Επτά ελληνικές αποκαλύψεις που άλλαξαν τον αρχαιολογικό κόσμο το 2014 επιλέγει ειδικά για τους αναγνώστες του ο ιστότοπός μας. Τα παρακάτω αποτελούν τις πλέον προβεβλημένες περιπτώσεις ευρημάτων. Οι θέσεις όπου διενεργούνται έρευνες με σημαντικά μεν, αδημοσίευτα δε αποτελέσματα είναι εκατοντάδες. Αν και μας είναι αδύνατον να τις απαριθμήσουμε, αξίζουν συγχαρητήρια σε όλους τους ακούραστους αρχαιολόγους που εργάζονται με πενιχρά μέσα, ενίοτε ανυπέρβλητα γραφειοκρατικά εμπόδια και αβέβαιη εξέλιξη για να αναδείξουν τον ανυπολόγιστο πολιτιστικό πλούτο της χώρας μας.

Ο τάφος της Αμφίπολης. Η σημαντικότερη μέχρι στιγμής φάση της πολύχρονης έρευνας του λόφου Καστά στην περιοχή της Αμφίπολης ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2014, με την ανακοίνωση ότι η ανασκαφή του έφερνε σταδιακά στο φως την περίτεχνα διακοσμημένη είσοδο του ταφικού μνημείου στο εσωτερικό του. Στους μήνες που ακολούθησαν, ο κόσμος γνώρισε τον μεγαλύτερο και πλουσιότερο σε υλικά κατασκευής και καλλιτεχνική αξία αρχαίο τάφο της Ελλάδας, ενώ οι ρυθμοί δημοσιοποίησης του υλικού, ο ανεξέλεγκτος δημόσιος σχολιασμός του από ειδικούς και μη και η εκμετάλλευσή του για πολιτικούς σκοπούς αποτέλεσαν παγκόσμια πρώτη, φέρνοντας νέα δεδομένα στη δημόσια αρχαιολογία. Μετά την Αμφίπολη, το ζήτημα της διαχείρισης της αρχαιολογικής πληροφορίας δεν θα είναι ποτέ πια το ίδιο.

Ο θολωτός τάφος της Άμφισσας. Μοναδικό εύρημα, το πρώτο αυτού του είδους που αποκαλύπτεται στη Φωκίδα και ένα από τα ελάχιστα στη Στερεά Ελλάδα, αποτελεί το ασύλητο ταφικό μνημείο της Μυκηναϊκής περιόδου που αποκαλύφθηκε τον περασμένο Ιούλιο κοντά στην Άμφισσα, κατά τη διάρκεια σωστικών ανασκαφών από την τοπική Εφορεία Αρχαιοτήτων (υπεύθ. Αθανασία Ψάλτη). Τα κινητά ευρήματα, στα οποία συγκαταλέγονται χρυσά κοσμήματα, ψήφοι από ημιπολύτιμους λίθους, χάλκινα αγγεία και εγχειρίδια και 44 κεραμικά αγγεία με γραπτή διακόσμηση, φανερώνουν τη διαχρονική χρήση του τάφου από τον 14ο αιώνα έως και τα τέλη του 12ου αιώνα π.Χ. Η μελέτη του υλικού αναμένεται να προσφέρει στοιχεία για την εγκατάσταση στην περιοχή της Άμφισσας κατά τη Μυκηναϊκή περίοδο.

Ταφικό μνημείο στις Αιγές. Η πολύ πλούσια θέση του βασιλικού μακεδονικού νεκροταφείου των Αιγών (γνωστή και ως Βεργίνα) δεν σταματά να δίνει νέο υλικό. Τελευταίο μεγάλο εύρημα ένας ασύλητος κιβωτιόσχημος τάφος με πλούσιο υπό δημοσίευση υλικό. Ο τάφος αποτελεί σύμφωνα με την ανασκαφέα δρα Αγγελική Κοτταρίδη «μια ευχάριστη εξαίρεση, αφού η νεκρόπολη των Αιγών λεηλατήθηκε άγρια από τους Γαλάτες μισθοφόρους του Πύρρου το 276 π.Χ.».

