«Σύμβολο συλλογικής μνήμης», που εκφράζεται μέσα από τη μορφή που γνώρισαν αρκετές γενιές Κυπρίων για περισσότερο από έναν αιώνα, και «αποκούμπι για τους εγκλωβισμένους», χαρακτηρίζει τη Μονή του Αποστόλου Ανδρέα ο επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών, Πέτρος Κουφόπουλος, που το 2005 ήταν ο κύριος ερευνητής πολυμελούς ομάδας υπό τον καθηγητή, Νίκο Πολυδωρίδη, η οποία εκπόνησε τη μελέτη για την αποκατάσταση της ιστορικής Μονής.

Ο καθηγητής Π. Κουφόπουλος, ο οποίος έχει κάνει έργα αναστήλωσης και αποκατάστασης στο Άγιο Όρος, στο Σινά, στον Παρθενώνα και ήταν υπεύθυνος για τη μεταφορά των γλυπτών της δυτικής ζωφόρου στο νέο Μουσείο της Ακρόπολης, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, τονίζει το γεγονός ότι οι εγκλωβισμένοι διατήρησαν τη Μονή σε αδιάκοπη λειτουργία για 40 χρόνια και εξαίρει τη θυσιαστική προσφορά του Οικονόμου π. Ζαχαρία Γεωργίου.

«Ένιωσα πολύ μεγάλη συγκίνηση, όταν πληροφορήθηκα την υπογραφή των συμβολαίων», μας είπε ο κ. Κουφόπουλος και πρόσθεσε: «Εμείς εργαστήκαμε ως ομάδα προκειμένου να δώσουμε στη Διαχειριστική Επιτροπή της Μονής ολοκληρωμένη μελέτη».

Η μελέτη του Πανεπιστημίου Πατρών, τονίζει, αποτρέπει την καταστροφή του μνημείου με την κατεδάφιση των προσθηκών, καθώς στόχος μας είναι η διατήρηση της μνήμης μέσα από την εικόνα. Επίσης, ο καθηγητής Κουφόπουλος υπογράμμισε ότι «αποτελεί ιδιαιτερότητα η σύμπτυξη των κελιών μαζί με τον ναό σε ένα κτίριο. Είναι ένα σπάνιο είδος αρχιτεκτονικής. Με την αποκατάσταση θα δικαιωθεί η προσπάθεια της Διαχειριστικής Επιτροπής».

Σε σχετική ερώτηση ο κ. Κουφόπουλος χαρακτήρισε «επιπολαιότητα» την πρόταση του Ιταλού αρχιτέκτονα Κρότσι για την κατεδάφιση των προσθηκών στον ναό, λόγω ετοιμορροπίας. «Δεν νομίζω να εμβάθυνε στην ουσία. Οι αποκαταστάσεις μνημείων γίνονται με κάποιες αρχές. Δεν κατεδαφίζονται αξιόλογες προσθήκες και ο Κρότσι κατεδάφιζε κτίσματα σχεδόν σύγχρονα με το ναό», είπε ο Πέτρος Κουφόπουλος. Συναφώς τόνισε ότι «η αλλοίωση της εικόνας της Μονής με την πρόταση Κρότσι ήταν τραγική».

Με την προσέγγιση του Τμήματος Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Πατρών, επεσήμανε, διατηρείται και διασφαλίζεται η Μονή ως μνημείο-σύμβολο και η λειτουργικότητα της.

Οι εργασίες αποκατάστασης της Μονής του Αποστόλου Ανδρέα θα γίνουν σε τρεις φάσεις. Η πρώτη φάση θα αρχίσει τον Σεπτέμβριο και προβλέπεται να διαρκέσει 22 μήνες.

Ο αρχιτέκτονας και αναστηλωτής Διομήδης Μυριανθέας, ο οποίος ως σύμβουλος της ομάδας του Πανεπιστημίου Πατρών θα επιβλέπει την υλοποίηση της μελέτης, μας ανέφερε ότι στην πρώτη φάση θα γίνουν οι ακόλουθες εργασίες:

1. Συντήρηση του ναού του 1867 (ανακατασκευή επιχρισμάτων, συντήρηση θυρών και εξοπλισμού, νέες ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις, επισκευή και ενίσχυση τοίχων κ.ά.) και διαμόρφωση του βαπτιστηρίου στο δυτικό μέρος.

