Το 2014 συμπληρώνονται 20 χρόνια από τον θάνατο του μεγάλου Έλληνα ζωγράφου Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα. Το Μουσείο Μπενάκη τιμά τη μνήμη του οργανώνοντας ημερίδα και έκθεση στην Πινακοθήκη Ν. Χατζηκυριάκου-Γκίκα, στο κτήριο της οδού Κριεζώτου, δωρεά του ζωγράφου στο Μουσείο Μπενάκη, ένα σπίτι-σημείο αναφοράς για τον Γκίκα και τόπο κατοικίας του για περισσότερο από 40 χρόνια.
Η ημερίδα θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 16 Οκτωβρίου 2014 και σε αυτήν θα συμμετάσχουν παλιοί και νέοι γνώριμοι, φίλοι και συνεργάτες, μελετητές και ιστορικοί τέχνης για να τιμήσουν και εκείνοι τον μεγάλο δημιουργό. Οι ομιλητές, μέσα από μελέτες ή προσωπικές αναμνήσεις, θα επικεντρωθούν στις αναζητήσεις του Γκίκα στη ζωγραφική, την αρχιτεκτονική και τη σκηνογραφία, προσεγγίζοντας γνωστές και άγνωστες πτυχές της καλλιτεχνικής του δράσης.
Γκίκας – Fermor – Craxton: 3 τόποι, 3 δημιουργοί
Η έκθεση, που έχει τίτλο «Γκίκας – Fermor – Craxton. 3 τόποι, 3 δημιουργοί», είναι αφιερωμένη σε τρεις δημιουργούς που οι ζωές τους συνδέθηκαν μέσα από κοινούς τόπους έμπνευσης: Ύδρα, Καρδαμύλη, Κέρκυρα. Τρία σπίτια-καταφύγια, αποτέλεσαν πηγή καλλιτεχνικής δημιουργίας και στέγασαν μια φιλία που διήρκεσε περισσότερα από 40 χρόνια.
Ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας γνωρίστηκε με τον Sir Patrick Leigh Fermor, Άγγλο περιηγητή και συγγραφέα αλλά και με τον John Craxton, Άγγλο ζωγράφο, από τα μέσα της δεκαετίας του ’40 και έκτοτε διατήρησε στενή σχέση μαζί τους, όπως άλλωστε επιβεβαιώνει και η εκτενής μεταξύ τους αλληλογραφία.
Το σπίτι του Γκίκα στην Ύδρα αποτέλεσε την κατοικία του Fermor για δύο χρόνια, από το 1954 μέχρι το 1955, στο απομονωμένο εργαστήριο του οποίου ο Fermor έγραψε το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου του «Μάνη». Σε επιστολή του προς τον Γκίκα αναφέρει: «Είμαι σίγουρος ότι χωρίς την Ύδρα το βιβλίο δεν θα είχε ποτέ γραφτεί και γι’αυτό το λόγο καμία ευχαριστία δεν είναι αρκετή!».
Αλλά και ο John Craxton έζησε εκεί για κάποιο διάστημα το 1959, απεικονίζοντας το τοπίο της Ύδρας στα έργα του, ενώ η βοήθειά του υπήρξε πολύτιμη τις μέρες μετά την καταστροφή του υδραίικου αρχοντικού από πυρκαγιά, το 1961. Σταλμένος από τον Γκίκα εκεί για να συγκεντρώσει ό,τι είχε σωθεί από τις φλόγες, γράφει σε επιστολή του: «…Ίσως όμως κατά ένα περίεργο τρόπο είναι ένα σημάδι από το Θεό για να πάτε σε άλλα μέρη. Άλλωστε υπάρχει κάτι το αισιόδοξο σε σχέση με αυτά που διασώθηκαν: κενοί καμβάδες, μια λάμπα για το ατελιέ, ρολά από καμβάδες, μπογιές, μελάνια, φωτογραφίες…»
Η Καρδαμύλη, το σπίτι που έχτισε ο Fermor και το οποίο αργότερα κληροδότησε στο Μουσείο Μπενάκη, αποτέλεσε μαζί με το σπίτι των Γκίκα στην Κέρκυρα, τον τόπο συνάντησης από τη δεκαετία του 1960 και έκτοτε.
Σχέδια και προτάσεις του Fermor σχετικά με τη διαμόρφωση των εξωτερικών χώρων της Κέρκυρας, συνοδεύονται από έργα του Γκίκα για τη διακόσμηση της οικίας στην Καρδαμύλη. Επιστολές, χειρόγραφα, εκδόσεις και φωτογραφίες αποτελούν το κεντρικό θέμα της έκθεσης και πλαισιώνονται από σχέδια του Ν. Χατζηκυριάκου-Γκίκα και του John Craxton.
Ξεχωριστή ενότητα αποτελούν τα έργα των δύο παραπάνω ζωγράφων που προέρχονται από την οικία του Fermor στην Καρδαμύλη. Οι επισκέπτες θα μπορούν επίσης σε ένα ειδικά διαμορφωμένο γραφείο να διαβάσουν αντίγραφα των επιστολών και να εισχωρήσουν έστω και για λίγο στη ζωή των τριών αυτών δημιουργών.
Η πλήρης αλληλογραφία του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα με τον Sir Patrick Leigh Fermor πρόκειται να εκδοθεί σύντομα από το Μουσείο Μπενάκη με την επιμέλεια της δρος Ιωάννας Προβίδη.
Η έκθεση φιλοξενείται στον εκθεσιακό χώρο που έχει διαμορφωθεί στο ισόγειο της Πινακοθήκης Ν. Χατζηκυριάκου-Γκίκα και την επιμέλειά της έχει η Ιωάννα Μωραΐτη, υπεύθυνη του Αρχείου της Πινακοθήκης. Τα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν την Πέμπτη 16 Οκτωβρίου 2014, στις 20:00, μετά το τέλος της Ημερίδας και η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 10 Ιανουαρίου 2015.
Εκπαιδευτικό πρόγραμμα
Στο πλαίσιο της ημερίδας θα πραγματοποιηθεί εκπαιδευτικό πρόγραμμα στη μνήμη του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα, καλωσορίζοντας τους νεαρούς φιλότεχνους στο σπίτι, στο εργαστήρι και στην Πινακοθήκη του καλλιτέχνη. Εκεί, το Σάββατο 18 Οκτωβρίου 2014, από τις 11.00 έως τις 13.00, τα παιδιά από 7 χρονών θα έχουν την ευκαιρία να ταξιδέψουν «στη μηχανή του χρόνου», κοιτώντας παλιές φωτογραφίες, να ξεφυλλίσουν παιδικές εκδόσεις παίζοντας, και να ανακατέψουν τα χρώματα, μπαίνοντας «στην… κουζίνα» μαζί με τον ζωγράφο!
Πληροφορίες
Μουσείο Μπενάκη – Πινακοθήκη Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα, Κριεζώτου 3, Αθήνα. Τηλ.: 210 3615702 και 210 3630818. Ωράριο λειτουργίας: Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο: 10:00-19:00, Κυριακή, Δευτέρα, Τρίτη: Κλειστά.
