Διεθνή διάκριση στο Διαγωνισμό της Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων (UIA) «Friendly Spaces» απέσπασε η Ερευνητική Ομάδα Συστημάτων Μεταφοράς του ΑΠΘ για τις παρεμβάσεις βελτίωσης της φυσικής και αντιληπτικής προσβασιμότητας από άτομα με αναπηρίες, που υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου του ΑΠΘ «PROSPELASIS», στο Μνημείο της Ροτόντας στη Θεσσαλονίκη.
Συγκεκριμένα, η τιμητική διάκριση δόθηκε στον Επικεφαλής της Ομάδας, Καθηγητή του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του ΑΠΘ, Αριστοτέλη Νανιόπουλο και στα μέλη της Ομάδας, Αρχιτεκτόνισσες Σάντρα Καλλιάγρα και Ελένη Παπανικολάου.
Η Διεθνής Διάκριση αφορούσε στις παρακάτω παρεμβάσεις που υλοποιήθηκαν από την Ερευνητική Ομάδα Συστημάτων Μεταφοράς του ΑΠΘ στο Μνημείο της Ροτόντας.
– Σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε πεζογέφυρα, μήκους 15,5 μ. περίπου, σύνδεσης του πεζοδρομίου με τη λεγόμενη «Αυτοκρατορική» είσοδο, η οποία είναι προέκταση του άξονα που ξεκινά από το Γαλεριανό συγκρότημα της πλατείας Ναυαρίνου, περνά από την Καμάρα και καταλήγει στη Ροτόντα. Ολοκληρώθηκε νέο κλιμακοστάσιο εντός του Μνημείου και εγκαταστάθηκε εσωτερικό αναβατόριο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη διευκόλυνση ατόμων με κινητικά προβλήματα.
– Εγκαταστάθηκε σύστημα WiFi όπου παρέχει πληροφόρηση για το Μνημείο, σε μορφή κειμένου, ακουστική (ελληνικά, αγγλικά, ρωσικά), καθώς και στη νοηματική γλώσσα (ελληνική και διεθνή). Ο επισκέπτης μπορεί, πλέον, να πάρει τις σχετικές πληροφορίες μέσω του κινητού του (τρίτης γενιάς) ή μέσω tablet, περιορισμένος αριθμός των οποίων διατίθεται από το προσωπικό του Μνημείου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να διευκολύνονται ιδιαίτερα τα άτομα με προβλήματα ακοής.
– Δημιουργήθηκε ψηφιακό μοντέλο του Μνημείου και στη συνέχεια, σε κατάλληλη κλίμακα, μεταλλικό απτικό μοντέλο, το οποίο επιστρώθηκε με κατάλληλο υλικό για διευκόλυνση της αφής και εγκαταστάθηκε στην είσοδο της νέας πρόσβασης. Σε ό,τι αφορά στο απτικό μοντέλο της Ροτόντας υπάρχει η δυνατότητα, να δοθούν γι’ αυτό πληροφορίες, στον τυφλό επισκέπτη, μέσω ειδικά σχεδιασμένης ηχητικής «περιήγησης δακτύλου» η οποία είναι, επίσης, προσπελάσιμη μέσω του WiFi του Μνημείου. Με αυτόν τον τρόπο διευκολύνονται οι επισκέπτες με προβλήματα όρασης.
– Εγκαταστάθηκε, επίσης, πινακίδα πληροφοριακής σήμανσης στην είσοδο του Μνημείου.
Στο σχεδιασμό των παρεμβάσεων συμμετείχαν δυο μεγάλοι καλλιτέχνες της ελληνικής Διασποράς. Ο Cris Gianakos συμμετείχε στο σχεδιασμό της γέφυρας στη Ροτόντα. Ο Constantin Xenakis συμμετείχε στις παρεμβάσεις οριζόντιας (με προσωρινό χαρακτήρα) και κάθετης σήμανσης που συνδέουν τη Ροτόντα με την Αχειροποίητο και την Αγία Σοφία. Επιπλέον, στη διαδρομή τοποθετήθηκαν ειδικά σημεία ξεκούρασης των περιηγητών (ακουμπιστήρια). Η σήμανση της διαδρομής έχει την έννοια υποστήριξης ατόμων με νοητική υστέρηση στη διευκόλυνση του προσανατολισμού τους.
Το έργο υλοποιήθηκε το 2011 από την Ερευνητική Ομάδα Συστημάτων Μεταφοράς του ΑΠΘ (project promoter) σε συνεργασία με την 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και χρηματοδοτήθηκε κατά 50% από εθνικούς πόρους (Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας) και κατά 50% από πόρους του ΕΟΧ (Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου, κυρίως από Νορβηγία). Ενεργή ήταν η συμμετοχή, καθ’ όλη κατά τη διάρκεια του έργου, τοπικών συλλόγων ατόμων με αισθητηριακές και κινητικές αναπηρίες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι παρεμβάσεις βελτίωσης της προσβασιμότητας, στο πλαίσιο του έργου «PROSPELASIS, υλοποιήθηκαν, μεταξύ άλλων, στα Μνημεία της Θεσσαλονίκης: Επταπύργιο, Αγία Σοφία, Αχειροποίητος, Άγιος Νικόλαος Ορφανός, Άγιος Δημήτριος.
«Αποτελεί πρόκληση για το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, καθώς επίσης για τις Εφορείες Αρχαιοτήτων, η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων του PROSPELASIS στο να γίνουν αντίστοιχες παρεμβάσεις σε κατά το δυνατόν περισσότερους αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία της χώρας. Μια τέτοια πολιτική αφενός θα δώσει νέες δυνατότητες στα άτομα με αναπηρίες, αφετέρου θα δημιουργήσει σοβαρές προοπτικές ανάπτυξης του προσβάσιμου τουρισμού στη χώρα μας», υποστηρίζει ο επικεφαλής της Επικεφαλής Ερευνητικής Ομάδας Συστημάτων Μεταφοράς, Καθηγητής Αριστοτέλης Νανιόπουλος.
Η απονομή της τιμητικής διάκρισης πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 6 Οκτωβρίου 2014, στο ΤΕΕ, Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας.
