Έργα Πικάσο, Μιρό, Σαγκάλ, Λε Κορμπιζιέ, Τζιακομέτι, Λεζέ, Μπονάρ και πολλών ακόμα διάσημων καλλιτεχνών σε ένα μοναδικό πολιτιστικό γεγονός; Αυτό ακριβώς αφορά η έκθεση «Βιβλία καλλιτεχνών της συλλογής Teriade: Picasso, Matisse, Miro, Le Corbusier κ.ά.», που παρουσιάζεται στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο.

Πρόκειται για έργα και κείμενα που περιλαμβάνονται στα 26 από τα 27 «Μεγάλα Βιβλία Καλλιτεχνών», που εξέδωσε στο Παρίσι από το 1943 έως το 1975 ο Μυτιληνιός Στρατής Ελευθεριάδης (Τεριάντ), ο κοσμοπολίτης τεχνοκριτικός, εκδότης και συλλέκτης έργων τέχνης, ο οποίος κατανοώντας τη σημασία της σύγχρονης τέχνης και αναπτύσσοντας προσωπικές σχέσεις με κορυφαίους καλλιτέχνες και συγγραφείς του 20ού αιώνα, κατάφερε να τους συνδέσει δημιουργικά: Τους πρότεινε κείμενα για εικονογράφηση, αφήνοντάς τους ελεύθερους ως προς τη φιλοτέχνηση των βιβλίων, από το εξώφυλλο έως και την τελευταία σελίδα.

Πρόκειται για κείμενα πρωτότυπα των ίδιων των καλλιτεχνών, καθώς και για γνωστά έργα, όπως το «Δάφνις και Χλόη», ακόμα και η Βίβλος, που φιλοτέχνησε εντυπωσιακά ο Μαρκ Σαγκάλ, ή οι «Πορτογαλικές Επιστολές», που έγραψε τον 17ο αιώνα μια μοναχή προς τον άπιστο άνδρα με τον οποίο ήταν ερωτευμένη και είναι το πρώτο από τα βιβλία του Ματίς που εξέδωσε ο Τεριάντ. Εξαιρετική είναι και η «αφήγηση» για την αγαπημένη πόλη του Αλμπέρτο Τζιακομέτι, το Παρίσι, που παρουσιάζεται στην τελευταία αίθουσα της έκθεσης, το «Παρίσι χωρίς τελειωμό», όπως λέγεται η έκδοση, η οποία αποτελείται από συνολικά 150 λιθογραφίες, χωρίς κείμενο, καθώς ο θάνατος του καλλιτέχνη ήρθε να το ματαιώσει.

Τα έργα αυτά —συνολικά 1.700, από τα οποία εκτίθενται τα 350— συντηρήθηκαν στα ειδικά εργαστήρια του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου και ανήκουν στη συλλογή του Μουσείου-Βιβλιοθήκη Στρατή Ελευθεριάδη (Τεριάντ), που βρίσκεται στη Βαρειά Μυτιλήνης και το οποίο από το 2011 τελεί υπό αποκατάσταση.

Το σύνολο της συλλογής πρόκειται πολύ σύντομα να είναι προσβάσιμο στο κοινό στο μουσείο της Μυτιλήνης —το «νέο» κτίριο θα εγκαινιαστεί το φθινόπωρο—, στο πλαίσιο μιας σύγχρονης επανέκθεσης, η οποία συνδυάστηκε με την αποκατάσταση του διατηρητέου κτιρίου και την προσθήκη νέων χώρων (στα αρχικά 820 τ.μ. προστίθενται περίπου άλλα 300 τ.μ., στα οποία θα λειτουργούν χώροι περιοδικών εκθέσεων και πολλαπλών χρήσεων).

«Δεν ξέρω πόσοι πραγματικά γνωρίζουν ότι στη Μυτιλήνη υπάρχει ένας εξαιρετικά σημαντικός πολιτιστικός θησαυρός, το Μουσείο-Βιβλιοθήκη του Στρατή Ελευθεριάδη (Τεριάντ), ένα μοναδικό σύνολο, καταρχάς λόγω της προσωπικότητας του ίδιου του Ελευθεριάδη, ο οποίος την περίοδο που ζούσε στο Παρίσι δημιουργεί έναν πολύ σημαντικό κύκλο γνωριμιών με εξαιρετικές προσωπικότητες, όπως ο Σαγκάλ, ο Ματίς, ο Λε Κορμπιζιέ, με τους οποίους εγκαινιάζει ένα πολύ σημαντικό εκδοτικό πρόγραμμα. Έχει επίσης πολύ ενδιαφέρον ότι ο άνθρωπος αυτός, κοσμοπολίτης, ευπατρίδης, δεν ξεχνά τον τόπο του και με τη δική του προσωπική σφραγίδα και επιμέλεια χορηγεί τον χώρο ως οικόπεδο, αλλά και το κτίριο που φιλοξενεί τη συλλογή του», δήλωσε η γενική γραμματέας Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, στη συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε για την έκθεση.

«Πρόκειται για μια σχεδόν μοναδική σε παγκόσμια κλίμακα συλλογή, η μόνη που παρουσιάζει το σύνολο του εκδοτικού έργου του Τεριάντ. Ένα πολιτιστικό απόθεμα που βρέθηκε κάποια στιγμή να το διαχειρίζεται η Τοπική Αυτοδιοίκηση, πέρασε από διάφορα κύματα η προστασία και διαφύλαξη των συλλογών του, για να φτάσουμε στο 2010, που το τότε υπουργείο Πολιτισμού αποφασίζει ότι, πέρα από την υποχρέωση που έχουμε να φροντίσουμε όσα μας κληροδότησε ο Τεριάντ, το μουσείο αυτό πρέπει να αποτελέσει ένα πολύ σημαντικό πολιτιστικό, επιστημονικό αλλά και τουριστικό πόλο για τη Μυτιλήνη», συμπλήρωσε.

Τα έργα, εντυπωσιακά στο σύνολό τους, αλλά και το καθένα χωριστά, εκτίθενται συντηρημένα σε τρεις αίθουσες του Βυζαντινού Μουσείου, ενώ ειδικές συσκευές (ipad) βοηθούν τον επισκέπτη να αντιληφθεί το σύνολο κάποιων εκ των έργων, όπως του πρωτοπόρου Ελβετού αρχιτέκτονα Λε Κορμπιζιέ. Αίσθηση δημιουργεί η πληθώρα και η ποιότητα των έργων, ένας πολιτιστικός θησαυρός που διασώθηκε πραγματικά την τελευταία στιγμή. «Μόνο ανακούφιση μπορεί κανείς να αισθάνεται για την αποκατάσταση και συντήρηση των εξαιρετικών αυτών έργων, καθώς ήταν θέμα χρόνου η μη διάσωσή τους», τόνισε η κ. Μενδώνη.

Η έκθεση, που τελεί υπό την αιγίδα της πρεσβείας της Γαλλίας στην Αθήνα, διοργανώνεται από το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο σε συνεργασία με το Μουσείο-Βιβλιοθήκη Στρατή Ελευθεριάδη (Τεριάντ) και τη διεύθυνση Νεώτερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Γενικής Γραμματείας Πολιτισμού. Το έργο τής αποκατάστασης του κτιρίου, καθώς και της επανέκθεσης, χρηματοδοτείται από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Βορείου Αιγαίου, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013, με προϋπολογισμό 2.050.000 ευρώ, και υλοποιείται με αυτεπιστασία από τις υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας Πολιτισμού.