Ανακοίνωση με θέμα «Ιανουάριος 2013 – Ιανουάριος 2014: Ένας χρόνος χαμένος για την αξιοποίηση του βυζαντινού σταυροδρομιού στο σταθμό Βενιζέλου του Μετρό Θεσσαλονίκης» εξέδωσε η Τοπική Επιτροπή Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων.
Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση:
«Σήμερα, 15 Ιανουαρίου 2014 είχε οριστεί η εκδίκαση στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) της αίτησης του Δήμου Θεσσαλονίκης για την ακύρωση της προ έτους Υπουργικής Απόφασης για την απόσπαση και μεταφορά του εξαιρετικού και για τη Βυζαντινή Θεσσαλονίκη μοναδικού συνόλου αρχαιοτήτων που αποκαλύφθηκαν το 2012 στο Σταθμό του Μετρό Εγνατίας και Βενιζέλου. Η συζήτηση της υπόθεσης αναβλήθηκε για τις 5 Μαρτίου 2013.
»Στο μεταξύ, ισχύει το σκεπτικό της πρόσφατης επί του θέματος απόφασης της Επιτροπής Αναστολών του ΣτΕ (αρ. 528/2013), που ορίζει ότι τα μεγάλα έργα δημοσίου συμφέροντος οφείλουν να σέβονται τη συνταγματική επιταγή προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, δικαιώνοντας την επιμονή του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, του Δήμου Θεσσαλονίκης, της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας και πολλών φορέων της πόλης προκειμένου το ιστορικό σταυροδρόμι να διασωθεί στη θέση του ως ένας ζωντανός αρχαιολογικός χώρος-τοπόσημο, ενταγμένος στο σύγχρονο έργο του ΜΕΤΡΟ Θεσσαλονίκης.
»Συγκεκριμένα, το ΣτΕ ζητάει από το ΥΠΠΟΑ το αυτονόητο: “Με τα δεδομένα αυτά, εφόσον δηλαδή κατά την έγκριση της κατασκευής του σταθμού Βενιζέλου δεν είχαν εξετασθεί μέτρα προστασίας του μνημείου, η Διοίκηση όφειλε πριν από την έγκριση οποιασδήποτε υλικής επέμβασης επί του συγκεκριμένου μνημείου να ερευνήσει πλήρως διά των αρμοδίων επιστημονικών συμβουλίων και με βάση τεχνικές μελέτες τη δυνατότητα διατήρησης των αρχαιοτήτων στη θέση στην οποία αποκαλύφθηκαν, διασφαλίζοντας έτσι στο ακέραιο την αυθεντικότητά τους εν ανάγκη και με την επιβολή όρων για τον επανασχεδιασμό της τεχνικής μελέτης του σταθμού στη συγκεκριμένη θέση. Εξάλλου, αν από τις σχετικές μελέτες είχε διαπιστωθεί ότι η διατήρηση των αρχαιοτήτων in situ είναι απολύτως αδύνατη, ακόμη και με τον ανασχεδιασμό του σταθμού με λογική αύξηση του κόστους, η Διοίκηση είχε υποχρέωση να προβεί δυνάμει των ως άνω μελετών σε στάθμιση της σπουδαιότητας του μνημείου και της αναγκαιότητας κατασκευής του σταθμού. Τέλος, εφόσον κατά την εκτίμηση της Διοίκησης το μετρό της Θεσσαλονίκης εμπίπτει στους σκοπούς του άρθρου 42 παρ. 1 του ν.3028/2012 ως μεγάλο τεχνικό έργο εξαιρετικής σημασίας για την εθνική οικονομία και την ικανοποίηση ζωτικών αναγκών των κατοίκων της Θεσσαλονίκης, η δε λειτουργία του δεν μπορεί να διασφαλιστεί από τεχνική άποψη χωρίς την κατασκευή του σταθμού Βενιζέλου, η Διοίκηση πριν επιτρέψει την απόσπαση και μεταφορά των αρχαιοτήτων, όφειλε να εξετάσει αιτιολογημένα, με βάση επιστημονικά δεδομένα απορρέοντα από ολοκληρωμένες μελέτες, τη δυνατότητα απόσπασης, επανατοποθέτησης και ανάδειξης των αρχαιοτήτων στον χώρο στον οποίο αποκαλύφθηκαν, προσδιορίζοντας συγχρόνως τις διαστάσεις και τα τεχνικά χαρακτηριστικά του σταθμού, ώστε να επιτευχθεί ο σκοπός αυτός”.
