«Αυτά που έβλεπα με έκαναν να νιώσω μεγάλη αποστροφή για τους περισσότερους από τους συνανθρώπους μου. Όλα όσα θα μπορούσα να πω έχουν αποτυπωθεί στα σχέδιά μου», έγραψε ο Τζορτζ Γκρος για να εξηγήσει τα χαρακτικά του που απεικονίζουν ένα τρομακτικό «θηριοτροφείο» που απαρτίζεται από διαφορετικούς ανθρώπινους χαρακτήρες της βερολινέζικης καθημερινότητας. Φανατικός πολέμιος του ναζιστικού καθεστώτος, ο Γκρος αποτυπώνει την ασχήμια και τη διαφθορά μιας κοινωνίας που ζούσε υπό τη σκιά του υπερ-πληθωρισμού και του κοινωνικού αποπροσανατολισμού στα χρόνια της ανόδου του Χίτλερ και προτού ξεσπάσει ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος.
Την ίδια εποχή, ο σοβιετικός καλλιτέχνης Σολομών Νικρίτιν, αφού έζησε τη φρίκη του Εμφυλίου Πολέμου το 1919-1920, δημιούργησε μια σειρά από σχέδια που τα ονόμασε «Πόλεμος» και στα οποία καταγράφονται σκηνές ωμής βίας. Η ανθρώπινη μορφή επανέρχεται σχηματοποιημένη σε πολλές σειρές έργων του. Συχνά στα σχέδιά του απεικονίζονται μοναχικοί άνθρωποι που αδυνατούν να επικοινωνήσουν ή παράλογα συμπλέγματα ανθρώπων, ζώων και οικοδομημάτων που ονομάζει «Μνημεία». Τα έργα του δημιουργούν την αίσθηση ενός επικείμενου πολιτικού τρόμου και μιας απάνθρωπης κοινωνίας που υποκύπτει στον παραλογισμό αυτού του τρόμου. Ο Νικρίτιν ήταν ιδεολόγος κομμουνιστής, ωστόσο μέσα από το έργο του συχνά ασκεί ενδόμυχα κριτική στον ανερχόμενο απολυταρχισμό του σταλινικού καθεστώτος.
Έργα των δύο καλλιτεχνών θα παρουσιαστούν στη νέα έκθεση του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης – Συλλογή Κωστάκη στη Μονή Λαζαριστών, που φέρει τον τίτλο «Σολομών Νικρίτιν – Τζορτζ Γκρος. Πολιτικός Τρόμος και Κοινωνική Παρακμή στην Ευρώπη του Μεσοπολέμου. Σχέδια και Χαρακτικά» και θα εγκαινιαστεί την Τετάρτη 4 Ιουνίου, στις 20:30.
Ο Σολομών Νικρίτιν (Τσέρνιγκοφ Ουκρανίας, 1898 – Μόσχα, 1965) ήταν ένας εβραϊκής καταγωγής πολυσχιδής δημιουργός που δεν είχε περιοριστεί μόνο στη ζωγραφική. Στο αρχείο του διασώζεται ένας μεγάλος αριθμός φιλοσοφικών δοκιμίων, θεατρικών έργων και κινηματογραφικών σεναρίων, ενώ είχε αναπτύξει μια πρωτότυπη εικαστική θεωρία, την οποία ονόμαζε «προβολισμό» σχετικά με τη σύνδεση της ζωγραφικής με το θέατρο και τον κινηματογράφο.
Το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης κατέχει πάνω από 400 έργα και πλούσιο αρχειακό υλικό του Σολομών Νικρίτιν, ενώ το 2004 είχε πραγματοποιήσει την πρώτη αναδρομική έκθεση του καλλιτέχνη.
Ο Τζορτζ Γκρος (Βερολίνο, 1893-1959) υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους σατιρικούς καλλιτέχνες του 20ού αιώνα. Συνιδρυτής της ομάδας Ντανταϊστών του Βερολίνου, δημιούργησε εκατοντάδες σχέδια που αποτύπωναν τις ατέλειες και τις ανισότητες της γερμανικής κοινωνίας κατά τη δεκαετία του 1920, κάποια από τα οποία δημοσιεύονταν σε λαϊκά φωτολιθογραφικά άλμπουμ. Στην έκθεση παρουσιάζεται το μεγαλύτερο και πιο σημαντικό από αυτά, με τίτλο «Ecce Homo» («Ιδού ο Άνθρωπος»), του 1923.
Διάρκεια έκθεσης: 4 Ιουνίου – 13 Σεπτεμβρίου 2014. Ώρες και μέρες λειτουργίας: Τρίτη-Σάββατο 10:00-18:00.
Επιμέλεια έκθεσης: Lutz Becker (επιμελητής εκθέσεων-σκηνοθέτης κινηματογράφου) και Μαρία Τσαντσάνογλου (ιστορικός τέχνης-διευθύντρια ΚΜΣΤ).
Η έκθεση πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Goethe Institut της Θεσσαλονίκης.