Η Ατλαντίδα της Δήλου. Ως βυθισμένα τμήματα της Συνοικίας του Σταδίου της αρχαίας πόλης της Δήλου ταυτίστηκαν κατά την τελευταία υποβρύχια έρευνα ανοικτά του νησιού αρχιτεκτονικά κατάλοιπα που παλαιότερα είχαν ταυτιστεί με λιμενικές εγκαταστάσεις. Στα ερείπια συγκαταλέγονται οικιστικά κατάλοιπα και βιοτεχνικές εγκαταστάσεις. Τα ευρήματα των ερευνητών της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων και του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών ανακοινώθηκαν τον περασμένο Νοέμβριο.

Τρίτα Κορομηλιάς. Μια θέση ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τη Νεολιθική Αρχαιολογία της βόρειας Ελλάδας και των κεντρικών Βαλκανίων ανασκάπτεται από τον Μάιο του 2014 (έχοντας εντοπιστεί τον Ιούλιο του 2013) στην περιοχή Τρίτα Κορομηλιάς, κοντά στην Καστοριά. Σε ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες, που ωστόσο δίνουν στοιχεία και για τη διαβίωση των αρχαίων κατοίκων εκεί, μια πολυμελής ομάδα με επικεφαλής τη δρα Γεωργία Στρατούλη ανασκάπτει έναν παραποτάμιο χώρο 30 στρεμμάτων που ορίζεται μέχρι στιγμής ως μια εγκατάσταση ειδικών δραστηριοτήτων με επάλληλες φάσεις χρήσης.

Το άλογο της Χίου. Την πρώτη γνωστή μέχρι σήμερα ταφή αλόγου στο ΒΑ Αιγαίο αποτελεί η εύρεση σκελετού αλόγου σε αρχαϊκό νεκροταφείο στη θέση Ψωμί της Χίου. Το άλογο βρέθηκε σε στάση ανάπαυσης και μεταφέρθηκε ολόκληρο στα εργαστήρια συντήρησης του Αρχαιολογικού Μουσείου Χίου. Το ίδιο το νεκροταφείο είναι η πρωιμότερη οργανωμένη νεκρόπολη που έχει αποκαλυφθεί μέχρι σήμερα στη σύγχρονη πόλη της Χίου, γι’ αυτό και η εύρεσή του αποτελεί ορόσημο για την αρχαιολογία της περιοχής.

Ένα ξυλόγλυπτο στο Μετρό. Σημαντικό εύρημα, για τον λόγο ότι διατηρήθηκε σε καλή κατάσταση στο «δύσκολο» ελληνικό υπέδαφος, κρίνεται το ξύλινο αγαλμάτιο που εντοπίστηκε στον υπό κατασκευή Σταθμό του Μετρό «Δημοτικό Θέατρο» στον Πειραιά. Η μορφή όρθιου άνδρα ντυμένου με κοντό χιτώνα, που σώζεται ακέφαλη, βρέθηκε εντός στρώματος γκρίζας ιλύος με αρκετή λατύπη, περιβάλλον που βοήθησε στη διατήρησή της.

Ειδική μνεία πρέπει να γίνει σε ό,τι διαδραματίστηκε το 2014 σχετικά με το αρχαιολογικό φαινόμενο που συνοψίζεται στο όνομα Αντικύθηρα. Φέτος πραγματοποιήθηκε η λήξη της έκθεσης στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο αναφορικά με την ιστορική (πρώτη παγκοσμίως) υποβρύχια ανασκαφή στο βυθό των Αντικυθήρων και το πρωτοφανές σε αριθμό και σε σημασία υλικό της. Φετινή ήταν επίσης μια εκ νέου «βουτιά» στον χώρο της ιστορικής υποβρύχιας θέσης με πρωτοποριακό καταδυτικό εξοπλισμό και κάποια ενδεικτικά ευρήματα που δείχνουν ότι ο βυθός των Αντικυθήρων κρύβει ακόμη πολλά μυστικά που περιμένουν απάντηση.