»Πέρασε ήδη ένας χρόνος από την έκδοση της Υπουργικής Απόφασης Κ. Τζαβάρα για τη μεταφορά του μνημείου. Παρά τις διεθνείς αντιδράσεις και τις προτάσεις για συνύπαρξη αρχαιοτήτων και σταθμού, το Υπουργείο Πολιτισμού αρνήθηκε πεισματικά να επανεισάγει το θέμα στο ΚΑΣ και η Αττικό Mετρό Α.Ε. αρνήθηκε επίσης πεισματικά να προχωρήσει σε εναλλακτικές μελέτες. Επέτρεψαν στον εργολάβο να απολύσει όλο το προσωπικό, αντί να προχωρήσει η ανασκαφή του χώρου και οι διερευνητικές τομές στα κατώτερα στρώματα, που θα έδιναν πολύτιμα στοιχεία για να εκπονηθεί μια σοβαρή μελέτη ανασχεδιασμού του σταθμού. Έκλεισαν το σκάμμα στη Βενιζέλου, τη στιγμή που υπήρχε ενδιαφέρον επιστημόνων από όλο τον κόσμο, αλλά και πολλών πολιτών, Ελλήνων και αλλοδαπών, για να επισκεφτούν το μοναδικό μνημείο. Συνέχισαν να ρίχνουν το βάρος των καθυστερήσεων του ΜΕΤΡΟ στις αρχαιότητες και σε όσους αγωνίζονταν να τις προστατεύσουν, την ίδια στιγμή που, ενώ μπορούσαν (όπως αποδεικνύεται και από την ίδια την απόφαση του ΣτΕ), δεν προχώρησαν για περισσότερο από ένα χρόνο σε καμία ενέργεια!
»Το ζήτημα όμως, παρά τις όποιες σκόπιμες καθυστερήσεις, που τελικώς λειτουργούν σε βάρος του δημοσίου συμφέροντος, δεν μπορεί παρά να τεθεί πλέον στη σωστή του διάσταση, όπως διεκδικεί εξ αρχής ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων:
»1. Να ξεκινήσουν και πάλι οι αρχαιολογικές εργασίες στο Σταθμό Βενιζέλου με ολοκλήρωση της ανασκαφής στο βυζαντινό μνημείο και διερευνητικές τομές στα υποκείμενα στρώματα, ώστε να βοηθηθεί η εξεύρεση της βέλτιστης λύσης προστασίας των αρχαιοτήτων. Οι τομές αυτές θα συμβάλουν στην εκπόνηση των μελετών.
»2. Να εκπονηθούν εμπεριστατωμένες και κοστολογημένες μελέτες για κάθε εναλλακτική λύση συνύπαρξης αρχαιοτήτων και σταθμού, όπως υποδεικνύει και η απόφαση της Επιτροπής Αναστολών του ΣτΕ, σε συνεργασία με την 9η ΕΒΑ, ξεκινώντας από την τεχνική λύση της διατήρησης των αρχαιοτήτων in situ εντός του σταθμού χωρίς τη μετακίνησή τους. Άλλωστε είναι πλέον εμφανές ότι τεχνικές λύσεις υπάρχουν, αρκεί να υπάρχει η βούληση.
»3. Να καταστεί ο χώρος του Σταθμού Βενιζέλου επισκέψιμος σε συγκεκριμένες μέρες και ώρες, κάτι που θα προβάλει διεθνώς τη Θεσσαλονίκη, ενώ ταυτόχρονα θα αναζωογονήσει την κίνηση στην περιοχή και θα ανακουφίσει τους παρακείμενους καταστηματάρχες.
»4. Η περιοχή γύρω από το Σταθμό Βενιζέλου αποτελεί εξέχοντα, μη αρκούντως αξιοποιημένο ακόμη μνημειακό χώρο – τουριστικό πόλο, ο οποίος μπορεί και πρέπει άμεσα να αποκτήσει χαρακτηριστικά κεντρικού πολιτιστικού χώρου της πόλης με τη διοργάνωση ποικίλων υπαίθριων πολιτιστικών δρώμενων (π.χ. στην πλατεία Αριστοτέλους – άγαλμα Βενιζέλου με μουσική, θέατρο, χορό), όπως το έχει προτείνει ο ΣΕΑ στο Δήμο Θεσσαλονίκης (εγγράφως τον Δεκέμβριο του 2013)».
Καταλήγοντας, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων καλεί τους πολίτες της Θεσσαλονίκης να διεκδικήσουν την άμεση αισθητική αναβάθμιση των σταθμών του Μετρό της Θεσσαλονίκης, την επισκεψιμότητα του Σταθμού Βενιζέλου και τη δημιουργία περίπτερου ενημέρωσης των πολιτών για τις μελέτες-λύσεις που έχουν προταθεί με συνύπαρξη μνημείων και μετρό.
