Μπορεί η ιδιωτικοποίηση να σώσει τους θησαυρούς της αρχαίας Ελλάδας; Το ερώτημα αυτό χρησιμοποιείται ως τίτλος σε πρόσφατο άρθρο του αμερικανικού περιοδικού Time όπου παρουσιάζεται η άποψη-πρόταση της ανάληψης από ιδιωτικές εταιρείες της διαχείρισης (ανάπτυξης, προώθησης και ασφάλειας) συγκεκριμένων υποβαθμισμένων αρχαιολογικών χώρων με αντάλλαγμα ένα μέρος των εσόδων που θα προέκυπταν από τον τουρισμό.

Η άποψη προτείνεται από τον Αμερικανό αρχαιολόγο Στέφανο Μίλερ (Stephen Miller), καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ, ανασκαφέα του χώρου της αρχαίας Νεμέας και Έλληνα υπηκόου από το 2005, ο οποίος μίλησε στη συντάκτρια Σάρλοτ Μακντόναλντ-Γκίμπσον, επισημαίνοντας επίσης την έλλειψη χώρων εξυπηρέτησης των επισκεπτών -ξενοδοχείων και εστιατορίων- γύρω από τον αρχαιολογικό χώρο λέγοντας: «Το Υπουργείο Πολιτισμού κάνει κάποια πράγματα πολύ καλά: κάνει άψογη δουλειά στη συντήρηση, είναι πολύ καλοί (οι φορείς του) στη διοργάνωση εκθέσεων αλλά είναι κακοί επιχειρηματίες». Όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα, ήδη στα τέλη του 2013, ο Μίλερ, ωθούμενος και από την παύση των πληρωμών για υπερωρίες σε δέκα φύλακες της αρχαίας Νεμέας το 2012 –με αποτέλεσμα το κλείσιμο του χώρου για δέκα εβδομάδες και μια δικαστική διαμάχη εργατολογικού χαρακτήρα που διαρκεί μέχρι και σήμερα-, απέστειλε στο Υπουργείο Πολιτισμού ένα κείμενο με την ολοκληρωμένη του πρόταση διαχείρισης χώρων, η εφαρμογή της οποίας μπορεί, κατά την άποψή του, να δημιουργήσει θέσεις εργασίας και να προστατέψει τον αρχαιολογικό πλούτο της Ελλάδας από την κρίση που ήδη έχει οδηγήσει, στο κλείσιμο χώρων και μουσείων καθώς και στην έξαρση της αρχαιοκαπηλίας.

Όπως αναφέρεται στο άρθρο, κάθε παρόμοια πρόταση που απομακρύνει τη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας μας από το κράτος, «προκαλεί βαθύ εθνικιστικό αίσθημα σε μια χώρα πληγωμένη από την κατ’ επανάληψη (πολιτιστική) σύληση από ξένα έθνη», αν και το ενδεχόμενο αυτό των ιδιωτικοποιήσεων παύει σιγά-σιγά να είναι ταμπού. «Αναπόφευκτα, το Υπουργείο Πολιτισμού θα συρρικνωθεί», λέει στο Time o Γιώργος Βαβουρανάκης, λέκτορας στο Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο οποίος όμως ανησυχεί για το ενδεχόμενο το πέρασμα της πολιτιστικής διαχείρισης από δημόσια σε ιδιωτικά χέρια να γίνει με πρόχειρο τρόπο. «Χρειαζόμαστε όραμα σε θέματα πολιτισμού και κληρονομιάς, πώς να τα χειριστούμε, κάτι το οποίο θεωρώ ότι λείπει», συμπληρώνει ο δρ Βαβουρανάκης, προκρίνοντας επίσης τη διατήρηση του ελέγχου του κράτους σε θέματα που αφορούν την προβολή της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς και της ιστορίας μέσα από τα μνημεία.

