Σε εξέλιξη βρίσκονται οι εργασίες αποκατάστασης τμημάτων τείχους και πυριτιδαποθήκης όπως και η συντήρηση-προστασία αρχιτεκτονικών λειψάνων στο βυζαντινό Κάστρο Φαναρίου, στο νομό Καρδίτσας. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών έχουν ολοκληρωθεί.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία της 19ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, όσον αφορά το φυσικό αντικείμενο που υλοποιήθηκε στο Γ΄ ΚΠΣ, ανάμεσα σε άλλα περιλαμβάνει αποκατάσταση του κτιρίου της πυριτιδαποθήκης με εργασίες αρμολόγησης και ανακατασκευής των τοιχοποιιών της και καθαρισμό του δαπέδου της. Επίσης, περιλαμβάνει αποκατάσταση της βόρειας πύλης, όπου καθαιρέθηκε ένα επικίνδυνο τμήμα μεταγενέστερης τοιχοποιίας αναδείχθηκαν οι παρειές της, ενώ έγινε σκυροδέτηση στο υπέρθυρο της βόρειας πύλης και υποστήριξη με ξύλινους δοκούς.

Έπειτα, ανακατασκευάστηκε και η τοιχοποιία πάνω από το υπέρθυρό της. Στη μεγάλη δεξαμενή έγινε αποκατάσταση της υπέργειας περιμετρικής τοιχοποιίας της κλίμακας ανόδου, του δαπέδου της και των πλευρικών κονιαμάτων. Έπειτα, κατασκευάστηκε μεταλλικό στέγαστρο με επικάλυψη από πολυκαρβονικά φύλλα. Διαμορφώθηκε λιθόστρωτος διάδρομος επισκεπτών στο εσωτερικό του κάστρου και κατασκευάστηκε πεζογέφυρα. Έγινε αποκατάσταση του υπάρχοντος λιθόστρωτου της κύριας εισόδου εντός και εκτός περιβόλου.

Σημαντικές είναι οι εργασίες που έχουν πραγματοποιηθεί, μέχρι σήμερα, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ και οι οποίες περιλαμβάνουν καθαίρεση σαθρών κονιαμάτων από τα αρχιτεκτονικά λείψανα. Πραγματοποιήθηκαν, επίσης, εργασίες ανάκτησης του τείχους και των 11 πολεμιστριών του μεταπυργίου διαστήματος Π5-Π6, σε μήκος 25 μ. από τα συνολικά 40 μ. του μεταπυργίου διαστήματος κ.ά. Οι εργασίες που υπολείπονται για την περαίωση του έργου, που ξεχωρίζουν, είναι η τοποθέτηση μεταλλικών ελκυστήρων στην πυριτιδαποθήκη και η ανάκτηση του τείχους και 9 πολεμιστριών του μεταπυργίου διαστήματος, σε μήκος 15 μ. και αρμολόγημά τους.

Σημειώνεται ότι στο Β΄ ΚΠΣ πραγματοποιήθηκε καθαρισμός βλάστησης περιβάλλοντος χώρου και καθαρισμός φυτών από το τείχος του κάστρου, διαμόρφωση κλίσεων εδάφους για την απομάκρυνση των ομβρίων υδάτων από το τείχος του κάστρου, βαθύς καθαρισμός των αρμών και αρμολόγηση εσωτερικά και εξωτερικά όλων των πλευρών του κάστρου. Και τέλος, αποκατάσταση της νότιας πύλης και του βορειοδυτικού πύργου.

Ο προϋπολογισμός του έργου είναι 425.000 ευρώ.

Ιστορικά στοιχεία

Το κάστρο Φαναρίου είναι ένα μικρό οχυρό εκτάσεως 2,6 στρεμμάτων με ακανόνιστο πολυγωνικό σχήμα πλάτους 2 μ., που ακολουθεί το φυσικό ανάγλυφο του εδάφους και σώζεται ακέραιο, με εξωτερικό ύψος 9-13 μ. Ενισχύεται ανά διαστήματα με έξι πύργους που είναι ενσωματωμένοι στην κατασκευή και προεξέχουν από τη γραμμή, ενώ φέρει δύο εισόδους, μία τοξωτή πύλη στη νότια πλευρά που είναι και η κύρια είσοδος και μία μικρότερη στη βόρεια.

Στο εσωτερικό του κάστρου, στο δυτικό τμήμα, σώζεται καμαροσκέπαστη λιθόκτιστη πυριτιδαποθήκη με μικρό προστώο, η καμάρα της οποίας έχει καταπέσει. Επίσης, στο κεντρικότερο σημείο του υφίστανται δύο δεξαμενές, μία υπέργεια, μεγάλου μεγέθους και ορθογωνικού περιγράμματος, και μία δεύτερη υπόγεια με θολωτή κάλυψη.

Κατά τη διάρκεια ανασκαφικής έρευνας, πλησίον των δεξαμενών, ήρθε στο φως κτίριο με μικρό λουτρό και πάνω από αυτό ευρήματα τζαμιού καθώς και λείψανα μιναρέ σε κοντινή απόσταση. Τέλος, κοντά στη νότια πύλη αποκαλύφθηκε δίχωρο ορθογώνιο κτίριο που πιθανότατα προοριζόταν για τις ανάγκες της φρουράς, καθώς και εσωτερικοί λιθόστρωτοι διάδρομοι προσπέλασης. Σχεδόν όλα τα κτίρια στο εσωτερικό του βυζαντινού κάστρου χρονολογούνται κατά την Οθωμανική περίοδο (1387-1897) και κυρίως την ύστερη περίοδο (18ος-19ος αιώνας).

Σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. Υ.Α 1154/4-3-1964 (ΦΕΚ 91/Β/19-3-1964) χαρακτηρίζονται «ως αρχαιολογικός προς προστασία χώρος τα σωζόμενα λείψανα του κάστρου του Φαναρίου και η περί αυτά έκτασις εις ακτίνα 300 μ.». Εκκρεμεί η έγκριση πρότασης της 19ης ΕΒΑ «Οριοθέτηση βυζαντινού κάστρου Φαναρίου Π.Ε. Καρδίτσας».