2. Κωδωνοστάσιο (στατική ενίσχυση, αντικατάσταση φθαρμένων λιθοσωμάτων κ.ά.)

3. Καθαίρεση πλακών από οπλισμένο σκυρόδεμα στην ανατολική πλευρά και νέα κατασκευή με δοκούς από ανοξείδωτο σίδερο και ξύλινο πάτωμα.

4. Συντήρηση νότιας τοξοστοιχίας (ενίσχυση και αντικατάσταση φθαρμένων λίθων), αντικατάσταση μεταλλικών δοκών με νέες από ανοξείδωτο σίδερο. Κατασκευή δωματίου-προσκυνηταρίου (για κεριά κ.λπ.) σε νοτιοδυτικό μέρος.

5. Κελιά ορόφου νότιας πτέρυγας. Επισκευή (αντικατάσταση θυρών παραθύρων στέγης, κιγκλιδώματα, μπαλκόνι κ.λπ.). Διαμόρφωση τμήματος σε παρεκκλήσιο, διαμόρφωση τμήματος σε μουσείο κ.λπ.

6. Δυτικό τμήμα-Οικονομείο, συντήρηση-ενισχύσεις, καθαίρεση ορισμένων νεότερων προσθηκών και διαμόρφωση σε συνοδικό και χώρο υποδοχής.

Σύμφωνα με τη μελέτη του Πανεπιστημίου Πατρών η δεύτερη φάση προβλέπει συντήρηση του παρεκκλησίου του 15ου αιώνα, καθαιρέσεις νεότερων επεμβάσεων από οπλισμένο σκυρόδεμα και ενίσχυση παρεκκλησίου με υποθεμελιώσεις (λόγω ολίσθησης στα ανατολικά).

Τέλος, η τρίτη φάση προβλέπει τη συντήρηση της βόρειας πτέρυγας (1918) και τη διαμόρφωση σε τράπεζα, γραφείο και διαμονή, καθώς και τη διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου (αυλή στα δυτικά του κεντρικού συγκροτήματος).

Για να γίνουν οι εργασίες ο χώρος θα περιφραχθεί, γι’ αυτό και είναι απαραίτητη η απομάκρυνση, χωρίς άλλη καθυστέρηση, των αυθαίρετων καταστημάτων των πλανόδιων πωλητών. Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών αυτά θα ενταχθούν σε κτήρια που υφίστανται κοντά στον ήδη διαμορφωμένο στην είσοδο του χώρου στάθμευσης οχημάτων.

Οι εργασίες κατακυρώθηκαν από τα Ηνωμένα Έθνη σε μια κοινοπραξία, η οποία αποτελείται από την ελληνοκυπριακή εταιρεία «FIXICOCONSTUCTIONS» και την τουρκοκυπριακή «YAKUP’S COMPANY, TEL-ZA CONSTRUCTION LTD».

«Η τουρκοκυπριακή εταιρεία έχει κάνει και άλλα έργα, στον Άγιο Χαράλαμπο Κοντέας, στην Παναγία στο Τραχώνι και αλλού. Μας έφερε σε επαφή ένας Κοντεάτης. Πριν την προσφορά, εργαστήκαμε για μήνες μαζί στον Απόστολο Ανδρέα», είπε ο διευθυντής της ελληνοκυπριακής εταιρείας, πολιτικός μηχανικός, Πιερής Χατζιπιερής.

Το έργο, δήλωσε, έχει πολύ μεγάλη σημασία γιατί η Μονή είναι ένα σύμβολο. «Από τα κελιά θα αφαιρεθεί ο αμίαντος. Τα ξύλα είναι από κυπριακό αόρατο. Όσα είναι καλά θα διατηρηθούν. Η λογική της αποκατάστασης είναι πως ό,τι είναι καλό συντηρείται. Στο πάτωμα του ναού θα φύγει το μωσαϊκό και θα τοποθετηθεί κυπριακό μάρμαρο ή πέτρα» πρόσθεσε ο κ. Χατζηπιερής.

Τέλος, τόνισε ότι αυτό που του έκανε ιδιαίτερη εντύπωση από τη μελέτη του Τμήματος Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Πατρών είναι «η ενίσχυση του μοναστηριακού χαρακτήρα του προσκυνήματος του Αποστόλου Ανδρέα, χωρίς όμως αλλοίωση του αρχιτεκτονικού χαρακτήρα του».