σε πτυχές της ιστορικής «πραγματικότητας». Αντίστοιχα, η παράλληλη παρουσίαση της ζωγραφικής παραγωγής βορρά και νότου των Κάτω Χωρών στοχεύει να αναδείξει τα σημεία σύγκλισης ή απόκλισης από τα κεντρικά γεγονότα και τις κυρίαρχες ιδεολογίες.
Αν επιχειρήσει κανείς να εντοπίσει μια αφηγηματική συνεκτικότητα, θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι η τέχνη των Κάτω Χωρών του 17ου αιώνα μετατρέπει την «πραγματικότητα» σε θριαμβευτική δήλωση. Η ιστορική εμπειρία μέσω της τέχνης μετουσιώνεται σε ένα νέο ιδεολόγημα, το οποίο συνίσταται σε μια ζωγραφική προσδοκίας, συχνά εορταστική… Στη θέση τού τι –αμετάκλητα– σημαίνει το έργο, είναι δημιουργικό να αναρωτηθούμε ποια –διαφορετικά– κριτήρια νοηματοδότησης χρησιμοποιήθηκαν στο πλαίσιο της δημιουργίας του έως και την υποδοχή του… Το ποιες θεματικές παράγονταν, πότε, πού, και σε ποιους αριθμούς, δίνει το μέτρο μιας νοηματοδότησης του περιεχομένου των έργων, ενώ παρέχει ορισμένες σημαντικές απαντήσεις στο ερώτημα σχετικά με το πώς η τέχνη ως ιδεολογική κατασκευή συναντά την τέχνη ως τάση, προτίμηση, μόδα μέσα στους κύκλους των καλλιτεχνών, των αναθετών, του αγοραστικού και του συλλεκτικού κοινού, και της κριτικής.
