Προ δυσάρεστων εκπλήξεων έχουν βρεθεί οι υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού κατά τη διάρκεια των εργασιών αποκατάστασης του Μεγάρου Τσίλλερ-Λοβέρδου. Λόγω της πολύ κακής κατάστασης διατήρησης της άλλοτε οικίας του σπουδαίου αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλλερ, οι υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού προχωρούν σε επικαιροποίηση της αρχικής μελέτης και εργάζονται πυρετωδώς για να ολοκληρωθεί η αποκατάσταση του κτιρίου εντός χρονοδιαγράμματος, μέσα στο 2015.

Το Μέγαρο Τσίλλερ-Λοβέρδου στην οδό Μαυρομιχάλη 6 είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά κτίρια της Αθήνας του τέλους του 19ου αιώνα, άλλοτε ιδιωτική κατοικία του αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλλερ (και μετέπειτα κατοικία του ιδρυτή της Λαϊκής Τράπεζας, Διονύσιου Λοβέρδου) και τα τελευταία χρόνια εγκαταλειμμένο και πληγωμένο από πυρκαγιά και λεηλασίες. Το Μέγαρο δωρήθηκε από την οικογένεια Λοβέρδου στο υπουργείο Πολιτισμού, προκειμένου να αποκατασταθεί και να στεγάσει παράρτημα του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου Αθηνών.

Κατά τη διάρκεια των εργασιών που εκτελούν στο κτίριο η Διεύθυνση Αναστήλωσης Νεωτέρων και Σύγχρονων Μνημείων και η Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων, διαπιστώθηκε η πολύ κακή κατάσταση διατήρησής του, που σε ορισμένες περιπτώσεις είναι χειρότερη από τις αρχικές εκτιμήσεις. «Εντοπίσαμε δομικά προβλήματα, κυρίως στη λιθοδομή του ανώτερου τμήματος, πολύ χειρότερα από ό,τι περιμέναμε», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η προϊσταμένη της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Νεωτέρων και Σύγχρονων Μνημείων, Αμαλία Ανδρουλιδάκη. Παρόμοια ήταν η κατάσταση και στο διάκοσμο, γεγονός που οδήγησε την προϊσταμένη της Διεύθυνσης Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων, Μαρία Μερτζάνη, να εισάγει στο Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων θέμα επικαιροποίησης των επεμβάσεων συντήρησης των διακοσμητικών στοιχείων του κτιρίου.

Η αρχικά εγκριθείσα μελέτη αφορούσε στην in situ συντήρηση του πλούσιου ζωγραφικού και γύψινου διακόσμου, ωστόσο η επικίνδυνη ετοιμορροπία και οι ορατοί κίνδυνοι κατάρρευσης του διακόσμου οδηγούν στην ανάγκη απόσπασης ορισμένων διακοσμητικών στοιχείων, προκειμένου να συντηρηθούν στο εργαστήριο και να επανατοποθετηθούν. Ήδη σε κάποιες περιπτώσεις έγινε κατεπείγουσα απόσπαση τοιχογραφιών, γύψινων και ξύλινων στοιχείων από τη Διεύθυνση για την άμεση αντιμετώπιση του κινδύνου κατάρρευσής τους.

«Πολλές φορές βρισκόμαστε προ δυσάρεστων εκπλήξεων. Πρέπει να έχεις πρόσβαση, να στήσεις σκαλωσιά και αυτό δεν είναι δυνατόν να γίνει στη φάση της μελέτης», εξήγησε κατά τη χτεσινή συνεδρίαση του ΚΣΝΜ η γενική διευθύντρια Αναστήλωσης, Μουσείων και Τεχνικών Έργων, Ευγενία Γατοπούλου. Το Συμβούλιο από την πλευρά του γνωμοδότησε ομόφωνα υπέρ της επικαιροποίησης των επεμβάσεων.

Φαίνεται πάντως πως η πυρκαγιά που είχε καταστρέψει μεγάλο μέρος του κτιρίου αποτέλεσε όχι μόνο κατάρα αλλά και ευχή, καθώς ήταν η αιτία για την αποκάλυψη των περίτεχνων αρχικών οροφών του Τσίλλερ, κάτω από τις ψευδοροφές του επόμενου ιδιοκτήτη του.

Η αποκατάσταση του Μεγάρου Τσίλλερ-Λοβέρδου άρχισε το 2011 με τη σύνταξη της αρχιτεκτονικής μελέτης, ενώ το 2013 το έργο εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ, με τις εργασίες να ξεκινούν τον Μάρτιο του ίδιου χρόνου. Μέχρι σήμερα έχουν ολοκληρωθεί η αποκάλυψη του ζωγραφικού διακόσμου και η πρώτη στερέωσή του, η ενίσχυση των δαπέδων με νέα μεταλλική κατασκευή και η ενίσχυση των τοιχοποιών με ενέματα.

Σε αυτή τη φάση βρίσκονται συγχρόνως σε εξέλιξη η αποκατάσταση του κτιρίου, η συντήρηση των διακοσμητικών στοιχείων, με αιχμή του δόρατος τη συντήρηση των καρυάτιδων των όψεων, και οι εργασίες πάνω στη μουσειολογική μελέτη που έχει εκπονηθεί.

Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με την εγκεκριμένη μουσειολογική μελέτη αλλά και την αρχική επιθυμία των δωρητών του κτιρίου, το Μέγαρο Τσίλλερ-Λοβέρδου θα λειτουργήσει ως παράρτημα του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου Αθηνών και θα στεγάσει την περίφημη μεταβυζαντινή συλλογή Λοβέρδου. «Έκθεμα» θα είναι βέβαια και το ίδιο το κτίριο, τόσο για την αρχιτεκτονική του όσο και για τον εσωτερικό του διάκοσμο, που συμπληρώνεται με εξαιρετικά μωσαϊκά δάπεδα, ξυλόγλυπτα και διακοσμήσεις. Στοίχημα θα αποτελέσει πάντως η ανάδειξη των δύο διαφορετικών φάσεων του κτιρίου, της φάσης Τσίλλερ (1885) και των μετέπειτα μετατροπών από τον επόμενο ιδιοκτήτη του κτιρίου, Διονύσιο Λοβέρδο (1920-1930). «Πρόκειται για δύο διαφορετικές φάσεις με τελείως διαφορετική προσωπικότητα και αυτό καλούμαστε να το αναδείξουμε. Αυτή είναι η δυσκολία και η πρόκληση», υπογραμμίζει η κ. Μερτζάνη.

Ο εγκεκριμένος προϋπολογισμός είναι 3,6 εκατομμύρια ευρώ για τη Διεύθυνση Αναστήλωσης και 1,7 εκατομμύρια ευρώ για τη Διεύθυνση Συντήρησης. Όπως υπογραμμίζει η προϊσταμένη του Τμήματος Έργων της Διεύθυνσης Αναστήλωσης, Πόπη Δήμου, το έργο υπολογίζεται να ολοκληρωθεί τον Σεπτέμβριο του 2015.