Ζιζάνια, γκράφιτι και σκουπίδια. Είναι μόνο μερικές από τις πληγές του αρχαιολογικού χώρου της Σεβάστειας, κοντά στη Ναμπλούς στη Δυτική όχθη.

Η περιοχή όπου κάποτε εκτεινόταν η Σαμάρεια, πρωτεύουσα του βιβλικού βασιλείου του Ισραήλ, και που υπήρξε κομβική κατά την ελληνορωμαϊκή περίοδο και αλλά και την εποχή της αραβικής κατάκτησης, η Σεβάστεια αποτελε’ί τώρα ένα αρχαιολογικό χώρο που περιλαμβάνει φόρουμ, οδό με κιονοστοιχία, ναό του Αυγούστου καθώς και τα κατάλοιπα του ανακτόρου του Ομρί, βασιλιά του Ισραήλ κατά τον 9ο αι. π.Χ. Στη θέση κυριαρχεί λόφος όπου εκτεινόταν η βιβλική Σαμάρεια.

“Μπορείς να μάθεις την ιστορία όλης της περιοχής από εδώ, καθώς από εδώ περνούσαν όλες οι δυνάμεις ενώ διέσχιζαν την περιοχή από τον καιρό των Αιγυπτίων”, λέει η Κάρλα Μπενέλι, ιστορικός τέχνης που εργάζεται σε αναστηλωτικά έργα στη θέση, τα οποία χρηματοδοτούνται εν μέρει από την ιταλική κυβέρνηση.

Η σημαντική αυτή όμως αρχαιολογική θέση βρίσκεται σε οικτρή κατάσταση λόγω πολιτικής! Τα περισσότερα ερείπια βρίσκονται σε περιοχή ισραηλινού ελέγχου, ενώ κάποια σε περιοχές ελεγχόμενες από Παλαιστίνιους πολίτες αλλά με κοινή πολιτική ελέγχου, μετά τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις του 1990. Διχογνωμίες σχετικά με την κατάσταση ασφαλείας της θέσης, που πηγάζουν από την πολιτική κατάσταση στην περιοχή οδήγησε τελικά στην παραμέληση. Τυπικά, το τμήμα της θέσης που ελέγχεται από τους Ισραηλινούς, με κέντρο το λόφο, ανήκει στην Αρχή Φύσης και Πάρκων του Ισραήλ. Πάρκο όμως δεν υπάρχει, περίφραξη δεν υπάρχει, το προσωπικό απουσιάζει και ο χώρος είναι ανοικτός στον καθένα. Τα τμήματα που ελέγχονται από τους Παλαιστινίους, στους πρόποδες του λόφου και κοντά στον σύγχρονο οικισμό της Σεβάστειας, έχουν επίσης περιορισμένη φύλαξη και προστασία.

Στερούμενη φύλαξης από το 2000, η θέση έχει υποστεί εκτεταμένες λεηλασίες ενώ τα μη κινητά ευρήματα (π.χ. αρχιτεκτονήματα) έχουν υποστεί καταστροφές και καλύπτονται από ζιζάνια και σκουπίδια. Περίτεχνα διακοσμημένοι ρωμαϊκοί τάφοι στο κέντρο του οικισμού έχουν σπάσει και έχουν εγκαταλειφθεί. Σε μια Βυζαντινή εκκλησία αφιερωμένη στον Ιωάννη το Βαπτιστή, που βρίσκεται στο υπό ισραηλινό έλεγχο τομέα της θέσης, υπάρχει γκράφιτι που υμνεί τη Χαμάς ενώ στην πόρτα έχει γραφεί στα αραβικά “Δεν υπάρχει άλλος θεός από τον Αλλάχ”.

Παρά την κατάσταση, εκπρόσωποι των τοπικών αρχών αλλά και διεθνείς προσωπικότητες δείχνουν ότι ίσως υπάρχει ελπίδα για το μέλλον της θέσης. Με τη βοήθεια διεθνών δωρητών, το παλαιστινιακό Υπουργείο Τουρισμού και Αρχαιοτήτων κατασκεύασε ένα Κέντρο Ερμηνείας δίπλα στο ρωμαϊκό φόρουμ όπου σε λίγους μήνες πρόκειται να παρέχονται πληροφορίες στους επισκέπτες. Ο Αμερικανός Yπ. Εξ. Τζον Κέρυ, ο οποίος προσπαθεί να αναζωογονήσει τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων, όπως και ο Χαμαντάν Ταχά, βοηθός Αν. Υπ. Οικονομικής Ανάπτυξης της Παλαιστίνης, υπεύθυνος για τις αρχαιότητες, έχει επισημάνει τη σημασία του τουρισμού για την περιοχή. Από την άλλη πλευρά ο Ταχά διαψεύδει ισχυρισμό της Αρχής Αρχαιοτήτων του Ισραήλ ότι ενθάρρυνε το συντονισμό κοινής προσπάθειας (Ισραήλ και Παλαιστίνης) προστασίας της θέσης. Η Αρχή Φύσης και Πάρκων αρνήθηκε να σχολιάσει.

Δύσκολο λοιπόν να ειπωθεί αν υπάρχει ελπίδα για τη Σεβάστεια. Η κατάσταση όμως, ειδικά για το θέμα της επισκεψιμότητας, ίσως αντανακλάται καλύτερα στη δήλωση ντόπιου εμπόρου “Σιγά σιγά επιστρέφουν. Από το 2010 και μετά έρχονται πάλι γκρουπ και ελπίζουμε συνεχίζουν να έρχονται όπως παλιά”.