Ήταν το σημαντικότερο, το μόνο… «in situ» μάθημα από τα 50 και πλέον που εντάσσονται στον δεκαπενθήμερο κύκλο σπουδών τους στο θερινό πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης.

Οι 40 μεταπτυχιακοί φοιτητές βυζαντινολογίας απ’ όλο τον κόσμο είχαν την περασμένη εβδομάδα την ευκαιρία να δουν και να μελετήσουν με τη βοήθεια των καθηγητών τους «επί τόπου» το σημαντικότερο μνημείο του Βυζαντίου στην «πλέον βυζαντινή» πόλη του κόσμου. Στη Θεσσαλονίκη. Τα πολυσυζητημένα ευρήματα των ανασκαφών του «Μετρό» άνοιξαν και υποδέχτηκαν ελληνόφωνους στην πλειονότητά τους επιστήμονες από τη Χιλή και την Ιαπωνία, από τη Ρωσία, τη Γαλλία, την Ελβετία και την Ισπανία, που μελετούν το Βυζάντιο στη Θεσσαλονίκη.

«Είναι εντυπωσιακό, απόλυτα ζωντανό το εύρημα-απόσπασμα πόλης που εντοπίστηκε. Κατεβαίνεις λίγα μέτρα κι είναι σα να μπαίνει κανείς στη… μηχανή του χρόνου. Είναι απτό δείγμα της απόλυτης βυζαντινής διαχρονίας της πόλης. Είναι η καρδιά της βυζαντινής Θεσσαλονίκης. Είναι η Βυζαντινή Πομπηία» έλεγε στους φοιτητές του (μελλοντικούς καθηγητές της Βυζαντινολογίας ανά τον κόσμο) ο επικεφαλής του θερινού μεταπτυχιακού τμήματος της Θεσσαλονίκης και διευθυντής του Κέντρου Βυζαντινών και νεοελληνικών σπουδών της École des hautes études en sciences sociales του Παρισιού Πάολο Οντορίκο.

«Το δεκαπενθήμερο πρόγραμμα των θερινών μαθημάτων δεν συμπεριελάμβανε επίσκεψη στα ευρήματα των ανασκαφών του μετρό. Σκεφτήκαμε όμως ότι θα ήταν μια ευκαιρία –λόγω της συζήτησης που διεξάγεται τελευταία στην Ελλάδα αλλά και του αβέβαιου του… μέλλοντός τους– για τους 40 φοιτητές απ’ όλο τον κόσμο να έχουν μια εικόνα του Βυζαντίου. «Η Θεσσαλονίκη είναι η μόνη, η πλέον “βυζαντινή πόλη” σε όλη την Ευρώπη. Ίσως και σε όλο τον κόσμο. Η μόνη “πόλη-βυζαντινό μουσείο” που διαθέτει ακόμη αυτό το στοιχείο διαχρονίας του Βυζαντίου σε όλες τις περιόδους του (πρωτοβυζαντινά -μεταβυζαντινά χρόνια) με “δείγματα” από όλες τις εκφάνσεις του (ιστορία, αρχιτεκτονική, θρησκεία, καθημερινή ζωή). Η καταστροφή των ευρημάτων στο σταθμό του μετρό που επιχειρείται θα αποτελέσει –αν τελικά γίνει– αν όχι την… τέταρτη άλωση της πόλης στο σύγχρονο κόσμο, σίγουρα μια σημαντική λεηλασία στο παρελθόν αλλά και στο παρόν της πόλης. Η αξιοποίηση, η ανάδειξη και προβολή των συγκλονιστικών αυτών ευρημάτων είναι επένδυση (ιστορική, αρχιτεκτονική, επιστημονική αλλά και τουριστική και εν τέλει οικονομική), μια επένδυση στο χρόνο», έλεγε σε συνέντευξη του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο καθηγητής Πάολο Οντορίκο – με την έναρξη των μαθημάτων του θερινού πανεπιστημίου.

Οι φοιτητές και καθηγητές του θερινού τμήματος του πανεπιστημίου κατέβηκαν στα… έγκατα της αρχαίας πόλης – έξι μόλις μέτρα κάτω από το οδόστρωμα της σύγχρονης οδού και αντίκρισαν την «καρδιά» της Θεσσαλονίκης πριν από… 10 αιώνες. Ολοζώντανη.

Ενθουσιασμένος αλλά και… σοκαρισμένος σχεδόν από το μάθημα-εμπειρία ο νεαρός μεταπτυχιακός φοιτητής Φερνάντο Καστελόν, αφού «καταβυθίστηκε» στην ιστορία και το χρόνο, έλεγε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ μετά την άνοδό του στη σύγχρονη πόλη: «Είμαστε επιστήμονες, αλλά σήμερα επιστήμονες θεωρούνται μόνο οι τεχνοκράτες. Είναι συγκλονιστικό αυτό που είδαμε. Δεν ξέρω πόσο θα στοιχίσει η ανάδειξη των ευρημάτων, η παράκαμψή τους για την ολοκλήρωση του μετρό, δεν είμαι τεχνικός αλλά χρειάζονται και ουμανιστές. Δεν μπορεί να συνεχίσει αλλιώς να υπάρχει ο κόσμος»…

«Στην Ελλάδα, στη Θεσσαλονίκη ειδικά, το Βυζάντιο είναι “εθνική υπόθεση”», συμπλήρωνε ο καθηγητής του Πάολο Οντορίκο.

Τα μαθήματα του θερινού πανεπιστημίου Βυζαντινολογίας (πραγματοποιείται για πέμπτη συνεχή χρονιά στη Β. Ελλάδα) συνεχίζονται καθημερινά στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης και θα ολοκληρωθούν την Κυριακή 14 Ιουλίου.