Το Ταχυδρομείο, ο Τηλέγραφος και το Τηλέφωνο, όλη η ιστορία της εξέλιξης της επικοινωνίας, ξεδιπλώνεται στο Μουσείο Τηλεπικοινωνιών, το οποίο εγκαινιάστηκε πρόσφατα στην ακριτική Πωγωνιανή του νομού Ιωαννίνων.

Την πρωτοβουλία για την ίδρυση του Μουσείου, το οποίο στεγάζεται στο ισόγειο της οικίας Α. Αλεξόπουλου –επί Τουρκοκρατίας σεράι Ομέρ Εφέντη– στην κεντρική πλατεία της Πωγωνιανής, είχε ο ερευνητής και συγγραφέας Κώστας Κωστούλας ο οποίος προσέφερε και μεγάλο μέρος των αντικειμένων που εκτίθενται σ’ αυτό.

Η σπουδαία συλλογή διατέθηκε από τον κ. Κωστούλα στον Φιλεκπαιδευτικό-Λαογραφικό-Πολιτιστικό Σύλλογο Πωγωνιανής με την επισήμανση ότι, εάν το Μουσείο πάψει κάποτε να λειτουργεί, τα εκθέματα από την Πωγωνιανή να μεταφερθούν στον ΟΤΕ και στα γενικά αρχεία του κράτους.

Τα εκθέματα αποτελούν υλικό της προ-ψηφιακής εποχής. Χειροκίνητα τηλέφωνα, μεταλλάκτες περασμένων δεκαετιών, της περιόδου εναέριας και ενσύρματου επικοινωνίας, μονωτήρες πορσελάνης από την εποχή της τουρκοκρατίας στην Ήπειρο, γραμματόσημα, φάκελοι αλληλογραφίας, φωτογραφικό υλικό, επιστολές από το 1914, διατάγματα, έγγραφα και πολλά άλλα. Από τα πιο σπάνια εκθέματα που φιλοξενούνται στο Μουσείο, είναι πρωτότυπα τηλεγραφήματα και γράμματα με τουρκικά γραμματόσημα και γραφή.

Επίσης, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν ένας τηλέγραφος, ο οποίος σύμφωνα με τον συλλέκτη, είναι από τον 19ο αιώνα, καθώς και ένα τηλέφωνο του 1900, από ιδιωτικό τηλεφωνικό κέντρο, με ξεχωριστά, το μικρόφωνο και το ακουστικό.

Ο κ. Κωστούλας σπούδασε φυσικός όμως για πολλά χρόνια εργάστηκε στο ΟΤΕ, απ’ όπου και συνταξιοδοτήθηκε ως διευθυντής. Κατά καιρούς, όπως λέει, συγκέντρωνε το «παλιό και άχρηστο» υλικό. Ο συλλέκτης περιέσωσε πολλά αντικείμενα και υλικά από τις αποθήκες παλιών εγκαταστάσεων του ΟΤΕ στην Ήπειρο, όταν αυτές ανακαινίστηκαν. Στην προσπάθειά του για τη λειτουργία του Μουσείου συνέβαλε και μία ομάδα συνταξιούχων των ΕΛΤΑ και ΟΤΕ.

«Το μικρό μας Μουσείο αποτελεί για μας τους συνταξιούχους μία νοσταλγική συνέχεια της υπηρεσίας μας και της θητείας μας στην υπηρέτηση του αγαθού της επικοινωνίας των ανθρώπων», λέει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Κωστούλας και προσθέτει: «Με αυτή την προσπάθεια και προσφορά, αισθανόμαστε την ικανοποίηση ότι μπορούμε να συμβάλουμε στην πολιτιστική παρουσία και προβολή της ακριτικής αυτής περιοχής».

Ο Κώστας Κωστούλας, ο οποίος γεννήθηκε στην Πωγωνιανή και έζησε εκεί μέχρι τα εφηβικά του χρόνια, κατέγραψε σε ένα βιβλιαράκι, το οποίο βρίσκεται στο Μουσείο, τοπικές ιστορίες επικοινωνίας, προσωπικά βιώματα και αναμνήσεις από την περιοχή.

Στην Ήπειρο, όπως μας αναφέρει, η πρώτη τηλεφωνική σύνδεση, αυτή των Ιωαννίνων με την Πρέβεζα, λειτούργησε το 1915, ενώ τα πρώτα αυτόματα τηλέφωνα στην περιοχή λειτούργησαν το 1936 από την Ανώνυμη Ελληνική Τηλεφωνική Εταιρεία.

Η Πωγωνιανή απέχει 67 χιλιόμετρα από τα Ιωάννινα και βρίσκεται κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα σε υψόμετρο 750 μ. Φτάνοντας ο επισκέπτης στο χωριό αντιλαμβάνεται ότι πρόκειται για ένα τόπο ο οποίος γνώρισε άνθηση τα περασμένα χρόνια. Τα πέτρινα αρχοντόσπιτα με την εξαιρετική αρχιτεκτονική, τα Σχολεία και τα Μουσεία, αναδεικνύουν την Πωγωνιανή σε ζωντανό κύτταρο Ιστορίας και Πολιτισμού, παρά το γεγονός ότι σήμερα οι μόνιμοι κάτοικοι είναι μερικές δεκάδες. Το χωριό μέχρι το 1928 ονομαζόταν Βοστίνα. Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, ξεκίνησε το 1924 η λειτουργία Γυμνασίου και οικοτροφείου, τα οποία φιλοξένησαν άπορα παιδιά από πολλές περιοχές της Ελλάδας αλλά και προσφυγόπουλα από τη Μικρά Ασία.

Δεξιά από την πλατεία με τον υπεραιωνόβιο πλάτανο, βρίσκεται το σπουδαίο Λαογραφικό Μουσείο, το οποίο στεγάζεται σε παλιό στρατιωτικό φυλάκιο, που επί τουρκοκρατίας υπήρξε μουσουλμανικό τέμενος. Στις αίθουσές του είναι συγκεντρωμένη όλη η λαϊκή παράδοση και ο πολιτισμός της περιοχής. Στην έξοδο του χωριού προς Δολό και Δρυμάδες, συναντάμε τη Μαθητική Εστία Πωγωνιάνης, ένα επιβλητικό κτήριο των Σχολών του Ιδρύματος Λάτση, το οποίο μέχρι και πέρυσι λειτουργούσε, με άπορους μαθητές από την Αλβανία. Σε λίγες μέρες όμως η Εστία, θα ξαναπάρει ζωή γιατί θα φιλοξενήσει παράρτημα της «Κιβωτού του Κόσμου» του πατέρα Αντώνιου.