Από τους δεινόσαυρους στους φτερόσαυρους! Αν ο Στίβεν Σπίλμπεργκ ξαναγύριζε τη διάσημη ταινία του «Τζουράσικ Παρκ», μια αλλαγή που θα έπρεπε να κάνει, θα ήταν αυτή τη φορά να προσθέσει φτερά στους δεινόσαυρούς του, καθώς μια νέα ανακάλυψη απολιθωμάτων στη Σιβηρία έρχεται να ενισχύσει ακόμη περισσότερο τις συνεχώς αυξανόμενες ενδείξεις, που πλέον αγγίζουν τη βεβαιότητα, ότι όλοι οι δεινόσαυροι είχαν κάποτε φτερά στο σώμα τους – ή έστω μπορούσαν να βγάλουν. Έτσι, οι εικόνες στα παιδικά βιβλία ή όπου αλλού ίσως πρέπει να ξανασχεδιαστούν, για να δείχνουν πλέον τους φοβερούς και τρομερούς δεινόσαυρους κάπως πιο… χνουδωτούς.

Οι Βέλγοι, Ρώσοι, Γάλλοι και Βρετανοί ερευνητές με επικεφαλής τον παλαιοντολόγο Πασκάλ Γκοντεφρουά του Βασιλικού Βελγικού Ινστιτούτου Φυσικών Επιστημών, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο Science, σύμφωνα με το ΒΒC, το New Scientist και τη βρετανική εφημερίδα Guardian, ανακάλυψαν στην όχθη του ποταμού Ολόφ της Σιβηρίας τα απολιθώματα ενός μικρού φυτοφάγου δεινόσαυρου, μήκους μόλις ενάμισι μέτρου, που έμοιαζε με γιγάντιο κοτόπουλο χωρίς ράμφος. Το σώμα του ήταν σκεπασμένο από φτερά, αλλά δεν μπορούσε να πετάξει.

Ο δίποδος δεινόσαυρος, που ονομάστηκε Kulindadromeus zabaikalicus, είχε μακριά ουρά, μεγάλα πίσω πόδια, κοντά χέρια και πέντε δυνατά δάχτυλα σε αυτά. Οι ερευνητές βρήκαν στην ίδια περιοχή πολλά κρανία και άλλα οστά που ανήκαν σε αρκετούς δεινόσαυρους του ίδιου φτερωτού είδους.

Ενώ ως τώρα οι επιστήμονες πίστευαν ότι μόνο οι πρώιμοι σαρκοβόροι δεινόσαυροι είχαν φτερά, μετά και τη νέα ανακάλυψη τείνουν πλέον να πιστέψουν ότι όλοι –ή σχεδόν όλοι– οι δεινόσαυροι είχαν φτερά, τουλάχιστον όσοι ζούσαν πριν από περίπου 150 έως 160 εκατ. χρόνια. Τώρα αποκαλύπτεται ότι φτερά είχαν και οι φυτοφάγοι δεινόσαυροι (σε αυτή την κατηγορία ανήκουν ο Τρικεράτωψ, ο τεράστιος Στεγόσαυρος κ.ά.). Τα επόμενα χρόνια, αρκετοί δεινόσαυροι, καθώς εξελίχτηκαν, έχασαν τα φτερά τους ολικά ή μερικά.

Οι παλαιοντολόγοι εκτιμούν ότι τα φτερά χρησίμευαν στους αρχαίους δεινόσαυρους όχι τόσο για να πετούν, όσο για να διατηρούν ζεστό το σώμα τους, αλλά και για λόγους επίδειξης στο άλλο φύλο (όπως τα σημερινά παγώνια). Χάρη στη θερμομόνωση των φτερών, οι δεινόσαυροι θα μπορούσαν να λειτουργήσουν σε πιο κρύα περιβάλλοντα και τις νύχτες. Όταν όμως το σώμα τους μεγάλωσε υπερβολικά, τα φτερά αυτά μετατράπηκαν από πλεονέκτημα σε μειονέκτημα, ζεσταίνοντάς τους υπερβολικά, γι’ αυτό σε μεγάλο βαθμό απαλλάχτηκαν από αυτά.

Τα σημερινά πουλιά εξελίχτηκαν πολύ αργότερα από μία κατηγορία σαρκοβόρων δεινοσαύρων. Το αξιοσημείωτο, όπως είπε ο Βέλγος επιστήμονας, είναι ότι τα φτερά στον σιβηρικό δεινόσαυρο ανήκουν σε ένα είδος που απέχει πολύ εξελικτικά από εκείνη την ομάδα που «γέννησε» τα πουλιά. Ουσιαστικά είναι η πρώτη φορά που ανακαλύπτονται φτερά σε δεινόσαυρο, ο οποίος δεν σχετίζεται εξελικτικά με τα μετέπειτα πουλιά. Αυτό ακριβώς οδηγεί στην εκτίμηση ότι τελικά τα φτερά ήταν πολύ περισσότερο διαδεδομένα από ό,τι πίστευαν ως τώρα οι επιστήμονες. Πάντως θα πρέπει να βρεθούν και άλλα είδη δεινοσαύρων με φτερά για να επιβεβαιωθεί ότι όντως αυτά αποτελούσαν κοινό χαρακτηριστικό τους.

Οι πρώτοι δεινόσαυροι με φτερά είχαν ανακαλυφθεί στην Κίνα στα μέσα της δεκαετίας του ’90 και όλοι ανήκαν στην κατηγορία των σαρκοβόρων θηροπόδων, που περιλαμβάνει τον τρομερό Τυραννόσαυρο Ρεξ και τον Βελοσιράπτορα.

Εκτιμάται πλέον, όπως είπε ο Γκοντεφρουά, ότι ο κοινός πρόγονος όλων των δεινοσαύρων, φυτοφάγων και σαρκοβόρων, ο οποίος έζησε πριν από περίπου 220 έως 240 εκατ. χρόνια, είχε επίσης φτερά.

Οι δεινόσαυροι –χνουδωτοί και μη– εξαφανίστηκαν πριν από 66 εκατ. χρόνια, πιθανώς λόγω πρόσκρουσης ενός μεγάλου αστεροειδούς στη Γη. Τα πουλιά ήταν τελικά οι μόνοι δεινόσαυροι που γλύτωσαν από τη μαζική καταστροφή.

Για την πρωτότυπη επιστημονική εργασία (με συνδρομή) εδώ.