Το άρθρο παραθέτει επίσης δήλωση του υπ. Πολιτισμού Πάνου Παναγιωτόπουλου όπου αναφέρεται ότι «Ο πολιτιστικός πλούτος, η κληρονομιά αυτής της χώρας, θα παραμείνει κάτω από κρατικό έλεγχο διότι ανήκει στον ελληνικό λαό», αν και δεν απορρίπτεται η εμπλοκή του ευρύτερου ιδιωτικού τομέα σε θέματα διαχείρισης χώρων πολιτισμού. Αναφέρονται συγκεκριμένα οι δυνατότητες ενοικίασης αρχαιολογικών χώρων για διάφορες εκδηλώσεις και παραχώρησης για γυρίσματα διαφημιστικών και η πρόσληψη αρχαιολόγων από ιδιώτες.

Άμεση ήταν η αντίδραση στο δημοσίευμα του Time από τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων, που, σε χτεσινό δελτίο τύπου αναφέρει:

«Οι αρχαιολογικοί χώροι και τα μνημεία της χώρας μας ανήκουν σε όλο το κοινωνικό σύνολο. Η προστασία, η ανάδειξη και η διαχείρισή τους είναι υποχρέωση του κράτους μέσω της καθ’ ύλην αρμόδιας Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, όπως αποτυπώνεται στο Σύνταγμα και τους νόμους της χώρας μας. Αποτελούν φορείς της ιστορικής μνήμης και συνείδησης. Δεν αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης με όποιους “επενδυτές”, δεν αποτελούν αντικείμενα για ιδιωτικοποίηση, ούτε πεδίο κερδοφορίας για κανέναν ιδιώτη. Απαντάμε: Οι αρχαιολόγοι και όλοι οι επιστήμονες, αλλά και όλο το προσωπικό που υπηρετεί στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, δεν θα επιτρέψουν σε κανέναν να εποφθαλμιά τη διαχείριση των αρχαιολογικών χώρων και των μνημείων της χώρας μας. Η γνωστή συνταγή “υποβαθμίζουμε κάθε τι δημόσιο για να ανοίξει ο δρόμος για την ιδιωτικοποίησή του” δεν θα αφήσουμε να εφαρμοστεί στον τομέα του πολιτισμού. […].

»Η ενοποίηση αρχαιολογικών χώρων, η αποκατάσταση και ανάδειξη μνημείων, η ανέγερση νέων μουσείων, οι επανεκθέσεις στα ήδη υπάρχοντα μουσεία, οι μουσειακές και εκπαιδευτικές δράσεις, η εισαγωγή της σύγχρονης τέχνης και ζωής στους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία και πολλές άλλες δράσεις υλοποιούνται σήμερα από το τακτικό και το έκτακτο προσωπικό του Υπουργείου Πολιτισμού. Μόνο μέσω του ΕΣΠΑ αυτή τη στιγμή πραγματοποιούνται σε όλη τη χώρα 450 έργα σε μνημεία και μουσεία. Φαίνεται ότι κάποιοι “εποφθαλμιούν” αυτά τα έργα, περιμένοντας ότι τις υποδομές που δημιουργεί το δημόσιο (και πληρώνει ο Έλληνας φορολογούμενος), θα τις χρησιμοποιήσουν αυτοί για να βγάλουν ιδιωτικό κέρδος. […].

»Όποιος ειλικρινά ενδιαφέρεται για την ανάδειξη των μνημείων της χώρας, ας ασχοληθεί με το αν το ΥΠΠΟΑ έχει αρκετό προσωπικό για να κρατήσει ανοιχτά και να φυλάξει τα νέα μουσεία που έχουν ανοίξει σε όλη την Ελλάδα, τους αναστηλωμένους αρχαιολογικούς χώρους και τις νέες εκθέσεις, με το αν το ΥΠΠΟΑ έχει προβάλει πραγματικά το πρωτοποριακό έργο που λαμβάνει χώρα στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς τα τελευταία χρόνια. Αυτό θα περιμέναμε από το περιοδικό Time. Πολύ περισσότερο όμως θα το περιμέναμε από τον S. Miller, μετά από τόσα χρόνια δουλειάς στην Ελλάδα και συνεργασίας με το προσωπικό της αρχαιολογικής Υπηρεσίας».

Το κείμενο του ΣΕΑ εισάγεται με απόσπασμα του Γ. Σεφέρη (Δοκιμές) όπου περιγράφεται μια φανταστική δημοπρασία με αντικείμενο τα μνημεία της Ακρόπολης.