Τον Δεκέμβριο του 2003 το Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών είχε διοργανώσει διεθνές επιστημονικό συνέδριο αφιερωμένο στον ιδρυτή της επιστήμης της Λαογραφίας στην Ελλάδα, Ν.Γ. Πολίτη, ο οποίος με το πολυσύνθετο έργο και την πολύπλευρη προσωπικότητά του αντιπροσωπεύει μια ολόκληρη εποχή της ελληνικής κοινωνικής και πνευματικής ιστορίας, στο κρίσιμο μεταίχμιο του 19ου και του 20ού αιώνα, καθώς συνέβαλε καθοριστικά στη διαμόρφωση του νεοελληνικού εθνικού ιδεώδους όσο και στην ανάπτυξη της επιστημονικής έρευνας.

Στο συνέδριο συμμετείχαν με ανακοινώσεις τους σχεδόν όλοι οι ερευνητές της Λαογραφίας και εκπροσωπήθηκαν όλες οι επιστημονικές τάσεις. Στόχος ήταν οι ανακοινώσεις να περιληφθούν στα Πρακτικά, προκειμένου να καταστεί δυνατός ο απολογισμός της πλούσιας εσοδείας ενός γόνιμου τετραημέρου, κατά τη διάρκεια του οποίου οι σύνεδροι φώτισαν από πολλές πλευρές την προσωπικότητα, το έργο και τις επιδράσεις του ιδρυτή της ελληνικής Λαογραφίας στη μεταγενέστερη πορεία της επιστήμης αυτής σε σχέση και με το σημαντικότερο δημιούργημά του, το Λαογραφικόν Αρχείον (από το 1966 Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών).

Οι ανακοινώσεις συγκεντρώθηκαν σε δύο ογκώδεις τόμους, οι οποίοι προσφέρονται πλέον στους ειδικούς και το αναγνωστικό κοινό, προκειμένου με νηφαλιότητα και άνεση να μελετήσουν τα κείμενα που περιλαμβάνουν, να αξιολογήσουν και να αξιοποιήσουν τόσο τις ενδιαφέρουσες απόψεις, όσο και το πλούσιο ανέκδοτο υλικό που βλέπει το φως της δημοσιότητας στις σελίδες τους.

Στο Παράρτημα της έκδοσης παρατίθενται οι εγκύκλιοι για τη συλλογή λαογραφικού υλικού, από την πρώτη γνωστή του 1857 «Περί της υπό του Υπουργείου δημοσιεύσεως των περί μεθόδων παρατηρήσεων των διδασκάλων, καθώς και των διά τούτων συλλεγομένων λέξεων, φράσεων, παροιμιών, διηγημάτων και λοιπών παραδόσεων του ελληνικού λαού», μέχρι τις πλέον πρόσφατες, προκειμένου να είναι προσιτές στους ερευνητές.

Στα ενενήντα πολυκύμαντα χρόνια από τον θάνατο του Ν. Γ. Πολίτη μέχρι σήμερα κύλησε πολύ νερό στο ρείθρο της Λαογραφίας. Κατά τη διάρκειά τους το Λαογραφικό Αρχείο / Κέντρο Λαογραφίας υπήρξε ο χώρος όπου θεωρίες, που αναπτύχθηκαν κυρίως στην Ευρώπη, συναντήθηκαν με τις επιστημονικές πρακτικές, που αναπτύχθηκαν από τους μαθητές του Ν.Γ. Πολίτη και τους διαδόχους τους. Πρέπει να σημειωθεί ότι το Κέντρο Λαογραφίας υπήρξε ακόμη η εστία, από την οποία στελεχώθηκαν επιστημονικά όλοι οι λαογραφικοί πανεπιστημιακοί τομείς. Οι ερευνητές του Κέντρου (ως το 1990 «συντάκτες») με κύριο εργαλείο την επιτόπια έρευνα (με εντεταλμένη λαογραφική αποστολή), με ένα πλουσιότατο αρχείο λαογραφικού υλικού στη διάθεσή τους, με μεταπτυχιακές σπουδές σχεδόν στο σύνολό τους σε κάποιο ευρωπαϊκό πανεπιστήμιο, προσπάθησαν να συνδυάσουν τη θεωρία με την ανάγκη σωστικών καταγραφών, συστηματικής αρχειοθέτησης και επεξεργασίας του λαογραφικού υλικού. Η συνύπαρξη διαφορετικών επιστημονικών κατευθύνσεων και τάσεων μεταξύ των ερευνητών αποτελεί κύριο χαρακτηριστικό σε όλες τις περιόδους λειτουργίας του Κέντρου Λαογραφίας.

Ιδιαίτερα κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, σε μια παγκοσμιοποιημένη πολυπολιτισμική κοινωνία, το Κέντρο Λαογραφίας με επιστημονικό προσωπικό από λαογράφους, εθνολόγους, κοινωνικούς ανθρωπολόγους κ.ά., αξιοποιώντας τα εργαλεία που προσφέρει η σύγχρονη τεχνολογία στον τομέα της πληροφορίας, έχει δημιουργήσει ένα δίκτυο συνεργασίας σε εθνικό, αλλά και διεθνές επίπεδο. Ψηφιοποίησε, ξεκινώντας από την «Ύλη Πολίτου», το σύνολο του αρχειακού του υλικού (ένα εκατομμύριο τεκμήρια), δημιούργησε την υποδομή για τη συνέχιση της ψηφιακής καταγραφής στο μέλλον και μέσω του δικτυακού του κόμβου συνδέεται με ομοειδείς φορείς (ερευνητικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα, επιστημονικά σωματεία, πολιτιστικούς εθνοτοπικούς-πατριδοτοπικούς συλλόγους κ.λπ.) στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Το ίδιο σκεπτικό προωθεί εμπράκτως με προγράμματα, λειτουργία σύγχρονων μονοθεματικών μουσείων, πραγματοποίηση συνεδρίων, εκθέσεων, εκπαιδευτικών προγραμμάτων κ.λπ. Παρά τις Κασσάνδρες που κατά καιρούς προέβλεψαν την εξαφάνιση της Λαογραφίας, την αφομοίωσή της από τις «πολιτισμικές σπουδές» και πολλά άλλα απαισιόδοξα πράγματα, αυτή εξακολουθεί να υπάρχει, να συνεργάζεται με συγγενείς της επιστήμες, να αναζητεί νέους ορίζοντες και να απασχολεί τις νέες γενιές μέσα από τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας.

Η δίτομη έκδοση «Ο Νικόλαος Γ. Πολίτης και το Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας – Πρακτικά Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου», θα παρουσιαστεί την Πέμπτη 7 Φεβρουαρίου 2013, στις 12.30, στην Ανατολική Αίθουσα του Μεγάρου της Ακαδημίας Αθηνών (Πανεπιστημίου 28).

Την έκδοση θα παρουσιάσουν οι: Στέφανος Δ. Ήμελλος (επόπτης του Κέντρου Λαογραφίας, ακαδημαϊκός), Νίκος Καραπιδάκης (καθηγητής Ιστορίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο και διευθυντής του περ. «Νέα Εστία»),  Ελεωνόρα Σκουτέρη-Διδασκάλου (επίκ. καθηγήτρια Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του ΑΠΘ) και Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη (διευθ. του Κέντρου Λαογραφίας).