Γερμανικό δικαστήριο απέδωσε την περασμένη Τετάρτη τα εκατοντάδες έργα τέχνης, συνολικής αξίας άνω του 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων, στον ηλικιωμένο γιο ενός συλλέκτη που τα είχε επί δεκαετίες κρυμμένα στο σπίτι του στο Μόναχο μέχρι που κατασχέθηκαν από τις αρχές στο πλαίσιο μιας έρευνας για φοροδιαφυγή.

Η απόφαση αυτή ελήφθη μετά τη συμφωνία που έκανε ο Κορνέλιους Γκούρλιτ, 81 ετών, να συνεργαστεί με τις γερμανικές αρχές ώστε να διαπιστωθεί εάν κάποιοι από τους 1.280 πίνακες είχαν κλαπεί ή αποσπαστεί δια της βίας από τους ιδιοκτήτες τους —πολλοί από αυτούς ήταν Εβραίοι— κατά τη ναζιστική περίοδο.

Ο πατέρας του Γκούρλιτ φέρεται να έπαιρνε διαταγές από τον Αδόλφο Χίτλερ για να αγοράζει πίνακες της λεγόμενης «εκφυλισμένης τέχνης» και να τους ξαναπουλά ώστε με τα έσοδα να χρηματοδοτηθούν οι δραστηριότητες του ναζιστικού κόμματος. Στη συλλογή περιλαμβάνονται έργα των Πάμπλο Πικάσο, Ανρί Ματίς, Ότο Ντιξ και Ερνστ Λούντβιχ Κίρχνερ.

«Βρήκαμε νέα στοιχεία κατά τη διάρκεια της έρευνας (…) που μας οδήγησαν να επανεξετάσουμε τη νομική κατάσταση», εξήγησε ο εισαγγελέας του Άουγκσμπουργκ Ματίας Νικολάι στην ανακοίνωσή του για την απόφαση των αρχών να επιστρέψουν τα έργα στον Γκούρλιτ. Ο δικηγόρος του Γκούρλιτ Τίντο Παρκ χαιρέτισε την απόφαση λέγοντας ότι «είναι μια καλή ημέρα» για τον πελάτη του.

Παραμένει ωστόσο αδιευκρίνιστο εάν θα επιστραφούν στον ηλικιωμένο όλα τα κατασχεμένα έργα. Ο εκπρόσωπος του Γκούρλιτ Στέφαν Χόλτσινγκερ είπε ότι οι συνεργάτες του αναζητούν χώρο για τη φύλαξη της συλλογής καθώς φοβούνται μήπως κάποιοι από τους πίνακες κλαπούν.

Οι γερμανικές αρχές κατάσχεσαν τα έργα τον Φεβρουάριο του 2012 στο πλαίσιο της έρευνας για φοροδιαφυγή σε βάρος του Γκούρλιτ. Ο ηλικιωμένος μπήκε στο στόχαστρο όταν τελωνειακοί διαπίστωσαν ότι κατά την επιστροφή του από την Ελβετία με το τρένο είχε επάνω του ένα μεγάλο χρηματικό ποσό.

Με βάση τη συμφωνία του με τις αρχές ο Γκούρλιτ θα επιτρέψει στους ειδικούς να συνεχίσουν την έρευνά τους για τα έργα των οποίων αμφισβητείται η προέλευση. Ο 81χρονος θα μπορεί να κρατήσει όσα από τα έργα δεν εξεταστούν από τους εμπειρογνώμονες μέσα σε διάστημα ενός έτους.

Η γερμανική κυβέρνηση δέχτηκε σφοδρές επικρίσεις, κυρίως από τους απογόνους των ιδιοκτητών των έργων που κλάπηκαν από τους Ναζί επειδή είχε αποκρύψει την υπόθεση για σχεδόν δύο χρόνια. Ο Γκούρλιτ από την πλευρά του προσέφυγε στα δικαστήρια τον Φεβρουάριο αμφισβητώντας την εγκυρότητα του εντάλματος έρευνας και κατάσχεσης των έργων που εκδόθηκε το 2011 με αφορμή την υπόθεση της φοροδιαφυγής.