Μια νέα θεματική ενότητα με τίτλο «Ευρήματα της εκατονταετίας: 1913-2013» εγκαινίασε η ΙΒ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στον ιστότοπο του Αρχαιολογικού Μουσείου Ιωαννίνων (www.amio.gr). Αφορμή στάθηκε ο εορτασμός των 100 χρόνων από την απελευθέρωση των Ιωαννίνων και σκοπός είναι να παρουσιαστεί ανά δεκαετία, η συναρπαστική ιστορία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας στην Ήπειρο, μέσω της παρουσίασης συγκεκριμένων ευρημάτων των θεματικών συλλογών του Μουσείου.

Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση του Μουσείου: «Το 1913 με την ενσωμάτωση της Ηπείρου στο ελληνικό κράτος γεννήθηκε και η ανάγκη μέριμνας και προστασίας για τις αρχαιότητες της περιοχής. Τη χρονιά αυτή ο αρχαιολόγος Δημήτριος Ευαγγελίδης περισυνέλεξε επιγραφές από ολόκληρη σχεδόν την Ήπειρο και η εν Αθήναις Αρχαιολογική Υπηρεσία άρχισε ανασκαφές στη Νικόπολη. Έκτοτε και για έναν αιώνα η Αρχαιολογική Υπηρεσία, πρώτα με τη 10η Αρχαιολογική Περιφέρεια το 1942, και στη συνέχεια με την ΙΒ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, συμμετέχει ενεργά στην προστασία και την ανάδειξη των αρχαιοτήτων της περιοχής της Ηπείρου».

Η αναθηματική επιγραφή από το Ροδοτόπι

Το πρώτο εύρημα που παρουσιάζεται στη νέα θεματική ενότητα του ιστοτόπου του Μουσείου και αφορά τη δεκαετία 1913-1922 είναι μια λίθινη ενεπίγραφη στήλη την οποία περισυνέλεξε ο Ευαγγελίδης το 1913 στην τοποθεσία «Βορτοπός» κοντά στο Ροδοτόπι Ιωαννίνων.

Όπως αναφέρει στο κείμενο που συνοδεύει το εύρημα η αρχαιολόγος της ΙΒ’ ΕΠΚΑ Γεωργία Πλιάκου: «Η στήλη παραδόθηκε θρυμματισμένη και ο Ευαγγελίδης, στον οποίο είχε δοθεί αντίγραφο του πλήρους κειμένου της τρίστιχης επιγραφής που έφερε, τη μετέγραψε ως εξής: Ἀγωνοθετοῦντ[ος] / Φορμίσκου τοῦ Φι[λίππου] / Ἀντιγονέος Ἀγεμόν[αι].

»Τα δύο σωζόμενα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων θραύσματα της επιγραφής (Α.Μ.Ι. αρ. 397 και 398) επιτρέπουν τη μεταγραφή της ως εξής: Ἀγ[ωνοθετοῦντος] / Φορ[μίσκου τ]οῦ Φι[λίππου] / Ἀντ[ιγονέ]ος Ἀγεμόν[αι].

»Σύμφωνα με το κείμενο της επιγραφής, ο αγωνοθέτης Φορμίσκος από την Αντιγόνεια αφιέρωσε τη λίθινη στήλη στην Ηγεμόνη. Λόγω του επιθέτου Ἀγεμόν[αι], ο Ευαγγελίδης υποστήριξε ότι η στήλη ήταν πιθανότατα αφιερωμένη στην Άρτεμη Ηγεμόνη, ή ενδεχομένως στον Ηρακλή και τον Ερμή, υποθέτοντας ότι το οικοδόμημα στη θέση Βορτοπός, ήταν Γυμνάσιο».

Όπως αναφέρει η κα Πλιάκου, ο Δημήτριος Ευαγγελίδης επανήλθε ως καθηγητής αρχαιολογίας το 1935, δια της «Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας», και ανέσκαψε συστηματικά τα κατάλοιπα του κτηρίου, αποκαλύπτοντας τον περίπτερο ιωνικό ναό που αργότερα αποδόθηκε από τον Σωτήρη Δάκαρη σε λατρεία του Αρείου Διός. Αλλά και η ομότιμη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Χρυσηίς Τζουβάρα-Σούλη, θεωρεί ότι η στήλη του Ροδοτοπίου ήταν πιθανότατα αφιερωμένη στην Άρτεμη Ηγεμόνη.

Οι ανασκαφές του Ευαγγελίδη στο ναό του Ροδοτοπίου έφεραν στο φως, μεταξύ άλλων, πήλινα γυναικεία ειδώλια και ένα σύνολο υφαντικών βαρών από αργαλειό, ενώ μεγάλος αριθμός γυναικείων ειδωλίων εντοπίστηκε επίσης σε πρόσφατες έρευνες της ΙΒ’ ΕΠΚΑ. Αναφερόμενη σε αυτά η κα Πλιάκου υποστηρίζει ότι: «Θα πρέπει να θεωρηθούν αφιερωματικού χαρακτήρα και μπορούν να συσχετιστούν με την αφιερωμένη στην Άρτεμη Ηγεμόνη επιγραφή αρ. 397-398 του Μουσείου Ιωαννίνων, θέτοντας εν αμφιβόλω την απόδοση του ναού του Ροδοτοπίου σε λατρεία του Αρείου Διός και υποδεικνύοντας τη λατρεία γυναικείας θεότητας».

Όπως τονίζεται στην ανακοίνωση, αυτό που έχει σημασία, ανεξάρτητα από τη λατρευομένη θεότητα, είναι ότι τα ευρήματα μαρτυρούν ότι από τον 3ο αι. π.Χ. και με βεβαιότητα κατά την εποχή του Ηπειρωτικού Κοινού και εξής, η περιοχή του ναού του Ροδοτοπίου αποτέλεσε ένα σημαντικό θρησκευτικό και διοικητικό κέντρο στην περιοχή της κεντρικής Ηπείρου, με σημαντικά επιγραφικά ευρήματα.