Ήταν μια φορά κι έναν καιρό, μια μαρμάρινη αφίσα-πρόγονος των σημερινών χάρτινων που επικολλούνται σε τοίχους και κολώνες που καλούσε τους πολίτες της ρωμαιοκρατούμενης Θεσσαλονίκης σε μονομαχικούς αγώνες. Μάνο που εκείνη η αφίσα του 259 μ.Χ ήταν εγχάρακτη και λαξευμένη σε μαρμάρινη πλάκα, και βαμμένη με εντυπωσιακό κόκκινο και μαύρο χρώμα. Και είχε κείμενο και επιγραφές αλλά και ζωγραφισμένες απεικονίσεις από σκηνές με μονομαχίες και θηριομαχίες και κυνήγια — ό,τι δηλαδή περιγραφόταν στο κείμενο της πρόσκλησης.

Κι ύστερα η πρώτη μαρμάρινη αυτή αφίσα, στο πλαίσιο της ιδιότυπης «ανακύκλωσης» της εποχής, γυρίστηκε… ανάποδα κι έγινε πλάκα δαπέδου στην ορχήστρα του Ωδείου της Αρχαίας-Ρωμαϊκής Αγοράς της Θεσσαλονίκης. Αφού όμως σβήστηκαν τα ονόματα των αυτοκρατόρων τα οποία επικαλείται στον τρίτο κιόλας από τους δεκαεπτά στίχους της η επιγραφή:

«Αγαθήι τύχηι

Υπέρ υγείας και σωτηρίας και νείκης και αιωνίου διαμονής των μεγίστων και θειοτάτων κυρίων ημών αηττήτων αυτοκρατόρων…… (κενό) ευσεβούς…» (αναγράφεται στην επιγραφή).

Είναι χαρακτηριστικό το σβήσιμο των ονομάτων των αυτοκρατόρων από τους αμέσους επόμενους «συνεχιστές» του έργου τους και πολιτικούς τους απογόνους. Είναι η damnatio memoriae (λατινική φράση που σημαίνει στην κυριολεξία «καταδίκη της μνήμης» και αναφέρεται στην επίσημη κύρωση μιας πολιτείας που αποσκοπεί στο να ακυρώσει κάθε ίχνος του ατόμου από τη ζωή του σαν μην είχε υπάρξει ποτέ…

Η μαρμάρινη πλάκα —ως οικοδομικό υλικό— είχε εντοπισθεί κατά τη διάρκεια των εργασιών συντήρησης του δαπέδου της ορχήστρας του αρχαίου Ωδείου στην βορειοανατολική πλευρά της αρχαίας Αγοράς στο κέντρο της Θεσσαλονίκης μόλις το 1995. Χρειάστηκε να περάσουν 14 χρόνια ως τις νέες εργασίες συντήρησης που αποκάλυψαν το… πίσω μέρος της θρυμματισμένης πλάκας και την πρώτη χρήση της.

Η περιπέτεια της αφίσας που έγινε δάπεδο και οικοδομικό υλικό είναι ένα μόνο από τα 24 άγνωστα αρχαιολογικά μυστικά που περιλαμβάνει ο συλλογικός τόμος με τον ευφάνταστο τίτλο «Θρεπτήρια» με πρωτότυπες αρχαιολογικές μελέτες Ελλήνων επιστημόνων που εκδόθηκε και κυκλοφορεί από την επιτροπή εντύπων και ψηφιακών εκδόσεων του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου της Θεσσαλονίκης.

Η ιστορία της μαρμάρινης ρωμαϊκής αφίσας μελετημένη και υπογεγραμμένη από την αρχαιολόγο και διευθύντρια του αρχαιολογικού μουσείου Θεσσαλονίκης κ. Πολυξένη Αδάμ-Βελένη κοσμεί το εξώφυλλο της έκδοσης.

Η επιμέλεια του έργου έγινε από τον καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ και ακαδημαϊκό, Μιχάλη Τιβέριο, τον καθηγητή Αρχαίας Ιστορίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, Παντελή Νίγδελη, και τη διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης Πολυξένη Αδάμ-Βελένη.